«Δρόμοι Πολιτισμού Περιφερειακής Ενότητας Αργολίδας»

- Παρουσίαση  - «Τοπικής βιβλιογραφίας Ερμιονίδας»

(Ιστορία - Λαογραφία)

Δράση Δημοτικής Βιβλιοθήκης Κρανιδίου 

 Από το προσωπικό μας αρχείο - 19 Ιουλίου 2018

Ομιλητές: Μαρίνα Τσιρτσίκου Ιστορικός – Δ/νσης Ιστορίας Στρατού

                   Μιρέλα Ζωγράφου Εκπαιδευτικός

Στο συντονισμό της εκδήλωσης ο Ανάργυρος Καραγιάννης

 εκπαιδευτικός του  ΕΠΑΛ Κρανιδίου

Χθες ημέρα Πέμπτη το βράδυ στο Πνευματικό Κέντρο Ερμιόνης (Σχολείο Συγγρού)   με λίγους παρευρισκόμενους άρχισε η σημαντική εκδήλωση που αφορούσε την ιστορία και την λαογραφία της Ερμιονίδας και αναφέρεται σε εκδόσεις βιβλίων, περιοδικών και εφημερίδων, που βρίσκονται στη Δημοτική Βιβλιοθήκη Κρανιδίου και μπορεί να δανειστεί να διαβάσει ο κάθε ενδιαφερόμενος πολίτης. 

Αισθανθήκαμε υπερήφανοι όταν ακούσαμε πως οι περισσότερες εκδόσεις έχουν γίνει από συγγραφείς και συντάκτες της Ερμιόνης.

Απόντες και αυτή τη φορά οι αιρετοί μας («οι συνήθεις ύποπτοι»)!! ... 

Ευτυχώς, που ο π.σ. Τάσος Τζανής  και ο δ.σ. Απόστολος Λαδάς είναι κάτοικοι Ερμιόνης, ήσαν εκεί, και δικαιωματικά εκπροσώπησαν – ο πρώτος την διοργανώτρια Περιφέρεια Πελοποννήσου και την Π.Ενότητα Αργολίδας και ο δεύτερος το Δήμο Ερμιόνης.

Όσο για την μεγάλη απουσία των απλών πολιτών ο κ. Τζανής επικαλέστηκε την παραμονή του εορτασμού του Προφήτη Ηλία, γι’ αυτό πρότεινε να ξαναγίνει η εκδήλωση μια άλλη εποχή…

Την έναρξη της εκδήλωσης έκανε ο συντονιστής στο πάνελ Αν Καραγιάννης, ενώ στη συνέχεια μικρό χαιρετισμό εκφώνησαν ο Τ. Τζανής εκ μέρους της Π. Π. και ο Απ. Λαδάς εκ μέρους του Δήμου.  

Κατόπιν το λόγο πήρε η πρώτη ομιλήτρια Μαρίνα Τσιρτσίκου που ξεδίπλωσε όλες τις πτυχές του ιστορικού μέρους και στη συνέχεια η δεύτερη ομιλήτρια Μιρέλα Ζωγράφου μας παρουσίασε σε δύο μέρη τις  εκδόσεις λαογραφικού περιεχομένου.

Στο σημείο αυτό να αναφέρουμε πως την επιμέλεια αυτής της εκδήλωσης είχε η βιβλιοθηκονόμος  της Δ.Β.Κ. Δήμητρα Αξαρλή.

Προς το τέλος της παρουσίασης  οι Ερμιονίτες συγγραφείς Βιβή Σκούρτη και Γιάννης Σπετσιώτης που ήσαν παρόντες προσκλήθηκαν να πουν δύο λόγια για τις εκδόσεις τους, ενώ στη συνέχεια το λόγο πήραν για διάφορες επισημάνσεις και άλλοι συμπολίτες μας...

Ήταν μια εκδήλωση που πραγματικά μας δείχνει τους δρόμους του πολιτισμού στον τόπο μας και αυτούς τους συμπολίτες μας  που τον αγαπούν και μοχθούν να τον καταγράψουν μέσα από τα βιβλία τους κ.α. και μάλιστα κάποιοι από αυτούς με χρήματα από τη δική τους τσέπη για να τα εκδώσουν!! … 

Το βιβλίο με τα έργα των συγγραφέων διανεμήθηκε δωρεάν στους συμμετέχοντες και είναι στη διάθεση από την βιβλιοθήκη Κρανιδίου όσων θα ήθελαν να το αποκτήσουν.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Παραθέτουμε την ομιλία της κας Μαρίνας Σ. Τσιρτσίκου 

- Ιστορικός ΓΕΣ/ΔΙΣ

Σας καλωσορίζω και εγώ με τη σειρά μου. Για τη σημερινή παρουσίαση, προσκλήθηκα από τη βιβλιοθηκονόμο της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Κρανιδίου, κ. Δήμητρα Αξαρλή, για να σας παρουσιάσω το ιστορικό κομμάτι της βιβλιογραφίας. Την ευχαριστώ για την τιμή και την ευκαιρία που μου έδωσε να ανταμώσω σήμερα αρκετούς και εκλεκτούς συντοπίτες μου.  

  Η έκδοση του βιβλιογραφικού καταλόγου με την τοπική βιβλιογραφία της Ερμιονίδας ανοίγει πολλά παράθυρα που φωτίζουν την τοπική ιστορία της περιοχής. Οι μικροϊστορίες, που παρατίθενται, μας διαφωτίζουν για την ιστορία του τόπου μας από την αρχαιότητα έως τη νεότερη ιστορία, μας δίνουν επιμέρους πληροφορίες για τη γεωγραφία, την εκπαίδευση, την οικονομία, την εκκλησία. Ο παρών βιβλιογραφικός κατάλογος μάς καλεί και μάς παρακινεί να γνωρίσουμε την τοπική μας ιστορία.

Η γνώση της ιστορίας του τόπου μας, ενδυναμώνει την αυτογνωσία  για την τοπική μας ταυτότητα, συνιστώντας την πυξίδα, για να μην χάσουμε τον δρόμο στα πολυδαίδαλα πολιτισμικά μονοπάτια της σύγχρονης εποχής. Είναι μια δυναμική διαδικασία που προστατεύει, ενδυναμώνει αλλά και αξιοποιεί την παράδοσή μας, δηλαδή τις ρίζες μας. Όπου και αν βρισκόμαστε, όταν η αγάπη για τον τόπο μας έχει ενωθεί με τη γνώση, νιώθουμε ότι η ύπαρξή μας έχει ένα σταθερό και αδιαπραγμάτευτο σημείο αναφοράς, το χωριό-εστία μας. Μάς κάνει να εκτιμούμε τόσο τη μοναδικότητα της παράδοσής μας όσο και τη μοναδικότητα και των άλλων τοπικών παραδόσεων. Όπως εύστοχα γράφει ο Προκόπιος Τσιμάνης για το βιβλίο Μνήμες Ερμιονίδος και για τη «ζωντανεμένη ιστορική μνήμη»[1], «οι ιστορικές αναμνήσεις ξυπνούν […] και οι συναισθηματικοί δεσμοί αναζωογονούνται […]»[2].

Σήμερα, που το πολιτιστικό ρεύμα του μεταμοντερνισμού καταργεί το σύστημα των μεγάλων αφηγήσεων και αναγνωρίζει ότι η επικοινωνία είναι ο κυρίαρχος της καθημερινής ζωής, σηματοδοτείται η στροφή «από τον χρόνο στον χώρο και από την παραγωγή προς την επικοινωνία»^[3]. Με αρωγό τις τοπικές μικροϊστορίες αναδεικνύονται οι εγγενείς ιδιότητες του κάθε τόπου και των ανθρώπων του και μεταδίδονται  στις  νεότερες γενιές. Με τη μικροϊστορία, η ιστορία «εκδημοκρατίζεται», αγκαλιάζονται και φωτίζονται τμήματα των τοπικών κοινωνιών, που παλαιότερα παρέμεναν κρυμμένα ή ακόμα και χάνονταν. Ως εκ τούτου, η μικροϊστορία συνιστά υπολογίσιμη πτυχή της γενικής ιστορίας.

Ξεφυλλίζοντας τον βιβλιογραφικό κατάλογο αφενός θαύμασα το μέγεθος των πληροφοριών που δίνονται για τον τόπο μας, αφετέρου θαύμασα το μεράκι και την αγάπη των συγγραφέων-ερευνητών συντοπιτών μας για αυτή τη γωνιά της Αργολίδας, την Ερμιονίδα. Τους ευχαριστώ γιατί νοερά μου επέτρεψαν να μοιραστώ το ταξίδι της προσπάθειάς τους. Ένιωσα σα να ήμουν σε ένα δωμάτιο με πολλά παράθυρα που τραβώντας την κουρτίνα από το καθένα μου δινόταν η ευκαιρία να ταξιδέψω σε άγνωστες γνωστικές εικόνες της περιοχής μας. 

Αυτή τη νοερή διαδρομή, μέσα στον χρόνο, θα μοιραστώ σήμερα μαζί σας, χωρίς να προβώ σε λεπτομερείς περιγραφές, ελπίζοντας να σας παρακινήσω ώστε να επιζητήσετε από μόνοι σας να ξεφυλλίσετε τα βιβλία-παράθυρα του τόπου μας. Ξεκινάμε τη διαδρομή μας από τα προϊστορικά και ιστορικά χρόνια στην περιοχή της Ερμιονίδας και ειδικότερα στο Σπήλαιο Φράγχθι μέσω του βιβλίου η Αρχαιολογία χωρίς Σκαπάνη, καθώς και του κεφαλαίου στο Archaeology in Situ του πρώην δημάρχου Δημήτρη Καμιζή και των Karen Vitelli και  Anna Stroulia. Στα συγκεκριμένα γραφόμενα, παρατίθενται τα αποτελέσματα των ερευνών του Πανεπιστήμιου του Στάνφορντ και παρέχονται πληροφορίες για τις ανασκαφές και την προσπάθεια που καταβλήθηκε για την ανασύνθεση της ανθρώπινης παρουσίας και της δράσης της στην περιοχή και ειδικότερα στο Σπήλαιο Φράγχθι. Η ανταλλαγή γνώσεων και πληροφοριών μεταξύ της επιστημονικής και της ντόπιας κοινότητας, στο πέρασμα των χρόνων, προβάλλει την ύπαρξη μιας δημιουργικής ανθρώπινης ώσμωσης, η οποία συνεχίζει να βρίσκεται σε εξέλιξη.  

 Ο Βασίλειος Γκάτσος αναφέρεται τόσο στις αρχαιολογικές έρευνες και στα αρχαιολογικά ευρήματα στην περιοχή όσο και στην καθημερινότητα των κατοίκων της Ερμιονίδας, τις αγροτικές και θαλασσινές δραστηριότητές τους. Ο Ιωάννης Ησαΐας με τα κείμενα, τις φωτογραφίες και τα σχεδιαγράμματα, που φιλοξενεί στα βιβλία του, μας γνωρίζει το Κρανίδι, την Ερμιόνη, το Ηλιόκαστρο, τη Θερμησία, τα Δίδυμα, τους Φούρνους την Κοιλάδα και το Πόρτο-Χέλι από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι τις ημέρες μας. Ακόμη, φωτίζει την οικονομική δραστηριότητα της κοπής νομισμάτων στην Αρχαία Ερμιόνη και της πόλης των Αλιέων στο Πόρτο-Χέλι.

Στα νεότερα χρόνια, η Μαρία Στρίγκου-Κατσίνα, ο Ιεράρχης Παντελεήμονας Καρανικόλας και ο Γεώργιος Βουτσίνος καταθέτουν στοιχεία και πληροφορίες για τη μεγάλη διαδρομή της Ελληνικής Επανάστασης στην περιοχή, προβάλλοντας τη συμμετοχή των ντόπιων αγωνιστών, μέσα από τα τεκμήρια που παρέχουν τα στρατιωτικά μητρώα της Ερμιονίδας. Οι  Ιωάννης Ησαΐας και Ιωάννης Μάλλωσης  προβάλλουν τις ιστορικές συνεδριάσεις της Γ΄ Εθνοσυνέλευσης στην Ερμιόνη, το 1827.

Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, ταξιδεύουμε στην Ερμιονίδα και ειδικότερα στο Κρανίδι με τα γραφόμενα του γραμματέα του Δήμου Αθηναίων Γεώργιου Παρασκευόπουλου, επί δημαρχίας Σπύρου Μερκούρη. Ενώ, οι επιστολές του Κρανιδιώτη πολιτικού και δημοσιογράφου Εμμανουήλ Ρέπουλη, μετά την ήττα του Βενιζελικού κόμματος των Φιλελευθέρων στις εκλογές του Νοεμβρίου του 1920, μας δίνουν πληροφορίες για τα πολιτικά δρώμενα, την πολυτάραχη περίοδο του εθνικού διχασμού και μετά. Οι προσωπικές μαρτυρίες του Βασίλη Λαδά φωτίζουν τα χρόνια της Εθνικής Αντίστασης στην περιοχή. Επιπλέον, τα γραφόμενά του αφήνουν ως παρακαταθήκη λαογραφικές και πολιτιστικές πληροφορίες. Μέσα από τις βιογραφίες των Αποστόλου Φραγκούλη και Παναγιώτη Χαρμπή καταγράφονται πληροφορίες για το ΕΑΜ στην Ερμιόνη και το Ηλιόκαστρο, ενώ η Γιόνα Μικέ Παϊδούση – Παπαντωνίου αφηγείται γεγονότα στα χρόνια του εμφυλίου, έχοντας ως επίκεντρο τα Δίδυμα.

Πέρα από την ιστορική προσέγγιση των πληροφοριών δίνονται και άλλου είδους πληροφορίες: για την αρχαία και σύγχρονη γεωγραφία της Αργολίδας και της Κορινθίας από τον Αντώνιο Μηλιαράκη και τη Γιόνα Μικέ Παϊδούση – Παπαντωνίου, καθώς  και από τη μετάφραση της περιήγησης του Παυσανία στην περιοχή της Αργολιδοκορινθίας του Νικόλαου Παπαχατζή. Για την εκπαίδευση και τα σχολεία αλληλοδιδακτικής στην Ερμιονίδα την περίοδο 1828-1862, μαθαίνουμε από τους Γιάννη Σπετσιώτη, Τζένη Ντεστάκου και Δημήτρη Σίδερη. Τέλος, από τα έργα των Αποστόλου Γκάτσου, Γεωργίου Προκοπίου, Ιωάννη Γκερέκου, Ιωάννη Γκιζέλη, Ιωάννη Σαρρή, έχουμε πληροφορίες για την Ιερά Μονή των Αγίων Αναργύρων, για τον Ιεράρχη Παντελεήμονα Φωστίνη, για κληρικούς ή μοναχούς που έζησαν και έδρασαν στην περιοχή. Επίσης, ο Γιάννης Σπετσιώτης έχει συγγράψει την ιστορία τριών αιώνων της Ψαλτικής Τέχνης και παράδοσης στην Ερμιόνη και ο Αθανάσιος Τσατσαρός έχει καταγράψει τους ιερείς, ιεροψάλτες και μουσικούς των Διδύμων.

Η αναφορά μου στα ιστορικά βιβλία του καταλόγου ήταν σύντομη και επιγραμματική, καθώς αποσκοπεί κυρίως να φωτίσει την ποικιλία των πληροφοριών που δίνουν για την τοπική ιστορία, γεωγραφία, εκπαίδευση, οικονομία και εκκλησία. Η ενδελεχής προσέγγιση των πληροφοριών απαιτεί από τον καθένα μας να τα ξεφυλλίσει και να τα διαβάσει ανάλογα με τα ενδιαφέροντά του.

Τα βιβλία μάς περιμένουν στη Δημοτική Βιβλιοθήκη του Κρανιδίου για να τα δανειστούμε και να τα φιλοξενήσουμε για λίγο στις βιβλιοθήκες μας αλλά για πολύ στις καρδιές και στην σκέψη μας.

                    Σας ευχαριστώ 

Μαρίνα Σ. Τσιρτσίκου

---

[1] Τσιμάνης Προκόπιος, Μνήμες Ερμιονίδος, Παράρτημα 1980 «Κατσαπλιάδες και πειραταί της πέννας. Κατασκευή της ιστορίας χωρίς ιστορίαν», Αθήναι 1980, σ. 11.

[2] Στο ίδιο, σ. 10.

[3] Λεοντίδου Λίλα, Αγεωγράφητος Χώρα – Ελληνικά Είδωλα στις Επιστημολογικές Διαδρομές της Ευρωπαϊκής Γεωγραφίας,  Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2009, 255.

ΥΓ. Ευχαριστούμε την κα Μαρίνα Σ. Τσιρτσίκου 

για την αποστολή της ομιλίας της 

Φώτο – ρεπορτάζ – σχόλια 

ΣΤΑΜ. ΔΑΜ.