Οι εκπαιδευτικοί Γιάννης Σπετσιώτης και Τζένη Ντεστάκου συνεχίζουν τη σημαντική αλλά πολύμοχθη ιστορική έρευνά τους! ...

Η λειτουργία των 1^ου και 2^ου Δημοτικών Σχολείων Θηλέων Κρανιδίου κατά την πρώτη 15/ετία του 20^ου αιώνα (1900-1915)

Γιάννης Σπετσιώτης – Τζένη Ντεστάκου

Εισαγωγή

Η αρχή του 20^ου αιώνα βρίσκει το Κρανίδι να έχει ένα «πλήρες» Δημοτικό Σχολείο για τα κορίτσια, ενώ στο Φ.Ε.Κ. 246/16 Οκτωβρίου 1903 αναδημοσιεύτηκε και η σύσταση του δεύτερου «κοινού διτάξιου Δημοτικού Σχολείου Θηλέων». Έτσι το σύνολο των μαθητών και των δυο σχολείων ήταν κατά τι λιγότερο του 10% του πληθυσμού της πόλης.

Ø 1^ο πλήρες Δημοτικό Σχολείο Θηλέων

Οι διδασκάλισσες

·      Δέσποινα Οικονόμου, πρωτοβάθμια. Τοποθετήθηκε από το Υπουργείο στις 10 Ιανουαρίου 1895 και απολύθηκε στις 2 Σεπτεμβρίου 1915 με την υπ’ αριθμ. 32919 Υπουργική Πράξη.

·      Αθανασία Χαλκιοπούλου, πρωτοβάθμια. Διορίστηκε από το Υπουργείο στις 25 Σεπτεμβρίου 1895 και απολύθηκε «ως μη δυναμένη να εργάζεται επωφελώς εις Κρανίδιον» μετά από εισήγηση του Εποπτικού Συμβουλίου. Πράξη Υπουργού 1832/25 Ιανουαρίου 1906, Φ.Ε.Κ. 24/27 Ιανουαρίου 1906.

·      Κυριακούλα Καθήκουρη, δευτεροβάθμια. Τοποθετήθηκε από το Εποπτικό Συμβούλιο στις 22 Δεκεμβρίου 1902, μετά την παραίτηση, με αίτησή της, από το Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Άνω Βόλου, με την Υπουργική απόφαση 22582/13 Δεκεμβρίου 1902, Φ.Ε.Κ. 310/16 Δεκεμβρίου 1902 και είχε τότε 12 /ετή υπηρεσία. Στη συνέχεια πήρε μετάθεση «εις το 1^οΔημοτικό Σχολείο Θηλέων Ύδρας» σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. 14270 Υπουργική Πράξη που δημοσιεύτηκε στο Φ.Ε.Κ.203/9 Σεπτεμβρίου 1908. Από το παραπάνω σχολείο απολύθηκε «δι’ ανεπάρκειαν περί την εκπλήρωσιν των εαυτής καθηκόντων», με την υπ’ αριθμ. 10960 Υπουργική Πράξη που δημοσιεύτηκε στο Φ.Ε.Κ. 89/18 Μαΐου 1912.

·      Μαρία Φωστίνη, δευτεροβάθμια. Πρωτοδιορίστηκε με εισήγηση του Δημοτικού Συμβουλίου και σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. 397/26 Ιανουαρίου 1906 απόφαση του Νομάρχη Αργολίδας Σ. Βάρβιογλη «επί βαθμώ κανονισθησομένου υπό του Εποπτικού Συμβουλίου». Στις 22 Σεπτεμβρίου 1913 πήρε απόσπαση από το 1^Ο 3/τάξιο Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Κρανιδίου στο Δημοτικό Σχολείο Πορτοχελίου.

·      Ελένη Μίληση, δευτεροβάθμια. Πρωτοδιορίστηκε στο 1^ο πλήρες Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Κρανιδίου σύμφωνα με την υπ’αριθμ.4455 απόφαση της Νομαρχίας στις 23 Οκτωβρίου 1908.

·      Α(ν)δριανή Αντώνιζα, πρωτοβάθμια. Τοποθετήθηκε στο Σχολείο με μετάθεση στις 2 Σεπτεμβρίου 1915 σύμφωνα με την 32959 Υπουργική Πράξη.

Τέλος, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι το Εποπτικό Συμβούλιο, κατόπιν πρότασης του Δημοτικού Συμβουλίου, πρότεινε με την από 11 Νοεμβρίου 1902 πράξη του τον διορισμό στο (1^ο) πλήρες Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Κρανιδίου της διδασκάλισσας Ελένης Γκιώνη, η οποία ήταν η πρώτη διδασκάλισσα του Δημοτικού Σχολείου Θηλέων Διδύμων. Η ανωτέρω εκπαιδευτικός υπηρετούσε τότε στην Κορινθία (Αθίκια και Άσσο).

Μαρία Β. Φωστίνη

Γεννήθηκε στο Κρανίδι στις 4 Απριλίου 1886. Ήταν η τέταρτη κόρη της εξαμελούς οικογένειας ευσεβών γονέων του καπετάν Βασίλη Φωστίνη και της Μαρίνας, κόρης του Αναγνώστη Παπαδία. Περάτωσε τις βασικές της σπουδές στην ιδιαίτερη πατρίδα της και φοίτησε στη συνέχεια στην Αρσάκειο Παιδαγωγική Ακαδημία. Με την υπ’αριθμ.397/26 Ιανουαρίου 1906 πράξη του Νομάρχη Αργολίδας διορίζεται στο 1^ο πλήρες Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Κρανιδίου «επί βαθμώ κανονισθησομένου υπό του Εποπτικού Συμβουλίου».

Τη σχολική χρονιά 1913-1914 τοποθετήθηκε με απόσπαση στο Δημοτικό Σχολείο Πορτοχελίου. Όπως πληροφορηθήκαμε ζήτησε την απόσπαση, προκειμένου να βρίσκεται κοντά με την αδελφή της η οποία ήταν παντρεμένη και διέμενε στο Πορτοχέλι. Αργότερα επανήλθε στο Κρανίδι. Ήταν αδελφή του μεγάλου Ιεράρχη, μακαριστού Παντελεήμονα Φωστίνη, τον οποίο ακολούθησε στη Μητρόπολή του φεύγοντας από το Κρανίδι. Υπήρξε η πρώτη πρόεδρος της «Φιλοπτώχου αδελφότητος Κυριών Κρανιδίου ο Άγιος Παντελεήμων» με τεράστιο φιλανθρωπικό έργο. Πέθανε σε προχωρημένη ηλικία το Δεκέμβριο του 1976.¹

Οι μαθήτριες (ενδεικτικά)

Ø Σχολικό έτος: 1904-1905

Εγγραφείσαι: Α΄ πενήντα εννέα (59), Β΄ σαράντα μία (41), Γ΄ τριάντα μία (31), Δ΄ δεκατέσσερις (14), Ε΄ δώδεκα (12), Στ΄ επτά (7)

Φοιτήσασαι: Α΄ πενήντα εννέα (59), Β΄ σαράντα μία (41), Γ΄ τριάντα  (30), Δ΄ δεκατέσσερις (14), Ε΄ επτά (7), Στ΄ επτά (7)

Σύνολο: 164/158

Ø Σχολικό έτος: 1905-1906

Φοιτήσασαι: Α΄ σαράντα (40), Β΄ σαράντα εννέα (49), Γ΄ τριάντα επτά (37), Δ΄ δεκαεννέα (19), Ε΄ εννέα(9), Στ΄ έξι (6)

Εξετασθείσαι: Α΄ τριάντα τέσσερις (34), Β΄ σαράντα έξι (46), Γ΄ είκοσι επτά (27), Δ΄ δεκαοκτώ (18), Ε΄ επτά (7), Στ΄ πέντε (5)

Σύνολο: 160/137

Ø Σχολικό έτος 1906-1907

Φοιτήσασαι: Α΄ πενήντα έξι (56), Β΄ σαράντα (40), Γ΄ τριάντα τέσσερις (34), Δ΄ εικοσιτέσσερις (24), Ε΄ δώδεκα (12), Στ΄ επτά (7)

Εξετασθείσαι: Α΄ πενήντα έξι (56), Β΄ σαράντα (40), Γ΄ είκοσι επτά (27), Δ΄ δεκαεννέα (19), Ε΄ εννέα (9), Στ΄ επτά (7)

Σύνολο: 173/158

Ø Σχολικό έτος: 1907-1908

Εξετασθείσαι: Α΄ εξήντα δύο (62), Β΄ τριάντα εννέα (39), Γ΄ είκοσι εννέα (29), δεκαεπτά (17), Ε΄ τέσσερις (4), Στ΄ τέσσερις (4)

Εγγραφείσαι: Α΄ εβδομήντα τρεις (73), Β΄ σαράντα τέσσερις(44), Γ΄ τριάντα τέσσερις (34), Δ΄ είκοσι έξι (26), Ε΄ δέκα(10), Στ΄ έξι(6)

Σύνολο: 155/193

Γενικά ο Μ.Ο των μαθητριών κατά την πρώτη 10/ετία του 20^ου αιώνα κυμάνθηκε από 159-193 μαθήτριες, μειωμένος κατά σαράντα (40) περίπου του αντίστοιχου 1^ου Δημοτικού Σχολείου των αγοριών.

Το διδακτήριο

Το σχολείο από την αρχή της 10/ετίας και συγκεκριμένα από τις 15 Αυγούστου 1901 μέχρι τις 15 Αυγούστου 1911στεγάστηκε στην ιδιόκτητη οικία της Καλλιόπης Ν(ι)όνη, με μηνιαίο μίσθωμα 60 δραχμές.

Ο εξοπλισμός (όργανα και σκεύη)

Σύμφωνα με απογραφή των τελευταίων χρόνων της 10/ετίας το σχολείο διέθετε:

Θρανία: είκοσι (20)

Έδρες: τέσσερις (4)

Εικόνες ιερής ιστορίας: σαράντα (40)

Υδρόγειος σφαίρα: μία (1)

Αριθμητήριο: ένα (1)

Μαυροπίνακες: τρεις (3)

Ø 2^ο κοινό Δημοτικό Σχολείο Θηλέων

Οι διδασκάλισσες

·      Ερμιόνη Σακελλαρίου, πρωτοβάθμια. Τοποθετήθηκε με μετάθεση στις 25 Οκτωβρίου 1903, ενώ είχε τότε προϋπηρεσία 11 έτη, 1 μήνα, 21 ημέρες. Το 1907 το  Υπουργείο έκανε δεκτή την παραίτηση της «ανωτέρω διδασκαλίσσης ως εμπροθέσμως υποβληθείσας», Υπουργική Πράξη 14508/14 Σεπτεμβρίου 1907, Φ.Ε.Κ.187/17 Σεπτεμβρίου 1907.

·      Σταυρούλα Βουκίδου, δευτεροβάθμια. Τοποθετήθηκε με μετάθεση στις 25 Οκτωβρίου 1903, έχοντας προϋπηρεσία 5 έτη και 27 ημέρες. Πέντε χρόνια αργότερα, το 1908, το Υπουργείο έκανε δεκτή την παραίτησή της «ως εμπροθέσμως υποβληθείσα», σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. 1355/24 Αυγούστου 1908 Υπουργική Πράξη, που δημοσιεύτηκε στο Φ.Ε.Κ. 194/28 Αυγούστου 1908.

·      Α(ν)δριανή Αντώνι(ο)ζα, πρωτοβάθμια. Πρώτος διορισμός της στις 4 Δεκεμβρίου 1907. Στις 2 Σεπτεμβρίου 1915 πήρε μετάθεση για το 1^ο Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Κρανιδίου με την Υπουργική Πράξη 32959.

·      Μαρίνα Λουκά, πρωτοβάθμια. Τοποθετήθηκε με μετάθεση από το 1^ο Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Ύδρας, κατόπιν αίτησή της και τη συγκατάθεση «του οικείου Δημοτικού Συμβουλίου», σύμφωνα με την υπ’αριθμ.14270 Υπουργική Πράξη Φ.Ε.Κ.203/9 Σεπτεμβρίου 1908. Παραιτήθηκε με την υπ’ αριθμ. 18867/ 16 Οκτωβρίου 1910 Υπουργική Πράξη, Φ.Ε.Κ.218/21 Οκτωβρίου 1910.

·      Ελένη Ρεπούλη, πρωτοβάθμια. Τοποθετήθηκε στο σχολείο στις 4 Νοεμβρίου 1910.

·      Μαρία Καράνδουλη, πρωτοβάθμια. Πρωτοδιορίστηκε από τη Νομαρχία στις 17 Σεπτεμβρίου 1915 σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. 15135 πράξη.

Οι μαθήτριες (ενδεικτικά)

Ø Σχολικό έτος: 1904-1905

Εγγραφείσαι: Α΄ πενήντα εννέα (59), Β΄ τριάντα (30), Γ΄ είκοσι έξι (26), Δ΄ είκοσι (20)

Φοιτήσασαι: Α΄ τριάντα οκτώ (38), Β΄ τριάντα (30), Γ΄ είκοσι έξι (26), Δ΄ είκοσι (20)

Σύνολο: 134/114

Ø Σχολικό έτος: 1905-1906

Φοιτήσασαι: Α΄ σαράντα οκτώ (48), Β΄ είκοσι τέσσερις (24), Γ΄ πενήντα (50), Δ΄ είκοσι τρεις (23), Ε΄ δέκα οκτώ (18)

Εξετασθείσαι: Α΄ πενήντα έξι (56), Β΄ είκοσι (20), Γ΄ είκοσι οκτώ (28), Δ΄ είκοσι (20), Ε΄ δεκαπέντε (15)

Σύνολο: 143/139

Ø Σχολικό έτος: 1906-1907

Φοιτήσασαι: Α΄ εξήντα (60), Β΄ είκοσι οκτώ (28), Γ΄ είκοσι τρεις (23), Δ΄ είκοσι τρεις (23), Ε΄ έντεκα (11), Στ΄ τέσσερις (4)

Εξετασθείσαι: Α΄ σαράντα έξι (46), Β΄ είκοσι τρεις (23), Γ΄ δεκαπέντε (15), Δ΄ δεκαέξι (16), Ε΄ επτά (7), Στ΄ τέσσερις (4)

Σύνολο: 149/111

Ø Σχολικό έτος: 1907-1908

Εξετασθείσαι: Α΄ τριάντα επτά (37), Β΄ είκοσι τέσσερις (24), Γ΄ είκοσι μία (21), Δ΄ έντεκα (11), Ε΄ τέσσερις (4), Στ΄ δύο (2)

Εγγραφείσαι: Α΄ εξήντα τρεις (63), Β΄ είκοσι έξι (26), Γ΄ είκοσι δύο (22), Δ΄ δέκα έξι (16), Ε΄ οκτώ (8), Στ΄ οκτώ (8)

Σύνολο: 99/140

Συνολικά ο Μέσος Όρος του 2^ου Σχολείου Θηλέων κατά την πρώτη 10/ετία κυμάνθηκε μεταξύ 114/140 και ήταν λιγότερες κατά σαράντα πέντε (45) του αντιστοίχου 1^ου σχολείου των κοριτσιών.

Το διδακτήριο

Το Σχολείο με τριετές συμβόλαιο, ήτοι από τις 11 Σεπτεμβρίου 1902 μέχρι το 1905, στεγάστηκε στην ιδιωτική οικία του Αντωνίου Βασιλείου με μηνιαίο μίσθωμα 50 δραχμές. Στη συνέχεια ανανεώθηκε το συμβόλαιο για μία τριετία, ήτοι από τις 7 Σεπτεμβρίου 1905 μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου 1908, με το ίδιο μίσθωμα.

Ο εξοπλισμός (όργανα και σκεύη)

Στο σχολείο μέχρι τα τέλη της πρώτης 10/ετίας υπήρχαν

Θρανία: είκοσι εννέα (29)

Μαυροπίνακες: δύο (2)

Γεωγραφικοί χάρτες: δύο (2)

Τραπέζια: δύο (2)

Στις 10 Σεπτεμβρίου 1909 με την υπ’ αριθμ. Ρστ’ (106) πράξη του Εποπτικού Συμβουλίου εγκρίθηκε η κατασκευή είκοσι έξι (26) θρανίων δύο μεγεθών και η αγορά αριθμητηρίου.

Γενικές παρατηρήσεις

§  Από τις αρχές του 20^ου αιώνα καταργούνται σταδιακά τα χειρόγραφα έγγραφα και χρησιμοποιείται, πρώτα από τα Υπουργεία και κατόπιν από τις Νομαρχίες, η γραφομηχανή με μπλε ή μαύρο μελάνι.

§  Οι υπηρεσιακές μεταβολές μειώνονται, καθώς αρχίζει να αξιολογείται η εντοπιότητα των εκπαιδευτικών, οι περισσότεροι των οποίων προτιμούν να υπηρετούν στον τόπο καταγωγής τους. Παράλληλα διαπιστώνεται και ρεύμα μεταθέσεων προς τον Νομό Αττικής από την επαρχία.

§  Στο Κρανίδι υπηρετούν αρκετές ντόπιες διδασκάλισσες (Φωστίνη, Μίληση, Λουκά κ.α.), οι οποίες ασχολούνταν και με εξωσχολικές δραστηριότητες κυρίως κοινωνικού, φιλανθρωπικού χαρακτήρα.

§  Στις 4 Μαΐου 1903 υπέβαλε την παραίτησή της για οικογενειακούς λόγους, «ανεξαρτήτως της θελήσεώς της», από το Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Αθηκίων Κορινθίας η Ελένη Γκιώνη, πρώτη δημοδιδασκάλισσα του Δημοτικού Σχολείου Θηλέων Διδύμων. Η παραίτησή της έγινε αποδεκτή με την υπ’ αριθμ. 20127/30 Οκτωβρίου 1903 Υπουργική Πράξη που δημοσιεύτηκε στο Φ.Ε.Κ.282/7 Νοεμβρίου 1903.

§  Τα αγόρια αποφοιτώντας από το 4/τάξιο Δημοτικό Σχολείο φοιτούσαν στο Ελληνικό Σχολείο ή διέκοπταν τη φοίτησή τους. Αντίθετα τα περισσότερα κορίτσια προτιμούσαν να φοιτήσουν στην Ε΄ και Στ΄ τάξη του Δημοτικού Σχολείου και δεν συνέχιζαν στο Ελληνικό Σχολείο. Κάποια άλλα ολοκλήρωναν τις σπουδές τους στην Δ΄ τάξη.

§  Στα δυο δημόσια διδακτήρια του τόπου (Καποδιστριακή Σχολή και Συγγρού) στεγάζονταν τα Σχολεία Αρρένων, ενώ τα κορίτσια φοιτούσαν σε ενοικιαζόμενες ιδιωτικές οικίες.

ΣΗΜ.

1.   Στην εφημερίδα «Ερμιονική Ηχώ», 20 Δεκεμβρίου 1976, αρ.φύλ.11-12, υπάρχει ειδικό αφιέρωμα στο πρόσωπο και το έργο της Μαρίας Β. Φωστίνη (επικήδειος λόγος Σπ. Γεωργιόπουλου).

2.   Ευχαριστούμε θερμά τον κ. Θεόδωρο Σκαρτσιάρη, Γενικό Διευθυντή Δημόσιας Επιχείρησης Ανέγερσης Νοσηλευτικών Μονάδων (Δ.ΕΠ.Α.ΝΟ.Μ.) - Πολιτικό Μηχανικό για το ιδιαίτερο ενδιαφέρον που επιδεικνύει στην αρθρογραφία μας καθώς και για τις πολύτιμες πληροφορίες που μας παρέχει.

ΠΗΓΕΣ

·      Γ.Α.Κ. - Υ.Ε.Δ.Ε. Δ΄, «Υλικό αταξινόμητο».

·      Γ.Α.Κ. Νομού Αργολίδας, «Μητρώον Εκπαιδευτικών».