Γράφει ο Καθηγητής Γιώργος Πιπερόπουλος.
Θα σας
κουράσω λίγο σήμερα με ένα μεγάλο κείμενο αναφοράς στα πειράματα «υπακοής σε πρόσωπα Εξουσίας» που έκανε στα μέσα του
περασμένου αιώνα στο Yale ο καθηγητής
Ψυχολογίας Dr Stanley Milgram για τα οποία ίσως
έχετε ήδη διαβάσει κάτι σχετικό. Εκείνα τα πειράματα κοινωνικής ψυχολογίας
αποκάλυψαν πόσο εύκολο είναι για άτομα που διαθέτουν «κύρος και εξουσία» να
επηρεάζουν τις συμπεριφορές άλλων ατόμων.
Στα
πειράματα Milgram ο «δάσκαλος» κάθεται
μπροστά σε μια κονσόλα από την οποία μπορεί να κάνει στο άλλο άτομο «μαθητή»
που βρίσκεται σε διπλανό δωμάτιο «ηλεκτροσόκ» κάθε φορά που δίνει λάθος σε
κάποια ερώτηση. Στο δωμάτιο παροχής ηλεκτροσόκ δίπλα στον «δάσκαλο» βρίσκεται
το πρόσωπο «κύρους και εξουσίας» που τον επιβλέπει.
http://psychology.about.com/od/historyofpsychology/a/milgram.htm
Με την
παρότρυνση του «επιβλέποντα» ο «δάσκαλος» αυξάνει τα βολτ του ηλεκτροσόκ που
ακούει (αλλά δεν βλέπει) τον «μαθητή» που τιμωρείται για κάθε λάθος…Σημειώνω
ότι τα πειράματα του καθηγητή Milgram διεξάχθηκαν (από
πρόθεση και όχι τυχαία) στη διάρκεια της δίκης του περιβόητου Γερμανού Ναζί
«εγκληματία πολέμου» Otto Adolph Eichmann.που είχε συλληφθεί από
μυστικούς Ισραηλινούς πράκτορες.
Το ερώτημα
ήταν «εάν και κατά πόσο οι Ναζί δήμιοι Εβραίων και άλλων εκατομμυρίων ανθρώπων
ήταν απλά πειθήνια-υπάκουα όργανα στις εντολές των Αρχηγών τους», δηλαδή
προσώπων που διέθεταν «Κύρος και Εξουσία». Τα πειράματα μέτρησαν την προθυμία
των συμμετεχόντων να υπακούσουν και να εφαρμόσουν τις εντολές που τους δίνει το
πρόσωπο «Κύρους και Εξουσίας» έστω και εάν αυτές, προκαλώντας πόνο, έρχονται σε
αντίθεση με την προσωπική τους συνείδηση.
Να
διευκρινίσω εδώ ότι τα ηλεκτροσόκ ΔΕΝ είναι πραγματικά όπως δεν είναι και οι
κραυγές πόνου του θύματος!
Τόσο ο
καθηγητής Milgram όσο και άλλοι
ψυχολόγοι που επανέλαβαν αυτά τα πειράματα σημειώνουν ότι διαπίστωσαν δυσκολία
στην παροχή ηλεκτροσόκ και πόνου στα θύματά τους όταν τα δύο δωμάτια δεν τα
χώριζε κάποιος τοίχος από τούβλα αλλά ένας γυάλινος τοίχος. Με γυάλινο
διαχωριστικό τοίχο ήταν δύσκολο για τον θύτη να προξενήσει πόνο στο θύμα παρά
τις επιτακτικές παραινέσεις του προσώπου Εξουσίας και Κύρους και μάλιστα πολλοί
θύτες απέφευγαν την διασταύρωση των βλεμμάτων τους με τα θύματά τους!…
Πρόσωπα που παίρνουν αποφάσεις επώδυνες για άλλα άτομα προτιμούν να κρατούν αποστάσεις από αυτά καθώς η άμεση επαφή, πρόσωπο-με-πρόσωπο καθιστά την επιβολή τους πιο δύσκολη…
Τα Γαλλικά Πειράματα