Άποψη του Γιάννη Σπετσιώτη με αφορμή σχόλια αναγνωστών για το σημείωμά του «Παναγία η Ερμιονίτισσα»...

=================================================================================================================

του Γιάννη Μ. Σπετσιώτη

Με αφορμή το σημείωμά μου «Παναγία η Ερμιονίτισσα», -> ΕΔΩ ορισμένοι, καλοπροαίρετα, γι αυτό και απαντώ, διερωτήθηκαν αν ο καθένας μπορεί να δίνει στην Παναγία διάφορα προσωνύμια, ώστε ο αριθμός τους να ανέρχεται στα 23.564+1 με την πιθανότητα σήμερα να έχει αυξηθεί.

Απαντώ, λοιπόν, όσο πιο σύντομα και κατανοητά μπορώ, πως οι προσαγορεύσεις της Θεοτόκου, γενικά, διακρίνονται, κατά τη γνώμη μου, σε δύο κατηγορίες: τις θεολογικές και τις λαογραφικές (λαϊκές) για να συνδέεται πάντα το υπερβατικό με το γήινο.

Οι θεολογικές έχουν ως βάση δογματικές αρχές της διδασκαλίας της εκκλησίας καθώς και τις ανάγκες που προκύπτουν από τη λειτουργική ζωή της (Υμνολογία, Αγιογραφία κ.λπ.). Τέτοια προσωνύμια είναι: Πλατυτέρα, Δέσποινα, Θεομήτωρ, Άχραντε, Άξιον Εστί κ.α.

Οι λαογραφικές είναι εκείνες που αποδίδονται στη Θεοτόκο με αφορμή τα θαύματά Της, διάφορες παραδόσεις και γεγονότα (ιστορικά - κοινωνικά), τοποθεσίες που είναι χτισμένοι οι ναοί της, αγιογραφικές απεικονίσεις κ.α.

Έτσι λέμε στην Ερμιόνη η Παναγίτσα του Κατσιδιάρη αλλά και η Παναγία η Εκατονταπυλιανή, η Κανάλα, η Αρμάτα, η Δεξιά και η Παναγία η Γοργόνα. Όλες αυτές οι προσφωνήσεις είναι δείγματα της βαθύτατης πίστης, της ευλάβειας και του σεβασμού των ανθρώπων ακόμα και των αλλόθρησκων προς το Πρόσωπό Της και έχουν έντονο λατρευτικό χαρακτήρα.

Στις κατηγορίες που προαναφέραμε δύο σημεία, νομίζω, ότι πρέπει να φωτίσουμε:

α)Στο άκουσμα του ονόματος της Παναγίας κινητοποιείται και ριγεί ολόκληρη η ανθρώπινη υπόσταση και αναβλύζουν τα πιο βαθιά συναισθήματα της ευσέβειας, της ευλάβειας και της τιμής προς το Πρόσωπό Της.

β)Τα προσωνύμια που της αποδίδονται και κυρίως τα λατρευτικά ή ακόμα και τα λαογραφικά, δεν αποσκοπούν στη βοήθεια και προστασία ενός ανθρώπου αλλά πολλών και αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό και εντυπωσιακό.

Έτσι λέμε π.χ. Παναγία η Γρηγορούσα, Παναγία η Ερμιονίτισσα, για όσους το αποδέχονται καθώς δεν είμαι εγώ αυτός που θα το επιβάλλει. Άλλωστε, αρκεί ο καθένας μας στις δύσκολες περιστάσεις της ζωής να ψελλίσει μόνο το όνομά Της, να πει «Παναγία μου!», χωρίς προσδιορισμούς και Εκείνη θα προστρέξει.