Σημαντικό άρθρο του Γιάννη Μ. Σπετσιώτη & Τζένης Δ. Ντεστάκου -> από το βιβλίο τους - Συμβολή στη Νεότερη Ιστορία της Ερμιονίδας (1828 – 1899).

Στις 30 Αυγούστου με εισήγηση της Εκκλησίας της Ελλάδος η Πατριαρχική Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως ανακήρυξε τον Χριστόφορο Παναγιωτόπουλο - Παπουλάκο Άγιο της Εκκλησίας!

Σήμερα παρουσιάζουμε άρθρο του Γιάννη Μ. Σπετσιώτη & Τζένης Δ. Ντεστάκου, από το βιβλίο τους ->

«Συμβολή στη Νεότερη Ιστορία της Ερμιονιδας 1828 – 1899».

Θεωρούμε, πως το άρθρο είναι πολύ σημαντικό, αφού εκτός των άλλων αναφέρεται (όπως κάνουν πάντοτε οι συγγραφείς στα έργα τους) και σε ιστορικά γεγονότα της Ερμιονίδας και των  γειτονικών νησιών  Ύδρας και Σπετσών. 

- > Κι’ αυτό είναι που λέμε, - Ιστορία και Πολιτισμός…

======================================================================================================================================================

Τα Χριστοφορικά και η διέλευση του Παπουλάκου από την Αργολίδα

Την τελευταία 10/ετία της διακυβέρνησης της χώρας από τον Όθωνα  είχε γίνει από όλους πλέον αντιληπτό ότι η δυσαρέσκεια του λαού κατά της αυταρχικής εξουσίας πολλαπλασιαζόταν μέρα με τη μέρα.

Αιτία οι ανίκανες κυβερνήσεις με υπουργούς που, αν και είχαν την αποδοχή του βασιλιά, ήσαν αδιάφοροι και άτολμοι να αντιμετωπίσουν τα καταιγιστικά γεγονότα και το σημαντικότερο να αποτρέψουν τις ταπεινωτικές επεμβάσεις των ξένων Δυνάμεων στα πολιτικά και οικονομικά θέματα της Ελλάδας.

Σ’ αυτά θα πρέπει να συνυπολογίσουμε και την άρνηση ορισμένων εκκλησιαστικών κυρίως κύκλων, να ανταποκριθούν θετικά στην αναγνώριση του αυτοκέφαλου της Εκκλησίας της Ελλάδος από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, τον Ιούνιο του 1850.

Με την πάροδο του χρόνου οι ανωτέρω κληρικοί και μοναχοί απέκτησαν σοβαρά ερείσματα στον λαό που τους ακολουθούσε φανατικά. Εμπνεόμενοι και καθοδηγούμενοι από διάφορες αντιλήψεις και προσωπικές φιλοδοξίες επιχείρησαν να ανατρέψουν «εκ βάθρων» την Ελληνική Πολιτεία και να ταλαιπωρήσουν την Ορθόδοξη Ελληνική Εκκλησία, εκμεταλλευόμενοι την «εθνικήν ραθυμίαν».

Ο πιο γνωστός απ’ αυτούς ήταν ο καλόγερος Χριστόφορος Παναγιωτόπουλος, ο περιώνυμος Παπουλάκος, γεννημένος στο χωριό Άρμπουνα των Καλαβρύτων το 1786 ή 1790, ενώ σε κάποια άλλα κείμενα ως έτος γέννησης αναφέρεται το 1770. Ήταν τελείως αγράμματος και εργαζόταν ως κρεοπώλης, όταν πήρε την απόφαση να ακολουθήσει τον μοναχικό βίο. Στην αρχή μόνασε στη Μονή του Μεγάλου Σπηλαίου και μετά για είκοσι χρόνια ασκήτεψε σ’ ένα καλύβι κοντά στο χωριό του.

Στη συνέχεια αποφάσισε να κηρύξει. Η φήμη του διαδόθηκε αστραπιαία, γιατί είχε το «χάρισμα» με τα λόγια του να συνεπαίρνει τον κόσμο, ο οποίος διαχωρίστηκε σε «δύο, καθαρώς διακεκριμένα συστήματα, εξ ων το μεν δέχεται την ανεξαρτησίαν της εκκλησίας και το σκήπτρον του Όθωνος, το δε προτιμά την ευλογίαν της αιχμαλώτου Κωνσταντινουπόλεως και το δυσώδες ράσον του Χριστοφόρου».

Έξι μήνες αργότερα, μετά την επίπληξη που δέχθηκε από τον Επίσκοπο Καλαβρύτων, ο Παπουλάκος ξεκίνησε περιοδεία στη Νοτιοανατολική Πελοπόννησο. Τότε επισκέφθηκε την Αργολίδα και τη Λακωνία. Την Ερμιόνη επισκέφθηκε μάλλον το έτος 1851 και έμενε στο ερειπωμένο σπιτάκι πάνω από το Καλογερικό. Ήταν ήδη αρκετά μεγάλος στην ηλικία και σ’ αυτό οφείλεται, πιθανότατα, «το χαϊδευτικό» προσωνύμιό του «Παπουλάκος».

Παλαιότεροι Ερμιονίτες είχαν ακούσει από τους γονείς τους, που τους τα είχαν μεταφέρει οι δικοί τους γονείς, για «έναν γέρο με κουρελιασμένο ράσο να κάθεται στα σκαλοπάτια του σπιτιού της μαμής της Λαμπάταινας», ενώ ζούσε τότε η γιαγιά της Κατερίνα. Εκεί τον πλησίαζαν οι Ερμιονίτες και αυτός τους έλεγε ακατανόητα για την εποχή τους πράγματα. Τα λόγια του προκαλούσαν έκπληξη, ενώ πολλοί τα θεωρούσαν προφητικά.

Θα έρθει εποχή (τους έλεγε) που όλος ο κόσμος θα δεθεί με σύρματα (ηλεκτρισμός -τηλέφωνα) και οι άνθρωποι θα μπορούν να πετούν με σιδερένια πουλιά (αεροπλάνο) στον ουρανό!

Μέχρι και τις ημέρες μας πάντως στην Ερμιόνη ακούγεται η φράση: -> 

Α, βρε Παπουλάκο!, γι’ αυτούς που λένε τερατολογίες και ισχυρίζονται ότι όλα τα προβλέπουν και τα γνωρίζουν.

Στη συνέχεια ο αγύρτης καλόγερος επισκέφθηκε το Κρανίδι όπου έμεινε πέντε; ημέρες. Κήρυττε κάτω από δέντρα και καυτηρίαζε τις κλοπές, τη μοιχεία, την ανικανότητα των αρχόντων κ.λπ. μιλώντας για τη δύναμη της προσευχής, Στα μέρη που μιλούσε χτίζονταν προσκυνητάρια, ενώ οι ιερείς του Κρανιδίου δεν μνημόνευαν τους βασιλείς στις ακολουθίες αλλά τον Παπουλάκο!

Κάποια μέρα ο Παπουλάκος μιλούσε στον κόσμο που είχε συγκεντρωθεί στην Αγία Άννα για να τον δει και να τον ακούσει για τέσσερις ώρες! Κάποιες γυναίκες ζήτησαν να γυρίσουν στα σπίτια τους, γιατί τα ψωμιά που είχαν από νωρίς ζυμώσει θα είχαν ήδη …σκάσει. Τότε ο Παπουλάκος τούς είπε:

– Θ’ ακούσετε πολλά, αλλά δεν θα συμβεί τίποτα απ’ αυτά!

Πράγματι, «ω του θαύματος!», όταν, μετά από αρκετές ώρες, οι Κρανιδιώτισσες επέστρεψαν στα σπίτια τους, διαπίστωσαν πως τα ψωμιά δεν είχαν σκάσει!

Ο παλαιός Κρανιδιώτης Γιάννης Π. Κυριάκης στη μελέτη του «Το χωριό μου» αναφέρει πως ο γερο-Κουρτέσης τού είχε διηγηθεί, ότι είχε ακούσει από τον παππού του να λέει πως ο Παπουλάκος ισχυριζόταν στις προφητείες του ότι μέσα στην «πέτρα» (Γκιούρι – Βιτόρεσε) υπάρχει ένα άσβεστο φως και γι’ αυτό ονομάστηκε «Πέτρα της ζωής».

Ακόμη έλεγε ότι στη στροφή του δρόμου προς το Πορτοχέλι υπάρχει μια ελιά που δεν αναπτύσσεται, γιατί ο Παπουλάκος κάθισε κάτω απ’ αυτή, ενώ είχε πείσει τις Κρανιδιώτισσες πως μ’ ένα κομματάκι ύφασμα από το ράσο του μπορούν να πιάσουν προζύμι χωρίς μαγιά, αρκεί να το βουτήξουν μέσα στη ζύμη!

Ο ρέκτης πρόεδρος της Ένωσης Σπετσιωτών και αγαπητός φίλος Κώστας Κουλαλόγλου σε διάλεξη που έδωσε το καλοκαίρι του 2008 στην Ερμιόνη προσκεκλημένος από τον Ερμιονικό Σύνδεσμο με θέμα «Ο Παπουλάκος στις Σπέτσες και την Ερμιονίδα», αναφέρθηκε σ’ ένα περίεργο όσο και ευτράπελο επεισόδιο που συνέβη στο Κρανίδι. >>>>>

«Για να ηρεμήσουν, λοιπόν, οι Κρανιδιώτες και να επικρατήσει σύνεση και τάξη από τα γεγονότα που προξένησε ο ερχομός του Παπουλάκου η Κυβέρνηση έστειλε τον ιεροκήρυκα Νεόφυτο Κωνσταντινίδη. Οι Κρανιδιώτες βλέποντάς τον εξαγριώθηκαν και αυτός αποχώρησε. Τον Σεπτέμβριο του 1852 ο Νεόφυτος εξελέγη και χειροτονήθηκε Επίσκοπος της Μητρόπολης Ύδρας, Σπετσών, Αιγίνης, Ερμιονίδος και Τροιζηνίας. Μια ημέρα μετά το τέλος της Θείας Λειτουργίας στο Κρανίδι οι Κρανιδιώτες έπεσαν μπρούμυτα, άπλωσαν τα δυο τους χέρια και παρακαλούσαν τον Επίσκοπο να πατήσει πάνω τους ζητώντας συγχώρεση, γιατί τον είχαν μουντζώσει. Ο Επίσκοπος προσπάθησε να τους εξηγήσει κάποια πράγματα αλλά μη μπορώντας να τους αλλάξει γνώμη, έκανε αυτό που του ζητούσαν».

Θα πρέπει να σημειώσουμε, επίσης, πως ο αγύρτης καλόγερος είχε κατορθώσει με τις ψευδοπροφητείες του να παρασύρει και να επηρεάσει πολλούς Κρανιδιώτες. Αρκετοί τον θεωρούσαν Προφήτη σε αντίθεση με άλλους που τον θεωρούσαν  «δημόσιο κίνδυνο». Τέλος, λέγεται ότι η όμορφη περιοχή «Παπούλια» στους Φούρνους πήρε το όνομά της από τον Παπουλάκο που έμεινε εκεί μερικές μέρες για να ξεκουραστεί και να καταστρώσει τα μελλοντικά του σχέδια.

Σημαντική ήταν η δράση του παμπόνηρου Χριστοφόρου και στα γειτονικά νησιά Σπέτσες και Ύδρα. Στις Σπέτσες κάποια μέρα μαζεύτηκαν άνδρες και γυναίκες ζητώντας από τον εκεί εκκλησιαστικό Επίτροπο την εγκύκλιο με την οποία η Σύνοδος στιγμάτιζε τη δράση του Παπουλάκου. Όταν ο Επίτροπος και οι αρχές τούς διαβεβαίωσαν ότι τέτοιο γράμμα δεν υπάρχει, τότε σύσσωμο το πλήθος έτρεξε στους ναούς, όπου ψάλθηκαν δεήσεις «υπέρ του πονηρού και πλάνου Χριστοφόρου». Εξ αιτίας αυτών των γεγονότων στάλθηκε στις Σπέτσες ο Νομάρχης Αργολίδας. Τα γεγονότα δεν θεωρήθηκαν επίφοβα αλλά οι Σπετσιώτες με τη συμπεριφορά τους αυτή «ατιμάζουσιν εαυτούς και τα μεγάλα εν τω ιερώ αγώνι κατορθώματά των εξευτελίζουσιν», έγραψε ο Νομάρχης.

Κάποια άλλη φορά ένας καλόγηρος οπαδός του Χριστόφορου προσπάθησε να οργανώσει λιτανεία «υπέρ ευοδώσεως των επιχειρημάτων του βδηλυρού διδασκάλου αλλά απέτυχεν», γιατί επενέβησαν οι τοπικές αρχές που διέλυσαν τους συγκεντρωμένους.

Στην Ύδρα οι ψαράδες του νησιού έραβαν στα δίχτυα ένα κομμάτι ύφασμα από το ράσο του Χριστοφόρου και «ως εκ θαύματος άπειρα σμήνη ιχθύων αυτόματα» πέφτουν στα δίχτυα «και εξαίσια γίνεται άγρα». Επίσης οι γυναίκες του νησιού αντί για μαγιά μεταχειρίζονταν ένα κομμάτι από το ράσο του «βδελυρού καλόγηρου».

Μεταξύ των άλλων στην Ύδρα, κωμικό και γελοίο ήταν το γεγονός, που κάποιοι πίστευαν ότι τα καντήλια ενός ναού κινούνταν αυτόματα και παράλληλα θαυματουργούσαν! Έγινε όμως έρευνα και διαπιστώθηκε πως κάποιος «υπηρέτης του Χριστοφόρου …θαυματουργούσε!».

Στη συνέχεια ο Παπουλάκος πέρασε στη Λακωνία και κυρίως στην περιοχή της Μάνης. Αρχικά οι κάτοικοι του Γυθείου και της γύρω περιοχής παρασύρθηκαν από τις αγυρτείες του λαοπλάνου καλόγερου. Σύντομα, όμως, κατάλαβαν την πλάνη τους και ζήτησαν τη βοήθεια του βασιλιά, ο οποίος έστειλε άμεσα επιτελείο αξιωματικών και στρατό στη Σπάρτη, με απώτερο σκοπό να συλλάβει τον καλόγερο και να διαλύσει τους λιγοστούς οπλοφόρους οπαδούς του. Ο Παπουλάκος φαίνεται πως το έμαθε και κατευθύνθηκε προς τα ορεινά χωριά της Μάνης με σκοπό να μεταβεί στη Μεσσηνία. Τελικά στις 21 Ιουνίου 1852 συνελήφθη από τον στρατό, ύστερα από προδοσία και μεταφέρθηκε στις φυλακές του Ρίου, όπου παρέμεινε στην απομόνωση για δύο χρόνια. Έτσι, ενώ επρόκειτο να δικαστεί ως στασιαστής, λόγω των γεγονότων τουΚριμαϊκού Πολέμου ο Όθωνας υποχρεώθηκε να του δώσει μαζί με άλλους αμνηστία. Το 1854 εξορίστηκε στη Μονή Παναχράντου της Άνδρου, όπου απεβίωσε στις 18 Ιανουαρίου 1861 σε προχωρημένη ηλικία πιθανότατα περίπου 91 χρονών.

Η «διδασκαλία» του Παπουλάκου φαίνεται να επηρεάστηκε πολύ από τα λόγια του πνευματικού του πατέρα Κοσμά Φλαμιάτου, του μεγάλου κατηχητή «της Ισουϊτικής των Ορθοδόξων Εταιρείας», ο οποίος πέθανε στις φυλακές των Πατρών. Ωστόσο,  οι καλόγεροι που συνελήφθησαν στην Αθήνα κατά τις ανακρίσεις αποκάλυψαν πως άλλοι ήσαν οι αρχισυνωμότες!

Ένας άλλος αγύρτης καλόγερος, όμοιος με τον Παπουλάκο, ήταν και ο Υδραίος Γρηγόριος Κριεζής ή Σπατογιάννης ή Καβεζός, ο οποίος περιέτρεχε την επαρχία των Θηβών διαβεβαιώνοντας τον λαό ότι αυτός είναι ο Παπουλάκος με άλλη μορφή, γι’ αυτό τον συναντάμε ταυτόχρονα στη Λακωνία και τη Θήβα. Ο «άγιος» αυτός καλόγερος καταφερόταν με ακατανόμαστες φράσεις κατά του πολιτεύματος και της Ιεράς Συνόδου.

Κήρυττε δε «το μη ομνύειν όλως» και «παρέδιδε τω πυρί τω ασβέστω», όποιον ορκιζόταν. Μάλιστα για να αποδείξει τη θεϊκή του αποστολή προσπαθούσε να αναστήσει κάποιον νεκρό που είχε πεθάνει προ δεκαπενταετίας! Όμως «ανελήφθη», όταν οι αρχές που από καιρό προσπαθούσαν να τον συλλάβουν, τον είχαν ήδη πλησιάσει και αυτός, όταν το έμαθε, εξαφανίστηκε.

Τέλος πολλοί υποστήριζαν ότι η επιβουλή του Φλαμιάτου, η «αυθάδης» διδασκαλία του Χριστοφόρου και των άλλων αγυρτών καλόγερων δεν ήταν απόδειξη της δύναμής τους αλλά «τεκμήριον της εσχάτης ανικανότητος ή προδοσίας των εν τέλει».

==============================================================================================================================================================

Σημείωση του blog: -> Με όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω μας και μας προβληματίζουν και μας κάνουν να αμφισβητούμε ζητήματα της Θρησκείας μας, αναλογίζομαι, πόσο ΔΙΚΙΟ είχε ο Μεγάλος Δάσκαλος  Χρήστος Γιανναράς, που πρόσφατα έφυγε από τη ζωή μας! 

-> «Τον Θεό ο καθένας μας, θα τον βρει μόνος του…

Ό,τι κι’ αν του πουν γι’ ΑΥΤΟΝ, ό,τι κι’ αν του διδάξουν, δεν μπορούν ποτέ, να τον αποκαλύψουν»…

ΣΤΑΜ. ΔΑΜΑΛΙΤΗΣ