Χρήστος Γιανναράς καθηγητής φιλοσοφίας -> [...] Τουλάχιστον θα ήταν μια ελπίδα, αν λειτουργούσε ντροπή....

....Η μη-ντροπή είναι σημάδι ύστατης έκπτωσης σε παρακμή, ένας αφανής θάνατος...

==============================================================================================================================

Άγρυπνη αυτοσυνειδησία

Christos Yiannaras | 02 Jan 2023

Ποιός από τους ιθύνοντες, ή τους κατ’ επίφασιν διαχειριστές της εξουσίας στην Ελλάδα σήμερα, διανοείται την τόλμη και τη διακινδύνευση να αναχαιτίσει το τσουνάμι της παρακμής που σαρώνει την ελληνώνυμη κοινωνία και πατρίδα; Ο μόνος δημόσιος λόγος που πασχίζει να κερδίσει το ενδιαφέρον των πολλών είναι οι ευτελέστερες δυνατές κομματικές αντιμαχίες. Λόγος σπανίως ευφυής και σπανιότερα έμπειρος, εξουδετερωμένος a priori από την ατολμία του, την παγιωμένη ιδιοτέλειά του.

Από καταβολής του ελλαδικού κρατιδίου, ο λόγος της παθιασμένης κομματικής αντιμαχίας δεν ενδιαφέρεται να λύσει προβλήματα, να φωτίσει τα αδιέξοδα, να δοκιμάσει το διαφορετικό. Και η διαπίστωση αυτή συγκεφαλαιώνει έναν πρώτο δύσκολο γρίφο: Γιατί ο εκπεσμός από τη στόχευση στο «κοινό καλό» να καταλήγει σε μια κενή και στείρα κενολογία, που απλώς επωάζει τη μετάλλαξη του κοινού πόθου σε συνταγή ψευδαισθήσεων «εξυγίανσης»; Τουλάχιστον θα ήταν μια ελπίδα, αν λειτουργούσε ντροπή. Η μη-ντροπή είναι σημάδι ύστατης έκπτωσης σε παρακμή, ένας αφανής θάνατος.

Δεν μπορεί να περιμένει κανείς κάτι διεθνώς θετικό, κάποια ελπίδα ανάκαμψης, όσο οι ισχυροί της γης ενεργούν με αυθαίρετη, αχαλίνωτη εξουσία, με προκλητική αδιαφορία για νόμους, συντάγματα, θεσμούς. Ο κυρίως παγκόσμιος εφιάλτης σήμερα είναι οι εκλεγμένοι από τους λαούς άρχοντες, που περιφρονούν απροκάλυπτα τις εντολές των ψηφοφόρων τους και οδηγούν σε παρανοϊκή αιματοχυσία την ανθρωπότητα, σε στερήσεις ανυπόφορες και υποχρεωτική προσφυγιά.

Ο θανατηφόρος παραλογισμός φτάνει στο απόγειο, όταν η αυθαιρεσία των κυβερνώντων μοιάζει να αξιοποιεί την ιλιγγιώδη πρόοδο της τεχνολογίας, όχι για την εξυπηρέτηση των ανθρώπινων αναγκών, αλλά για τη θωράκιση της συλλογικής απληστίας προνομιούχων κρατών ή και μόνο των φατριών που ηγεμονεύουν σε αυτά τα κράτη. Τόση πρόοδος της γνώσης – επιστήμης, τόση εμπειρία των πλεονεκτημάτων της συναλληλίας και του ολέθρου των διχασμών, δεν έχει διδάξει τίποτε τις πλουτοφόρες βιομηχανίες εξοπλισμών, της παραγωγής όπλων αφανισμού μεγαλουπόλεων – φτάσαμε στο σημείο η εικόνα της φρίκης των πολέμων με όπλα σύγχρονης τεχνολογίας να κυκλοφορεί στη διεθνή εμπορία του θεάματος, αποφέροντας στους αυτουργούς του εγκλήματος πρόσθετο οικονομικό όφελος ως εικόνα συναρπαστική.

Αλλά, το οδυνηρότερο από όλα είναι η σιωπή των ταγών: Συμπληρώνεται χρόνος από την έναρξη της διεθνικής παράνοιας, που εγκαινιάστηκε με την εισβολή των Ρώσων στην Ουκρανία. Πόσους νεκρούς, πόσους ανάπηρους, πόσους ξεσπιτωμένους απέφερε αυτή η εισβολή, ποια τραγωδία ζουν Ρώσοι και Ουκρανοί, δεν ξέρουμε, ακόμα και οι φωτογραφίες που εγκρίνονται (ή και κατασκευάζονται) για τη διεθνή «πληροφόρηση» δεν έχουν εγγύηση αξιοπιστίας. Αλλά αυτό που εκπλήσσει, περισσότερο από όλα, είναι η τέλεια νέκρα θεσμών και ηγητόρων, που η κοινωνική τους λειτουργία είναι, πρωτίστως, να παρεμβαίνουν στα όσα τεκταίνονται σε επίπεδο συλλογικών μορφωμάτων και θεσμών σε κάθε τόπο και χρόνο.

Ακαδημίες επιστημών, πανεπιστημιακές σχολές και ερευνητικά κέντρα, θεσμοί Δικαίου, συνδικαλιστικές συντεχνίες, ιερατικά κονκλάβια, κάθε μορφής συσπειρώσεις και οργανισμοί που δημιουργούνται για να υπηρετήσουν την απόλυτη προτεραιότητα των σχέσεων κοινωνίας, να αντιταχθούν τώρα στην αυθαιρεσία και στα μονοπώλια της παραπειστικής πληροφόρησης. Αν τέτοιοι θεσμοί παρακάμψουν και αγνοήσουν την παγκόσμια απειλή που συνιστά ο πόλεμος Ρωσίας – Ουκρανίας, ποιος άλλος ή τι άλλο θα μπορούσε να αποτρέψει τον εφιάλτη της σύγκρουσης ΝΑΤΟ – Ρωσίας;

Ο πάπας, εγγυητής της ενότητας των Ρωμαιοκαθολικών Εκκλησιών και ο πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, συνοδικός διάκονος της ενότητας των «κατά την Οικουμένην» Ορθόδοξων Εκκλησιών, ας παρέμβουν από κοινού, όχι για να «παιδαγωγήσουν» και «συμβουλέψουν» Ρώσους και Ουκρανούς, αλλά για να φωτίσουν – φανερώσουν τι σημαίνει «πατρότητα» μέσα στην Εκκλησία και ότι η ενότητα του εκκλησιαστικού σώματος είναι φανέρωση της νίκης κατά πάνω στον θάνατο, όχι μια ιδεολογική συναίνεση και ταύτιση απόψεων.

Η πληθώρα των καθημερινών ειδήσεων συγκλίνει, απλώς, σε κοινό και γενικευμένο απελπισμό. Στήριγμα και θησαύρισμα ελπίδας θα μπορούσε να οικοδομήσει μόνο το είδος της αφοβίας και τόλμης που γεννιέται από τη γλώσσα που μιλάμε και την καρτερία, που μας δίδαξαν οι σφαγιασμένοι πρόγονοί μας της Μικρασίας, του Πόντου, της Βόρειας Ηπείρου, της Βόρειας Κύπρου. Η άσβεστη μνήμη του τουρκικού πρωτογονισμού και της αδιάντροπης προδοσίας των «φιλελλήνων» της Δύσης είναι το μόνο εχέγγυο ιστορικής μας επιβίωσης.

Χρήστος Γιανναράς καθηγητής φιλοσοφίας -> εφ' όλης της ύλης ...

 [...]Γιορτή για κάφρους τα Χριστούγεννα της Αθήνας. Αισθητική πρωτόγονων και αδαών, αδίστακτων υβριστών του κάλλους και της αλήθειας, που λάμπει όταν φωτίζει το άρρητο....

===========================================================================================================================

Εόρτια κακογουστιά

Christos Yiannaras | 12 Dec 2022

Αφορισμοί γνωστοί και όχι αυθαίρετοι: Στην ελλαδική (ή απλώς ελληνώνυμη) κοινωνία, δεν λειτουργεί κριτική σκέψη, μόνο κατασκευάζονται εντυπώσεις. Η διαπίστωση προσφέρεται για επαλήθευση ή διάψευση.

Δύο (κυρίως) παράγοντες αναστέλλουν τη λειτουργία της κριτικής στην ελλαδική κοινωνία: Οι ιδεολογικές αγκυλώσεις, που συντηρούνται ως δεισιδαιμονίες αυταρχικού αλαθήτου, και οι βασανιστικές ανασφάλειες που είναι τυπικά προϊόντα μιας μειωμένης (μεθοδικά καλλιεργημένης) αυτοεκτίμησης. Οι διαπιστώσεις προσφέρονται για επαλήθευση ή διάψευση. Αλλά με βάση, την καταγγελλόμενη ως ελλείπουσα, κριτική βάσανο.

Δίνει την εντύπωση ο Νεοέλληνας ότι δεν μπορεί να υπάρξει έξω από σχήματα, ιδεολογικά ή και θεσμικά, που θωρακίζουν την ατομική προτίμηση. Ψηφίζει, όχι επειδή κρίνει, αξιολογεί, επιλέγει, αλλά μόνο για να αυτοβεβαιωθεί ότι κάπου «ανήκει». Ωσάν να φοβάται να υπάρξει έξω από μια οργανωμένη συλλογικότητα (κόμμα, «παράταξη», ομάδα) που του προσφέρει κοινωνική ταυτότητα, ερείσματα αυτοεκτίμησης – τον συνιστά ως «οντότητα». Δίχως ψυχολογική ένταξη κινδυνεύει να μηδενίζεται η ύπαρξη και ζωή του, γι’ αυτό και στρατεύεται ακόμα και σε ποδοσφαιρικές ομάδες, να φιγουράρει σαν οπαδός του τίποτα.

Ο κύκλος είναι φαύλος: Για να επιβάλλεται πειστική η φαντασίωση του ανήκειν, πρέπει να συντηρούνται μανιχαϊστικές οι αντιθέσεις, υπεραπλουστευμένες οι σχηματοποιήσεις, τεχνητές οι πολώσεις. Τον μανιχαϊσμό της απερίσκεπτης στράτευσης τον συντηρεί κάθε κρατική εξουσία.

Δίνουμε την εντύπωση οι Νεοέλληνες ότι έχουμε οπωσδήποτε ανάγκη να είναι δάνειο λήμμα η κρατική μας υπόσταση. Ωσάν να κινδυνεύει με αφανισμό η ιστορική ύπαρξη του Ελληνισμού, αν η μεγαλόκαρδη Δύση πάψει να μας δανείζει τις δομές και λειτουργίες του «μοδέρνου» έθνους-κράτους. Έτσι, ο Νεοέλληνας έχει παγιώσει τη νοοτροπία και τα αντανακλαστικά του μεταπράτη. Δεν κρίνει, αντιγράφει. Δεν συγκρίνει, μιμείται. Του είναι αδύνατο να εντοπίσει τις δικές του, πραγματικές ανάγκες, να τις αιτιολογήσει, να τις αξιολογήσει. Η απομίμηση, η επαρχιώτικη ξενομανία, είναι ο άξονας της νεοελληνικής ιδιαιτερότητας. >>>>>>

Χρήστος Γιανναράς καθηγητής φιλοσοφίας -> Αξιοπρέπεια: τι να την κάνεις;:: ...

 

Christos Yiannaras

Ο Χρήστος Γιανναράς γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στα Πανεπιστήμια της Αθήνας, της Βόννης και της Σορβόννης. Επιφυλλιδογραφεί σε εφημερίδες παρεμβαίνοντας στην πολιτική και κοινωνική επικαιρότητα.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Αξιοπρέπεια: τι να την κάνεις;

Christos Yiannaras | 14 Nov 2022

Θυμάμαι µε ενάργεια (με είχε πολύ εντυπωσιάσει) την αφήγηση που μου εμπιστεύθηκε κάποτε ο λογοτέχνης και εκπαιδευτικός Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος: Είχε επισκεφθεί τον φίλο και, ας πούμε, ομότεχνό του Αγγελο Σικελιανό, στην Αίγινα. Καθισμένοι οι δυο φίλοι στο μπαλκόνι του σπιτιού, όπου έμενε ο Σικελιανός, συζητούσαν «περί ψυχής» – ο Σικελιανός αγόρευε, ευφραδής πάντοτε, και ο Παναγιωτόπουλος τον παρακολουθούσε με τον σεβασμό που απαιτούσε η έμπνευση του «δασκάλου».

Κάποια στιγμή, στον δρόμο κάτω από το μπαλκόνι, εμφανίστηκε ένας ψαράς, με το ρηχό στρογγυλό του καλάθι κατάφορτο ψάρια, να διαλαλεί την πραμάτεια του. Ο Σικελιανός διέκοψε την «περί ψυχής» αδολεσχία του και ο συνομιλητής του, ο Ι. Μ. Π., πρόλαβε να ψελλίσει την απορία του: «Αυτός, εδώ τώρα, ο ψαράς, τι λες Δάσκαλε, έχει ψυχή;». Ο Σικελιανός έσκυψε λίγο για να δει πιο καθαρά την εικόνα, και απάντησε χωρίς δισταγμό στον συνομιλητή του: «Ψυχή αυτός, όχι, δεν έχει – τι να την κάνει;».

Η επιγραμματική (σύντομη και με βεβαιότητα) απάντηση του ποιητή έχει αποτυπωθεί στη μνήμη μου κι ας πέρασαν τόσα χρόνια. Διευκολύνει, ίσως, (ή «φωτίζει») τον τρόπο (αφέλεια, επιπολαιότητα, απλοϊκή έπαρση) που οι άνθρωποι της δημοσιότητας, συνήθως επηρμένοι, αντιμετωπίζουν ταπεινούς και καταφρονεμένους βιοπαλαιστές συνανθρώπους τους.

Σήμερα, απλοί και καταφρονεμένοι συνάνθρωποι στις «προηγμένες» κοινωνίες μας, μάλλον δεν υπάρχουν. Ακόμα και με ελάχιστη εξάσκηση σε κάποια μαστορική, χρεώνουν απίστευτες αμοιβές για ασήμαντη χειρωνακτική εργασία και πληρώνονται κατά κανόνα χωρίς να δίνουν απόδειξη. Οι άνθρωποι έχουν και παραέχουν «ψυχή», που αν ζούσε ο Σικελιανός θα τρόμαζε για την αρπαχτική της βουλιμία.

Ενα άλλο είδος περιφρονημένων και δραματικά στερημένων ανθρώπων πληθαίνει καθημερινά, με αυξημένη, όλο και περισσότερο, την εκρηκτική δυναμική του απελπισμού τους: Εφημερίδες και τηλεοράσεις προβάλλουν, κάθε τόσο, διθυραμβικά, φωτογραφίες και πανηγυρικές «δηλώσεις» όσων πρώτευσαν στις Εισαγωγικές των ΑΕΙ. Αλλά αυτές οι «πρωτιές» είναι, συχνά, θριαμβικά κατορθώματα χρυσοπληρωμένων φροντιστηρίων και ιδιωτικών μαθημάτων, που η εμπορική τους ευφυΐα έχει επιβάλει στην ελλαδική κοινωνία τον εκπαιδευτικό πρωτογονισμό της «απομνημόνευσης».

Εκατοντάδες χιλιάδες παιδιών στην Ελλάδα αποκλείονται, κάθε χρόνο, από την Ανώτατη Εκπαίδευση, επειδή (υγιέστατα) μειονεκτούν στην ψυχοκτόνο «απομνημόνευση». Παίζουν τη ζωή τους κορώνα-γράμματα τρέχοντας με τα «μηχανάκια» και μεταφέροντας πίτσες, μέσα στη νύχτα, επειδή δεν έχουν λεφτά για φροντιστήριο ή επιδεξιότητα για τον φορμαλισμό της απομνημόνευσης. Ο θεσμός των «φροντιστηρίων» στην Ελλάδα (μάλλον μοναδική περίπτωση διεθνώς) είναι ίσως η ευστοχότερη μέθοδος «γενοκτονίας»: μέθοδος για την εξαφάνιση της ιστορικής συνείδησης και της πολιτισμικής καλλιέργειας ενός λαού.

Κυριολεκτεί η λέξη «γενοκτονία», όταν πρόκειται για σφαγή, λιμό, λοιμό ή εκπατρισμό ενός λαού. Μάλλον πρέπει να δεχθούμε ότι μια μορφή γενοκτονίας είναι και η υποκατάσταση του σχολείου από το φροντιστήριο, της γλώσσας από μια παρασημαντική χρηστικής συνεννόησης, ο περιορισμός των στόχων της σπουδής αποκλειστικά στην επαγγελματική αποκατάσταση.

Ο Ελληνισμός, ιθαγενής ή απόδημος, εγχώριος ή μετανάστης, έχει χάσει, σε μεγάλο (επικίνδυνο) ποσοστό, τα στοιχεία – γνωρίσματα που του εξασφάλιζαν προνομιακή ετερότητα πολιτισμική. 

Ας τολμήσει, μια οποιαδήποτε κυβέρνηση, τη στατιστική καταμέτρηση: Θέλεις να είσαι Έλληνας και γιατί; 

Για μητρική σου γλώσσα θα διάλεγες ποτέ τα ελληνικά, και με ποια αιτιολογία προτίμησης; 

Το σχολείο σου και τα εκπαιδευτικά του προγράμματα ανταποκρίνονται στην ανάγκη σου για ατομική και συλλογική αξιοπρέπεια; 

Στο οικογενειακό και ευρύτερο κοινωνικό σου περιβάλλον πιστοποιείς την καύχηση ή ντροπή και τη δυστυχία τού να είσαι Έλληνας; 

Θα συμφωνούσες με τον Αριστοτέλη ότι «το να ζητάς παντού το χρήσιμο δεν ταιριάζει στους ελεύθερους και μεγαλόψυχους ανθρώπους» – γιατί;

Ας υπήρχε τουλάχιστον, στο πολιτικό πεδίο, η τόλμη της δοκιμής: Να βρισκόταν ένας υπουργός Παιδείας, που να τολμούσε άλλη στρατηγική κι άλλες μεθόδους στην εκπαίδευση. Να περνούσε μιαν ολόκληρη μέρα συζητώντας με τους μαθητές και τους δασκάλους ενός ΕΠΑΛ (επαγγελματικού λυκείου), το βράδυ, υπαίθρια συνάντηση με τους μόνιμα εξεγερμένους στα Εξάρχεια – μήπως μπορέσει να βρει άκρη για τα κίνητρα της βίας που μοιάζει να τους ηδονίζει.

Άραγε, δεν αντέταξε ποτέ κανένας στην απρόσωπη μάζα των παιδιών, που ζουν τον βανδαλισμό σαν αυταξία και ακραία ηδονή, δεν τους αντέταξε ποτέ κανείς το πανηγύρι μιας κοινής χαράς, τη γαλήνη ενός κοινωνούμενου πένθους, τους δεσμούς που υφαίνει μια τίμια συνεργασία και συμπόρευση;

Δεν έχουμε πια οι Ελληνώνυμοι κοινούς, βιωματικούς στόχους, επομένως ούτε και συντονισμό κοινωνίας των αναγκών. Ο πρωτογονισμός του εγωκεντρισμού καθορίζει τη λειτουργία θεσμών και επιδιώξεων, καθρεφτίζεται ο πρωτογονισμός εμφατικά κυρίως στη δημόσια διοίκηση, αλλά και στα εκπαιδευτικά συστήματα και επινοήματα. Η λογική των ανθρώπων της εξουσίας είναι η αυθαιρεσία του χορτάτου, που απορεί: Γιατί ο συνταξιούχος πανεπιστημιακός χρειάζεται αξιοπρέπεια, «τι να την κάνει»; Έχει το ένα πέμπτο της σύνταξης Συμβούλου Επικρατείας, αυτονόητη καταδίκη στην ισόβια πενία.

Χρήστος Γιανναράς καθηγητής φιλοσοφίας -> [...] Χάθηκε η χαρά της συναρπαγής που γεννάει η ανάγνωση στον αναγνώστη, η μέθη της μάθησης, το κέντρισμα της περιέργειας, η λαχτάρα για την κατάκτηση της αλήθειας.....

 

Γόνιμη βιβλιοπαραγωγή

Christos Yiannaras | 07 Nov 2022

Ένας καινούργιος Εκδοτικός Οίκος προέκυψε στην Αθήνα, μέσα στην πιο δραματική κρίση της αγοράς του βιβλίου μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Η τηλεόραση είναι ο ολετήρας εξολοθρευτής της αναγνωσιμότητας, εδώ και μερικές δεκαετίες – το τέλος των ιδεολογιών επέτεινε την αδιαφορία για καινούργια, «γόνιμη γνώση». Χάθηκε η χαρά της συναρπαγής που γεννάει η ανάγνωση στον αναγνώστη, η μέθη της μάθησης, το κέντρισμα της περιέργειας, η λαχτάρα για την κατάκτηση της αλήθειας.

Το έγκλημα συντελέστηκε μεθοδικά και προγραμματισμένα στο Υπουργείο Παιδείας, μετά τη δικτατορία της χούντας. Όταν το φροντιστήριο υποκατέστησε το σχολείο, ο «εκσυγχρονισμός» εξαφάνισε την αυταξία της μόρφωσης, το πανεπιστήμιο υποτάχθηκε στη λύσσα της επαρχίας για εύκολο πλουτισμό με «ενοικιαζόμενα δωμάτια».

Χάρη στους επαγγελματίες κομματανθρώπους που υποδύονται τους πολιτικούς και ξεπούλησαν κάθε κοινωνικό (κοινό) αγαθό στον βωμό της ιδιωτικής κομπίνας (ιδιωτικοποίησαν την ύδρευση, το ηλεκτρικό ρεύμα, τα λιμάνια, τα αεροδρόμια, το οδικό δίκτυο, τα τρένα, όλα παραδομένα στον αμοραλισμό του χρηματιστηριακού τζόγου), χάρη στην απόλυτη εξουσία του συρφετού των καιροσκόπων. Στη χώρα των Ελλήνων δεν υπάρχει πια σχολείο παρά μόνο σαν πάρεργο, με το φροντιστήριο κυρίως έργο. Τα βιβλιοπωλεία έκλεισαν σε συντριπτικό ποσοστό, η ραδιοτηλεοπτική πληροφόρηση και ψυχαγωγία ξεπουλήθηκαν σε έναν ξέφρενο πρωτογονισμό απίστευτης μικρόνοιας και αδιαντροπιάς.

Τη χαριστική βολή την έδωσε η πανδημία. Το είδος του ανθρώπου που θα περνούσε από βιβλιοπωλείο μια-δυο φορές την εβδομάδα, μόνο για την ηδονή να παρακολουθεί ποια καινούργια βιβλία ξεφύτρωσαν στην αγορά, το είδος αυτό εξαφανίστηκε με τον αποκλεισμό στο σπίτι λόγω πανδημίας. Ευτυχώς με εξαιρέσεις, σε πείσμα κάθε ορθοφροσύνης.

Γράφω αυτή την επιφυλλίδα μόνο για το κουράγιο μιας τέτοιας εξαίρεσης. >>>>

Χρήστος Γιανναράς καθηγητής φιλοσοφίας -> Κάθε λέξη και φράση στην επιφυλλίδα του κι’ ένας καημός, ένας αναστεναγμός και μια προτροπή να βγούμε από τη νάρκη μας και να προβληματίστουμε βαθιά …

 

Christos Yiannaras

Ο Χρήστος Γιανναράς γεννήθηκε στην Αθήνα. 

Σπούδασε στα Πανεπιστήμια της Αθήνας, της Βόννης και της Σορβόννης. 

Επιφυλλιδογραφεί σε εφημερίδες παρεμβαίνοντας στην πολιτική και κοινωνική επικαιρότητα.

=============================================================================================================================================

Αυτοκτονική ηλιθιότητα

Christos Yiannaras | 31 Oct 2022

Με ποιες βιολογικές αναγκαιότητες, με ποιες χημικές διεργασίες, μπορεί να συνδεθεί η πείνα και η δίψα του ανθρώπου για δικαιοσύνη; Προκύπτει άραγε και αυτή από το ένστικτο της αυτοσυντήρησης, την κτηνώδη ορμή κυριαρχίας που συγκροτεί και τον αδυσώπητο νόμο της «φυσικής επιλογής»; Αλλά σε τι διαφορετικό εδράζεται και η θρασύτητα της αδικίας, σε τι άλλο από τον πρωτογονισμό της αξίωσης για αυτοσυντήρηση και ισχύ; Συναντώνται λοιπόν στις ίδιες ορμέμφυτες αιτίες η βαναυσότητα της αδικίας και η δίψα για δικαιοσύνη;

Πάντως η απαίτηση είναι πανανθρώπινη και διαχρονική: οι οιμωγές των θυμάτων να γίνουν κόλαση για τους βασανιστές. Να γίνει πνιγμός ασφυξίας η πίκρα των αδικημένων για όσους παγερά και εσκεμμένα αδικούν. Κάπου, κάποτε, να πληρώσουν με ανυπόφορη οδύνη όσοι ασέλγησαν στην ανημπόρια, στην αθωότητα, στην άγνοια, στην ευπιστία. Όχι μόνο ο δολοφόνος, ο βιαστής, ο παιδεραστής, όποιος βασάνισε σωματικά συνάνθρωπο. Αλλά και ο συκοφάντης, ο διαβολέας, ο ψεύτης, ο συναισθηματικά νεκρωμένος εγωιστής, ο αδιάφορος και ανάλγητος.

Σέρνει τα αποκαμωμένα του βήματα ο χιλιοταπεινωμένος υπερήλικας από γραφείο σε γραφείο, από όροφο σε όροφο στο ΙΚΑ ή ΕΤΕΑΜ ή όπως αλλιώς συνεχώς μετονομάζει τα «προνοιακά» του χαζοκαμώματα το κάθε κομματικό κράτος. Συντρίβεται η ζωή του Έλληνα πολίτη και το κουράγιο του πάνω στην ιταμή θρασύτητα του κάθε σαδιστή ή αδιάφορου υπαλληλίσκου, γιατί; Μια ζωή πλήρωνε από το μεροκάματο της πείνας την ασφάλιση των γηρατειών του. Και αυτό το χρήμα – αίμα του το άρπαξε από το Ταμείο του κάποια διεφθαρμένη κυβέρνηση, να το κάνει φιέστες προεκλογικές, κρετινική κομματική προπαγάνδα, να στήσει με την αποταμίευση του φτωχού σπάταλο κομματικό κράτος.

Στο βλέμμα του αδικημένου ανθρώπου, που του κλέψανε τη ζωή, δεν υπάρχει μένος εκδίκησης, υπάρχει μόνο πόνος λαχτάρας για δικαιοσύνη: Κάπου κάποτε να λειτουργήσει νέμεση για τους αδίστακτα ψευδόμενους, τους καπήλους των κοινωνικών οραμάτων, τους αρρωστημένους μανιακούς της εξουσίας και της χλιδής.

Αυτή είναι η δίψα των ανθρώπων που βλέπουν τη μία και μοναδική ζωή τους να έχει δαπανηθεί μέσα στην πίκρα και στην απογοήτευση, τη βλέπουν τη ζωή να τελειώνει μέσα σε ταπεινώσεις, στερήσεις, εξευτελισμούς. Όμως, οι ίδιοι αυτοί άνθρωποι αν δίκαζαν καθένα συνάνθρωπό τους χωριστά, δύσκολα θα απέδιδαν τη δικαιοσύνη που τώρα απαιτούν. Προτού καταδικάσει, θα έψαχνε τα ελαφρυντικά: πώς και γιατί φτιάχτηκε έτσι ανάλγητος ο κρατικός υπάλληλος που τον τυραννάει, γιατί έγινε ασυνείδητος ο γιατρός, γιατί φυγόπονος ο νοσηλευτής, γιατί κλέφτης ο εργολάβος, γιατί ανήθικος ο πολιτικός. Τι είδους μάνα είχε ο καθένας, τι λογής πατέρα, πώς έζησε τα παιδικά του χρόνια, ποια τραύματα ψυχικά κουβαλάει, πόση στέρηση στοργής και τρυφερότητας, ποιο σαράκι κρυφής μειονεξίας, πόση ανασφάλεια πλάθει τελικά τους βασανιστές της ζωής μας.

Όσο πιο σμιλεμένος από τη θλίψη ο άνθρωπος τόσο πιο εύκολα λυπάται, δύσκολα δικάζει, γρήγορα συγχωρεί. Η απαίτησή του για δικαιοσύνη είναι περισσότερο όραμα ή μέτρο ζωής και λιγότερο ή καθόλου επιθυμία εκδίκησης.

Ερείσματα η μεταφυσική του δεν βρίσκει στην ανάγκη για υπερβατικά δικαστήρια και αιώνιες κολάσεις. Το πιο πραγματικό έρεισμα της μεταφυσικής το διαβλέπει στο κάλλος του κόσμου, όταν το κάλλος συλλαβίζεται ως δώρημα αγάπης και η αγάπη αποκρυπτογραφείται όχι ως «συναίσθημα», αλλά ως εμπειρία ελευθερίας, δηλαδή αυτοπροσφοράς.

Ο Αριστοτέλης συνοψίζει τον ορισμό και προορισμό των Ελλήνων στον καίριο αφορισμό του: «Το ζητείν πανταχού το χρήσιμον ήκιστα αρμόττει τοις μεγαλοψύχοις και ελευθερίοις» (Πολιτικά Θ3, 1338α 30-32). «Το να αναζητάς παντού το χρήσιμο, καθόλου δεν ταιριάζει στους μεγαλόψυχους και ελεύθερους ανθρώπους». Το κυνήγι της χρησιμότητας είναι πάντα εγκλωβισμός στον πρωτογονισμό της εγωτικής εξασφάλισης, της θωράκισης του ατομικού συμφέροντος.

Αν ο αναγνώστης μελετήσει απροκατάληπτα κάθε περίπτωση όπου η νεώτερη κρατική Ελλάδα γνώρισε μια καταστροφική αποτυχία (με συνέπειες ανήκεστες για το μέλλον του Ελληνισμού) θα πιστοποιήσει, νομίζω, πίσω από τα γεγονότα μια πελώρια πάντοτε, τυπικά ιθαγενή ηλιθιότητα. Ηλίθια ευπιστία, ηλίθια φοβία, ηλίθια κρίση και επιλογή, ηλίθιο σχεδιασμό. Δεν έχει σημασία το πώς εκφράστηκε η ηλιθιότητα, καθόριζε όμως κάθε περίπτωση.

Υπήρχε πίσω από τον πόλεμο του 1897. Πίσω από την αποπομπή του Βενιζέλου, το 1915, από την πρωθυπουργία. Πίσω από τις «πρωτοβουλίες» που οδήγησαν στη Μικρασιατική Καταστροφή. Πίσω από τα καίρια εναύσματα τής μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Ζαχαριαδικής παράνοιας. Πίσω από τον επιπόλαιο εκπατρισμό των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης – Ίμβρου – Τενέδου. Πίσω από τα «Ιουλιανά» του ’65. Πίσω από τα προσχήματα της δικτατορίας του ’67-’74. Πίσω από την απώλεια της μισής Κύπρου. Πίσω από την επίσημη αυτοχειρία του Ελληνισμού με την επιβολή της μονοτονικής γραφής. Πίσω από τον απροσχημάτιστο αφελληνισμό της Βόρειας Ηπείρου. Πίσω από τη νύχτα στα Ύμια.

Μήπως είναι απλώς αποτέλεσμα συγκυριών, προϊόν τυχαιότητας η αλυσιδωτή διαδοχή ηλίθιων λαθών;

Χρήστος Γιανναράς καθηγητής φιλοσοφίας - > στοχαστικός όσο ποτέ ...

[...]Όλα αυτά τα χρόνια μάλλον απέδειξαν ότι η περίπτωσή μας, περίπτωση του μεθοδικά αφελληνισμένου ελλαδικού κρατιδίου, ήταν και είναι μια κραυγαλέα περίπτωση συλλογικής αυτοχειρίας: Ένας μικρός λαός, με ιλιγγιώδη πλούτο πολιτικού πολιτισμού αιώνων, πρωτοπόρος κάποτε στο άθλημα κατάκτησης του «αληθούς», παραδίνεται πια, άνευ όρων, σε κάθε εφήμερη γυαλιστερή προστυχιά. -> Δεν είναι «μοίρα» ή «ατυχία», είναι παρακμή. ....

======================================================================================================================================================

Ποιος εμπαίζει ποιον

Christos Yiannaras | 24 Oct 2022

Ένας Τρίτος Παγκόσμιος Πόλεμος, αυτονόητα πια πυρηνικός, είναι απειλή που παγώνει το αίμα και ακυρώνει κάθε λογική. Με ευχολόγια και εκκλήσεις αυτοκυριαρχίας, ψυχραιμίας και σύνεσης, δεν ακυρώνεται η ενδεχόμενη σύρραξη, ως εφιάλτης πυρηνικού ολοκαυτώματος. Η πανάρχαια, θεία υποτίθεται προστακτική, «ου φονεύσεις» σώζεται, σήμερα πια, σαν ρήση απλώς ρομαντική, άσχετη με οποιοδήποτε ρεαλιστικό ενδεχόμενο εφαρμογής της.

Ο μέγιστος στην ώς τώρα σοφία των ανθρώπων Ηράκλειτος συνδέει την πραγματικότητα του πολέμου με τη φύση (τον δεδομένο τρόπο της ύπαρξης) του ανθρώπου, τρόπο του γίγνεσθαι και του φαίνεσθαι: «Πόλεμος, λέει, πάντων μεν πατήρ εστί, πάντων δε βασιλεύς, και τους μεν θεούς έδειξε τους δε ανθρώπους, τους μεν δούλους εποίησε, τους δε ελευθέρους». Η ελευθερία, σε αυτή τη φράση, δεν αντιτίθεται νοηματικά στην αναγκαιότητα, είναι «οντολογική» (υπαρκτική) κατηγορία, ορίζει (φωτίζει) η ελευθερία έναν δεδομένο «τρόπο» της ύπαρξης, όπως φωτίζει και την ενδεχόμενη (επίσης νομοτελειακά δεδομένη) απουσία αυτού του τρόπου: την αναγκαιότητα.

Οι Έλληνες έχουμε το εκπληκτικό προνόμιο να σώζουμε στη γλώσσα μας σοφές αποφάνσεις για βασανιστικά αινίγματα, φτιάξαμε, μέσα στους αιώνες, μια γλώσσα που μπορεί να πει την αναγκαιότητα (υποταγή στη φυσική νομοτέλεια, στο ένστικτο), αλλά και να κατορθώσει τη «φιλία» (αγάπη): την ελευθερία από την απρόσωπη φυσική ορμή, την αποδέσμευση από τη νομοτέλεια.

Η λέξη σχέση για τους Έλληνες φωτίζει την ελευθερία, όχι απλώς των επιλογών, αλλά την ελευθερία ως αυθυπέρβαση, δηλαδή έμπρακτη αποδέσμευση από οποιαδήποτε αναγκαιότητα – και το αγώνισμα της αποδέσμευσης, της ελευθερίας από κάθε υποταγή σε αναγκαιότητες, τη λέμε αγάπη, έρωτα, φιλότητα.

Βέβαια, τα όσα κομίζει η γλώσσα των Ελλήνων, δεν είναι εύκολα προσιτό σε κάθε γλώσσα. Υπάρχει χαώδης διαφορά στη σημαντική των λέξεων – είναι κάτι άλλο, διαφορετικό, η «αλήθεια» από την veritas, άλλο ο «λόγος-λογική» και άλλο η ratio, άλλο ο «νόμος» και άλλο η lex, άλλο η «κοινωνία» και άλλο η societas, άλλο η «ελευθερία» και άλλο η libertas, άλλο η «δημοκρατία» και άλλο η res publica – και πάει λέγοντας. Αν εμπειρικά πιστοποιήσουμε (κυρίως με μακρά συμβίωση και επίμονη σπουδή) ότι οι διαφορές στη γλώσσα είναι και διαφορές στη νοο-τροπία και οι διαφορές στη νοο-τροπία αναιρούν τη γνωστική δυναμική της σχέσης, τότε χάνουμε αναπότρεπτα την εμπειρία της κοινωνίας και πειθαναγκαζόμαστε να υποτάξουμε τη σκέψη και τη συμπεριφορά μας στη σύμβαση.

Έτσι φτάνουμε στην τέλεια σύγχυση, αβεβαιότητα και ανασφάλεια, να αποκτούμε «φίλους» με σκόπιμες διεθνείς συμβάσεις, «συμμάχους» χρηστικής αποκλειστικά σκοπιμότητας, ισχυρούς «προστάτες» που μας διαφεντεύουν και μας ταπεινώνουν στο διεθνές πεδίο πειθαρχημένους σε εξωραϊσμένο, αλλά εξευτελιστικό ζυγό. Έτσι, νομίζουμε και οι Νεοέλληνες ότι ελευθερωθήκαμε, επειδή «μεταλλάξαμεν τυράννους, τους οποίους διά των εκλογών φανταζόμεθα ότι αντικαθιστώμεν τάχα συχνότερον» (Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, 1892).

Τρεις απόπειρες, ισχνότατες, πολιτικής αυτονομίας ξεμύτισαν στο χρονικό διάστημα της μεταδικτατορικής περιόδου κομίζοντας ελάχιστο ψήγμα ελπίδας για ενηλικίωση της πολιτικής μας συνείδησης: Η πρώτη πρωθυπουργία Σημίτη (κυρίως με τη στελέχωσή της), η ελάχιστη περίοδος Έβερτ στη Ν.Δ. και η εξωθεσμική, απειροελάχιστη ελπίδα που έμοιασε ότι γεννιόταν στη δεύτερη περίοδο της πρωθυπουργίας Τσίπρα, ερήμην του. Οι υπόλοιπες στιγμές, ώρες, μήνες, χρόνια, από το 1974 ώς σήμερα, κουβαλούσαν κατά περιόδους φορτίο καλών (ίσως) προθέσεων, αλλά και θλιβερής μικρόνοιας, ψυχοπαθολογικής οίησης, κωμικοτραγικής εκφραστικής.

Όλα αυτά τα χρόνια μάλλον απέδειξαν ότι η περίπτωσή μας, περίπτωση του μεθοδικά αφελληνισμένου ελλαδικού κρατιδίου, ήταν και είναι μια κραυγαλέα περίπτωση συλλογικής αυτοχειρίας: Ένας μικρός λαός, με ιλιγγιώδη πλούτο πολιτικού πολιτισμού αιώνων, πρωτοπόρος κάποτε στο άθλημα κατάκτησης του «αληθούς», παραδίνεται πια, άνευ όρων, σε κάθε εφήμερη γυαλιστερή προστυχιά.

Δεν είναι «μοίρα» ή «ατυχία», είναι παρακμή. Μελετήστε το βιογραφικό όσων διετέλεσαν υπουργοί Παιδείας.

Τα εγχώρια