Ο Γιάννης Μ. Σπετσιώτης & η Τζένη Δ. Ντεστάκου από την αστέρευτη πηγή... των Γ.Α.Κ.

Η λειτουργία του Δημοτικού Σχολείου Αρρένων Κρανιδίου
 κατά την περίοδο 1860 -1879

Γιάννης Μ. Σπετσιώτης- Τζένη Δ. Ντεστάκου

Το σχολικό έτος 1860-1861 δημοδιδάσκαλος του Δημοτικού Σχολείου Αρρένων Κρανιδίου ήταν ο Ιωάννης Μ. Γλύνης, Β΄ τάξεως, που αποφοίτησε από το Β΄ Διδασκαλείο Αθηνών. Κατά την Α΄ τριμηνία (1861) ενεγράφησαν στο σχολείο τον Ιανουάριο τριακόσιοι οκτώ (308) μαθητές, τον Φεβρουάριο τριακόσιοι (300) και τον Μάρτιο τριακόσιοι τρεις (303), ενώ κατά τη Β΄ τριμηνία (1861), τελευταία του σχολικού έτους 1860 - 1861, ενεγράφησαν τον Απρίλιο διακόσιοι είκοσι (220) μαθητές, τον Μάιο διακόσιοι δώδεκα (212) και τον Ιούνιο διακόσιοι εβδομήντα εννέα (279). Το Κρανίδι αριθμούσε τότε έξι χιλιάδες εξακόσιους δεκαεννέα (6.619) κάτοικους.

Παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον το υπ’ αριθμ. 2585/16 Ιουνίου 1861 έγγραφο του Επάρχου Σπετσών και Ερμιονίδος προς τη Νομαρχία Αργολίδος «Περί της καταστάσεως των Δημοτικών Σχολείων της Επαρχίας», όπου μεταξύ άλλων αναφέρεται ότι:

Δεν αναπληρώθηκαν οι υφιστάμενες ελλείψεις, όπως αναφέρθηκαν στους ελέγχους της Α΄ τριμηνίας στα σχολεία Κρανιδίου και Ερμιόνης. Στον μεν δήμο Κρανιδίου εξαιτίας της αμέλειας και της ανικανότητας της δημοτικής αρχής αλλά και στην όχι καλή διαχείριση των δημοτικών πόρων. Στον δε δήμο της Ερμιόνης εξαιτίας της έλλειψης δημοτικού εισπράκτορα ώστε να εισαχθούν χρήματα στο Δημοτικό Ταμείο.

Το επόμενο σχολικό έτος 1861-1862 δημοδιδάσκαλος παρέμεινε ο ίδιος. Σύμφωνα με τον τριμηνιαίο έλεγχο της Δ’ τριμηνίας (1861) στο σχολείο, «χωρητικότητας» τετρακόσιων (400) μαθητών, ενεγράφησαν τον Οκτώβριο τριακόσιοι σαράντα οκτώ μαθητές (348), τον Νοέμβριο τριακόσιοι σαράντα τρεις (343) και τον Δεκέμβριο τριακόσιοι σαράντα εννέα (349). Τη Β΄ τριμηνία (1862) ενεγράφησαν τον Απρίλιο διακόσιοι δεκατρείς (213), τον Μάιο διακόσιοι δύο (202) και τον Ιούνιο διακόσιοι δεκαπέντε (215) μαθητές. Είναι φανερό ότι κατά τη Β΄ τριμηνία ο αριθμός των  εγγραφέντων μαθητών ήταν λιγότερος κατά εκατόν τριάντα (130). Το σχολικό έτος 1862-1863 καθήκοντα δημοδιδασκάλου ασκούσε ο Νικόλαος Σκλιάς, ιερέας, εξαιρετικά προσεκτικός και καλλιγράφος, βοηθούμενος από τον υποδιδάσκαλο Ιωάννη Νίκα.

Το σχολείο λειτουργούσε με τρία (3) συνδιδακτικά τμήματα και οκτώ (8) κλάσεις αλληλοδιδακτικών τμημάτων. Οι μαθητές που φοιτούσαν αριθμούσαν τους τριακόσιους εξήντα τέσσερις (364), από τους οποίους εξετάσθησαν οι τριακόσιοι τριάντα δύο (332). Η κατανομή των μαθητών ανά τμήμα/κλάση είχε ως εξής:

·      Γ΄ συνδιδακτικό τμήμα: τριάντα δύο (32)

·      Β΄ συνδιδακτικό τμήμα: έντεκα (11)

·      Γ΄ συνδιδακτικό τμήμα: είκοσι εννέα (29)

·      Η΄ κλάση αλληλοδιδακτικού τμήματος: τριάντα τέσσερις (34)

·      Ζ΄ κλάση αλληλοδιδακτικού τμήματος: τριάντα ένας (31)

·      Στ΄ κλάση αλληλοδιδακτικού τμήματος: είκοσι πέντε (25)

·      Ε΄ κλάση αλληλοδιδακτικού τμήματος: σαράντα πέντε (45)

Οι υπόλοιποι εκατόν πενήντα εννέα (159) μαθητές φοιτούσαν στις άλλες τέσσερις κλάσεις των αλληλοδιδακτικών τμημάτων, όπως αναγράφεται, συνοπτικά, στον κατάλογο των ετησίων εξετάσεων. Τριάντα (30) μαθητές εκρίθησαν ικανοί να δώσουν εξετάσεις και να φοιτήσουν στο Ελληνικό Σχολείο, σύμφωνα με το πρακτικό της 27^ης Ιουλίου 1863, που υπογράφεται ως εξής:

Δημοδιδάσκαλος	Δήμαρχος
Νικόλαος Σκλιάς	Πέτρος Γουζούασης
Εξεταστική Επιτροπή
Ιωάννης Λουκάς ιερέας	Πέτρος Γουζούασης

Το επόμενο σχολικό έτος 1864-1865 δημοδιδάσκαλος του σχολείου παρέμεινε ο Νικόλαος Σκλιάς. Σύμφωνα με τον «κατάλογο των ενιαυσίων εξετάσεων» της 19^ης Ιουλίου 1865 στο σχολείο φοιτούσαν οι μαθητές κατά τμήμα/κλάση ως εξής:

·      Γ΄ συνδιδακτικό τμήμα: τριάντα επτά (37)

·      Β΄ συνδιδακτικό τμήμα: δέκα εννέα (19)

·      Α΄ συνδιδακτικό τμήμα: δέκα επτά (17)

·      Αλληλοδιδακτικό τμήμα - κλάση Η΄, Τμήμα 1^ο δεκαοκτώ (18), Τμήμα 2^ο είκοσι έξι (26)

·      Αλληλοδιδακτικό τμήμα  - κλάση Ζ΄: είκοσι επτά (27)

·      Αλληλοδιδακτικό τμήμα - κλάση Στ΄: δώδεκα (12)

·      Αλληλοδιδακτικό τμήμα - κλάση Ε΄: δεκαεπτά (17)

Ο αριθμός των μαθητών των άλλων κλάσεων δεν αναγράφεται στο έγγραφο. Η εξεταστική επιτροπή έκανε ιδιαίτερη αναφορά στον Ευστάθιο ή Γεώργιο Υφαντίδη, ο οποίος από τη σύσταση του σχολείου βοηθούσε στην εύρυθμη λειτουργία του. Η επιτροπή, αποτελούμενη από τους Κοσμά Τσαμαδό και Ιωάννη Ζέρβα, ευελπιστεί ότι η σπουδαιότητα του ανωτέρω εγγράφου θα ληφθεί υπόψη από το αρμόδιο Υπουργείο των Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως και θα τιμήσει δεόντως τον Υφαντίδη.

Το επόμενο σχολικό έτος 1865-1866 δημοδιδάσκαλος του σχολείου ήταν πάλι ο ιερεύς Νικόλαος Σκλιάς. Σύμφωνα με τον κατάλογο των «ενιαυσίων εξετάσεων» της 27^ης Ιουλίου 1866 το σχολείο λειτούργησε με μαθητές ανά τμήμα/κλάση ως εξής:

·      Γ΄ συνδιδακτικό τμήμα: είκοσι πέντε (25)

·      Β΄ συνδιδακτικό τμήμα: είκοσι τέσσερις (24)

·      Α΄ συνδιδακτικό τμήμα: δέκα επτά (17)

·      Αλληλοδιδακτικό τμήμα - κλάση Η΄, Τμήμα 2^ο : πενήντα (50), Τμήμα 1^ο : οκτώ (8)

·      Αλληλοδιδακτικό τμήμα  - κλάση Ζ΄: είκοσι τέσσερις (24)

·      Αλληλοδιδακτικό τμήμα - κλάση Στ΄: δεκαέξι (16)

·      Αλληλοδιδακτικό τμήμα - κλάση Ε΄: δώδεκα (12)

·      Αλληλοδιδακτικό τμήμα - κλάση Δ΄: δώδεκα (12)

Για τις υπόλοιπες (Γ΄, Β΄, Α΄) κλάσεις δεν αναγράφεται ο αριθμός των μαθητών. Την έκθεση της εξεταστικής επιτροπής υπογράφουν: Ο Α΄ δημαρχεύων πάρεδρος Αντώνιος Σκρεπετός και οι: Ιωάννης Καλομπίρης, ιερέας, Άγγελος Γουζούασης, Πέτρος Γουζούασης, Κ. Ζέρβας και Εμμανουήλ Μίλησης.

Κατά τη Β΄ τριμηνία (1870) του σχολικού έτους 1869-1870 στο σχολείο ενεγράφησαν τον Απρίλιο τριακόσιοι σαράντα τρεις (343) μαθητές, τον Μάιο τριακόσιοι σαράντα (340) και τον Ιούνιο τριακόσιοι σαράντα (340). Δημοδιδάσκαλος εκ νέου ο ιερεύς Νικόλαος Σκλιάς με μηνιαίο μισθό που ανερχόταν στις ογδόντα (80) δραχμές.

Το επόμενο σχολικό έτος 1870-1871, σύμφωνα με τον τριμηνιαίο έλεγχο της Δ΄ τριμηνίας (1870), στο σχολείο ενεγράφησαν τον Οκτώβριο διακόσιοι πενήντα (250) μαθητές, τον Νοέμβριο διακόσιοι πενήντα δύο (252) και τον Δεκέμβριο διακόσιοι πενήντα τρεις (253) με δημοδιδάσκαλο τον ιερέα Νικόλαο Σκλιά.

Το σχολικό έτος 1872-1873 υπηρετούσε στο σχολείο ως δημοδιδάσκαλος ο ιερέας Αντώνιος Ιωαν. Στρίγκος. Σύμφωνα με τον κατάλογο των «ενιαυσίων εξετάσεων» της 25^ης Ιουλίου 1873, στο συνδιδακτικό τμήμα φοιτούσαν τριάντα (30) μαθητές χωρισμένοι σε δύο «κλάσεις». Στη Β΄ κλάση φοιτούσαν έντεκα (11) μαθητές και στην Α’ δεκαεννέα (19). Και η Η΄ κλάση του αλληλοδιδακτικού τμήματος ήταν χωρισμένη σε δύο τμήματα. Στο Β΄ τμήμα φοιτούσαν πενήντα επτά (57) μαθητές και στο Α΄ δεκατρείς (13). Στις υπόλοιπες κλάσεις οι εγγεγραμμένοι μαθητές κατανέμονταν ως εξής:

·      Ζ΄ κλάση αλληλοδιδακτικού τμήματος: επτά (7)

·      Στ΄ κλάση αλληλοδιδακτικού τμήματος: δεκαέξι (16)

·      Ε΄ κλάση αλληλοδιδακτικού τμήματος: δέκα (10)

·      Δ΄ κλάση αλληλοδιδακτικού τμήματος: δεκατρείς (13)

·      Γ΄ κλάση αλληλοδιδακτικού τμήματος: είκοσι οκτώ (28)

Στη σημείωση του σχετικού εγγράφου αναφέρεται πως άλλοι εκατόν είκοσι έξι (126) μαθητές ανήκουν στις κλάσεις των αλληλοδιδακτικών τμημάτων Β΄ και Α΄. Το σύνολο των μαθητών ανέρχεται στους τριακόσιους (300). Από τους έντεκα (11) μαθητές της Β΄ κλάσης του συνδιδακτικού τμήματος εννέα (9) προετοιμάσθηκαν για τις εξετάσεις στο Ελληνικό Σχολείο. Στη σχετική κατάσταση αναγράφεται η βαθμολογία των μαθητών ως εξής:

Πέντε (5) μαθητές είχαν βαθμολογία α΄ (άριστα)

Τρεις (3) μαθητές είχαν βαθμολογία β΄ (λίαν καλώς)

Ένας (1) μαθητής είχε βαθμολογία γ΄ (καλώς)

Δύο (2) μαθητές είχαν βαθμολογία δ΄ (σχεδόν καλώς)

Μηδέν(0) μαθητές είχαν βαθμολογία ε΄ (μετρίως)

Την εξεταστική επιτροπή αποτελούσαν οι: Αριστείδης Ι. Ζέρβας, Νικόλαος Βασιλείου, Δημήτρης Παπαδημητρίου, Σπύρος Γεωργόπουλος και Βασίλειος Τσούτσας, ιερέας.

Το σχολικό έτος 1876-1877 στο 1^ο Δημοτικό Σχολείο Αρρένων Κρανιδίου υπηρετούσε ως δημοδιδάσκαλος ο ιερέας Αντώνιος Ιωάν. Στρίγκος. Σύμφωνα με την κατάσταση των εξετάσεων (31 Ιουλίου - 1 Αυγούστου 1877) οι φοιτήσαντες μαθητές ήσαν διακόσιοι σαράντα (240). Οι εξετασθέντες διακόσιοι (200), οι απολυθέντες οκτώ (8) και οι αριστεύσαντες εξήντα (60).

Το ίδιο σχολικό έτος στο «2^ο Δημοτικό Σχολείο Αρρένων Κρανιδίου - Παράρτημα» υπηρετούσε ως δημοδιδάσκαλος ο ιερέας Νικόλαος Δ. Σκλιάς. Σύμφωνα με την κατάσταση των εξετάσεων (2 και 3 Αυγούστου 1877) οι φοιτήσαντες μαθητές ήσαν διακόσιοι δεκατρείς (213). Οι εξετασθέντες εκατόν ογδόντα εννέα (189), οι απολυθέντες δεκατρείς (13) και οι αριστεύσαντες σαράντα επτά (47). Την εξεταστική επιτροπή για τα δύο σχολεία αποτελούσαν οι: Λουκάς Ρομπότης, ιερέας, Βασίλειος Βασιλείου. Ράλλης Πάππας, Ελληνοδιδάσκαλος, Αριστείδης Ζέρβας και Αντώνιος Σακελλαρίου.

Το μεθεπόμενο σχολικό έτος 1878-1879 στο 1^ο Δημοτικό Σχολείο Αρρένων υπηρετούσε ο ίδιος δημοδιδάσκαλος, Αντώνιος Ιωάν. Στρίγκος. Σύμφωνα με την κατάσταση των εξετάσεων (25 και 26 Ιουλίου 1879) οι φοιτήσαντες μαθητές ήσαν διακόσιοι πενήντα τέσσερις (254). Οι εξετασθέντες εκατόν εβδομήντα (170), οι απολυθέντες δεκατρείς (13) και οι αριστεύσαντες εξήντα (60). Την εξεταστική επιτροπή για τα δύο σχολεία αποτελούσαν οι: Λουκάς Ρομπότης, ιερέας, Α. Βαλληνδάς, Ν. Α. Βασιλείου και Δ. Γιαλούρης.

Το ίδιο σχολικό έτος στο «2^ο Δημοτικό Σχολείο Αρρένων Κρανιδίου - Παράρτημα» υπηρετούσε ο ίδιος δημοδιδάσκαλος Νικόλαος Δ. Σκλιάς. Σύμφωνα με την κατάσταση των εξετάσεων (27 και 28 Ιουλίου 1879) οι φοιτήσαντες μαθητές ήσαν διακόσιοι σαράντα τρεις (243). Οι εξετασθέντες διακόσιοι τριάντα τρεις (233), οι απολυθέντες διακόσιοι (200) και οι αριστεύσαντες εβδομήντα οκτώ (78). Την εξεταστική επιτροπή αποτελούσαν οι: Ιωάννης Καλομπίρης, ιερέας, Μ. Βλαβιανός, Γ. Α. Νικολάου, Ν. Λέκκας και Μ. Μπιρμπίλης.

Η σύνταξη του πρακτικού της εξεταστικής επιτροπής έγινε στις 30 Ιουλίου 1879.

Πηγή

Γ.Α.Κ. – Υ.Ε.Δ.Ε. Γ΄, Φακ. 345 (1855-1886).

ΕΠΙΛΟΓΕΣ!

Η λειτουργία του Δημοτικού Σχολείου Αρρένων Κρανιδίου κατά την περίοδο 1847-1859

Γιάννης Σπετσιώτης – Τζένη Ντεστάκου

Το έτος 1847 υπηρετούσε ως δημοδιδάσκαλος στο Δημοτικό Σχολείο Αρρένων Κρανιδίου ο Ιωάννης Πάνος. Με την από 4 Ιουνίου 1847 αναφορά του ζητούσε να του καταβληθούν οι μισθοί των προηγουμένων μηνών, ειδάλλως θα υποχρεωνόταν να υποβάλλει την παραίτησή του.¹ Φαίνεται, ωστόσο, ότι ο Ιωάννης Πάνος παρέμεινε και τον επόμενο χρόνο (1848) στη θέση του, ενώ στη συνέχεια πήρε μετάθεση για τον Πόρο. 

Την ίδια περίοδο προβλήματα είχε και το διδακτήριο του Σχολείου. Με την υπ’ αριθμ. 7408/28 Δεκεμβρίου 1848 αναφορά του προς τον Υπουργό ο Νομάρχης Αργολίδας, αναφέρει ότι «το διδακτήριο του Δημοτικού Σχολείου Αρρένων Κρανιδίου μετά και την προτροπή σας όχι μόνο δεν βελτιώθηκε, αλλ’ έκτοτε εχειροτέρευσεν. Η δε δημοτική αρχή Κρανιδίου, απροκαλύπτως ομολογούσης ως οικτράν την κατάστασιν αυτήν, μέχρις ότου νέα πρόσωπα αντικαταστήσωσι τα μέχρι τούδε διέποντα τα του Δήμου. Τοιαύτης ούσης της καταστάσεως δεν δυνάμεθα να γνωμοδοτήσωμεν περί του διορισμού δημοδιδασκάλου καθότι το διδακτήριο είναι ετοιμόροπον».²

Για τα θέματα εξάλλου της μισθοδοσίας των δημοδιδασκάλων ο Νομάρχης Αργολίδας με την από 23 Οκτωβρίου 1848 αναφορά του είχε διατυπώσει προς τον Υπουργό το παράπονο όλων σχεδόν των δημοδιδασκάλων, καθώς το ήμισυ των μισθών τους που καταβάλλεται από το Δημόσιο Ταμείο, δεν το είχαν λάβει εδώ και αρκετούς μήνες.³

Στη συνέχεια με το υπ’ αριθμ. 522/18 Φεβρουαρίου 1849 έγγραφό του ο επί των Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως Γραμματέας πληροφορεί τον Νομάρχη Αργολίδας ότι: «Αν και επανειλημμένως σας προσκαλέσαμεν να μας ενημερώσετε περί της καταστάσεως του Σχολείου Μάσητος και να προτείνετε τον διορισμόν δημοδιδασκάλου εις αυτό το Σχολείον εισέτι όμως δεν ελάβομεν ουδεμίαν απάντησιν, έχοντας υπ’ όψιν την υπ’ αριθμ. 9 πράξιν του Επαρχιακού Συμβουλίου διορίζομεν ως δημοδιδάσκαλον τον Δημήτριον Αντωνάκην δημοδιδάσκαλον Θυρέας». Ο διορισμός έγινε με την υπ’ αριθμ. 238/17 Φεβρουαρίου 1849 πράξη.⁴ Αιτιολογώντας την καθυστέρηση που επέδειξε ο Νομάρχης Αργολίδας ανέφερε στον Υπουργό με το υπ’ αριθμ. 1391/7 Μαρτίου 1849 έγγραφό του ότι η Δημοτική Αρχή αδυνατεί να γνωμοδοτήσει για τον διορισμό δημοδιδασκάλου, καθώς το κτήριο που στεγάζεται το σχολείο κρίνεται ακατάλληλο, με αποτέλεσμα τη διακοπή της λειτουργίας του.

Έναν χρόνο, σχεδόν, μετά τον διορισμό του, ήτοι στις 5 Μαΐου 1850, ο δημοδιδάσκαλος Δημήτριος Αντωνάκης αναφέρει στο Υπουργείο «τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει στην εξαργύρωση των χρηματικών ενταλμάτων για την μισθοδοσία του».⁵

Στις 4 Σεπτεμβρίου 1850 επανέρχεται με νέα αναφορά του και ενημερώνει τον Υπουργό ότι λαμβάνει την μισθοδοσία την εκ μέρους της Κυβέρνησης μόνον και όχι από τον Δήμο. Εδώ και είκοσι μήνες «δεν έλαβον ούτε οβολόν απέναντι της εκ του Δήμου μισθοδοσίας μου», αναφέρει.⁶

Με το υπ’ αριθμ. 4375/24 Ιουλίου 1850 έγγραφό του ο Νομάρχης Αργολίδας στέλνει προς έγκριση στο Υπουργείο την επιτροπή των εξετάσεων αποτελούμενη από τους: Αναγνώστη Γουζούαση, Ανδρέα Πέπα, Αναγνώστη Π. Φασιλή, Βασίλειο Χαρακόπουλο και τον ιερέα Ιωάννη Σακελλαρίδη, η οποία και εγκρίθηκε από τον Υπουργό.⁷

Με την υπ’ αριθμ. 6173/2 Σεπτεμβρίου 1850 αναφορά του ο Νομάρχης Αργολίδας αποστέλλει τον πίνακα των θερινών εξετάσεων του Σχολείου στον επί των Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως Γραμματέα. Αυτός με το από 16 Σεπτεμβρίου 1850 έγγραφό του εκφράζει τις ευχαριστίες του και την ευαρέσκειά του προς τον δημοδιδάσκαλο Δημήτριο Αντωνάκη. Πραγματικά ο Δημήτριος Αντωνάκης ήταν ένας εργατικός και τίμιος δημοδιδάσκαλος, γι΄ αυτό και οι κάτοικοι του Κρανιδίου τον σέβονταν και τον αγαπούσαν.⁸

Τον επόμενο χρόνο (1851) ο Δ. Αντωνάκης φαίνεται πως μετατίθεται στο Δημοτικό Σχολείο Αρρένων Πόρου, ενώ ο δημοδιδάσκαλος Ιωάννης Πάνος μετατίθεται για δεύτερη φορά στο Κρανίδι.⁹

Στις 27 Οκτωβρίου 1851 ο ανωτέρω δημοδιδάσκαλος στέλνει αναφορά προς το Υπουργείο γράφοντας τα εξής:

«Με λύπη μου εδέχθην την άνευ λόγου μετάθεσίν μου εις Κρανίδιον. Μόλα ταύτα προθυμοποιούμαι να υπακούσω την διαταγήν του Σ^ου Υπουργείου. Εις την θέσιν ταύτην και προ χρόνων υπηρέτησα δια δύο έτη, αλλά δεν πληρωνόμουν από τον Δήμον, αλλά ούτε οι προ εμού υπηρετήσαντες που κατέφυγαν στα δικαστήρια. Προβλέπω δε ότι ούτε τώρα θα πληρωθώ».

Φαίνεται πως ο Δήμος Κρανιδίου δεν ήταν ιδιαίτερα φιλικός προς τους δημοδιδασκάλους και γενικότερα προς τα θέματα της εκπαίδευσης. Για τον λόγο αυτό ούτε αποδιδόταν στους δημοδιδάσκαλους ο μισθός τους, ούτε διατίθονταν χρήματα για τις επισκευές του διδακτηρίου και την αγορά των απαραιτήτων μέσων διδασκαλίας. Το φαινόμενο αυτό συνεχίστηκε για πολλά χρόνια.

Ο Υπουργός προβληματισμένος από την αναφορά του Ιωάννη Πάνου εισηγήθηκε με το από 15 Δεκεμβρίου 1851 έγγραφό του τη μετάθεσή του στο Β΄ Δημοτικό Σχολείο Αρρένων Ύδρας. Δημοδιδάσκαλος στο Β΄ Δημοτικό Σχολείο Ύδρας ήταν ο Γεώργιος Μαρινιώτης, ο οποίος είχε μετατεθεί στην Ύδρα από τις Βρασιές, με το υπ’αριθμ.10991/11 Αυγούστου 1848 έγγραφο του Υπουργείου, αντί του Δημητρίου Καλκάνη, που ήταν απασχολημένος στην Κόρινθο με την μισθοδοσία του και καθυστέρησε να αναλάβει υπηρεσία. Ο μηνιαίος μισθός του ανερχόταν στις ογδόντα (80) δραχμές.

Έτσι ο δημοδιδάσκαλος του 2^ου Δημοτικού Σχολείου Αρρένων Ύδρας Γεώργιος Μαρινιώτης μετατέθηκε στο Κρανίδι. Με τις ενέργειες του ανωτέρω δημοδιδασκάλου (οι από 19 Φεβρουαρίου 1852 και από 20 Απριλίου 1852 σχετικές αιτήσεις του) και επί Δημαρχίας Βασιλείου Νόνη δόθηκαν από το Υπουργείο στον βουλευτή Ερμιονίδας Ανδρέα Πέπα βιβλία για τις ανάγκες των μαθητών του Αλληλοδιδακτικού Σχολείου Κρανιδίου.¹⁰

Ένα πολύ ενδιαφέρον γεγονός είναι και το ακόλουθο. Σύμφωνα με την υπ’ αριθμ. 8002/15 Νοεμβρίου 1852 αναφορά του Νομάρχη Αργολίδος προς το Υπουργείο των Εκκλησιαστικών και Δημοσίας Εκπαιδεύσεως για την κατάσταση των εκπαιδευτηρίων της Νομαρχίας αναφέρεται ότι στο Κρανίδι λειτουργούσε Γραμματοσχολείο, με δημοδιδάσκαλο αμειβόμενο από τους γονείς των μαθητών, καθώς η μετάβαση στο Δημόσιο σχολείο της πόλης (απόσταση 20 λεπτών) δεν ήταν εύκολη. Εκτός, όμως, από αυτό, όπως ισχυρίζονταν οι γονείς των μαθητών, ο διδάσκαλος, ο οποίος διέμενε στην ίδια γειτονιά με τους μαθητές, τους «παιδαγωγούσε» στον ελεύθερο χρόνο τους. Το έτος ίδρυσης/κατάργησης του ανωτέρω Γραμματοσχολείου παραμένει άγνωστο. 

Τον κατάλογο των εκατόν έξι μαθητών (106) του Δημοτικού Σχολείου Αρρένων Κρανιδίου που εξετάσθηκαν κατά τις θερινές εξετάσεις της 14^ης Αυγούστου 1853, υπογράφει ο δημοδιδάσκαλος Γεώργιος Μαρινιώτης. Την εξεταστική επιτροπή αποτελούσαν οι: Άγγελος Γουζούασης, Ιωάννης Ζέρβας και ο ιερέας Ιωάννης Σακελλαρίδης. 

Στο από 4 Σεπτεμβρίου 1853 έγγραφο ο Νομάρχης Αργολίδας αναφέρει ότι ο δημοδιδάσκαλος Γεώργιος Μαρινιώτης επέδειξε επιμέλεια και ο μισθός του ανέρχεται στις ογδόντα δραχμές (80 δρχ.) πληρωτέος «εξ ημισείας» από το Δημοτικό και Δημόσιο ταμείο. 

Να σημειώσουμε ότι κατά το σχολικό έτος 1852-1853, σύμφωνα με τον πίνακα των εγγραφών της 19^ηςΑυγούστου 1853, ενεγράφησαν στο σχολείο εκατόν ενενήντα επτά (197) μαθητές. Τότε το Κρανίδι αριθμούσε τους επτά χιλιάδες (7.000) κατοίκους.¹¹

Το έτος 1854 στο υπ’ αριθμ. 10345/27 Νοεμβρίου 1854 έγγραφο του Νομάρχη Αργολίδας προς τον Υπουργό αναγράφονται προς έγκριση τα ονόματα της εξεταστικής επιτροπής αποτελούμενης από τους: Γεώργιο Δέδε, Λογοθέτη Ζέρβα, Χρήστο Φασιλή, Σπηλιώτη Κρέστα, Κοσμά Τσαμαδό και Χρήστο Βενέτη. Δήμαρχος ήταν τότε ο Άγγελος Γουζούασης.

Τον επόμενο χρόνο, 1855, ο Γεώργιος Μαρινιώτης μετατέθηκε στο Β΄ Δημοτικό Σχολείο Τρίπολης. Απεβίωσε 21 χρόνια αργότερα στις 4 Σεπτεμβρίου 1876. 

Για τα επόμενα τέσσερα χρόνια δεν γνωρίζουμε ονόματα δημοδιδασκάλων του Δημοτικού Σχολείου Αρρένων Κρανιδίου, ούτε εντοπίσαμε έγγραφα σχετικά με τη λειτουργία του. Το 1859 δημοδιδάσκαλος του Σχολείου ανέλαβε ο Ιωάννης Γλύνης. 

ΣΗΜ.

1.   Ησαΐας Αγγ. Ιωάννης: «Η ιστορία του Κρανιδίου…», Αθήνα 2013.

2.   Γ.Α.Κ. - Υ.Ε.Δ.Ε. Β΄, «Κατάστασις των εκπαιδευτηρίων», Φ.177.

3.   Γ.Α.Κ. - Υ.Ε.Δ.Ε Β΄, «Μισθοί…», Φ. 231.

4.   Γ.Α.Κ. - Υ.Ε.Δ.Ε. Β΄, «Κατάστασις των εκπαιδευτηρίων», Φ.176.

5.   Γ.Α.Κ. - Υ.Ε.Δ.Ε. Β΄, «Μισθοί…», Φ. 231.

6.   Γ.Α.Κ. - Υ.Ε.Δ.Ε. Β΄, «Μισθοί…», Φ. 231.

7.   Γ.Α.Κ. - Υ.Ε.Δ.Ε. Β΄, «Εξεταστικαί επιτροπαί», Φ. 152.

8.   Γ.Α.Κ. - Υ.Ε.Δ.Ε. Β΄, «Εξεταστικαί επιτροπαί», Φ. 152.

9.   Γ.Α.Κ. - Υ.Ε.Δ.Ε. Β΄, «Διορισμοί…», Φ. 138.

10.Γ.Α.Κ. - Υ.Ε.Δ.Ε. Β΄, «Περί βιβλίων», Φ. 172.

11.Γ.Α.Κ. - Υ.Ε.Δ.Ε. Β΄, «Εξετάσεις Δημοτικών Σχολείων», Φ. 168.

 Π

ΜΕΝΟΥΜΕ ΣΠΙΤΙ … ΒΛΕΠΟΝΤΑΣ ΜΙΑ ΞΕΧΩΡΙΣΤΗ ΤΑΙΝΙΑ!

Η γαλλική ταινία «ΑΘΙΚΤΟΙ», μια δραματική κωμωδία των Τολεντανό και  Νακάς, άγγιξε το ρεκόρ των είκοσι εκατομμυρίων θεατών στη Γαλλία και θεωρείται η πιο πετυχημένη ταινία της χρονιάς σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Βασίζεται στην αληθινή ιστορία του Φιλίπ, ενός δισεκατομμυριούχου αριστοκράτη, ο οποίος έχοντας μείνει καθηλωμένος σε αναπηρική καρέκλα μετά από ατύχημα με αλεξίπτωτο πλαγιάς, προσλαμβάνει για βοηθό/νοσοκόμο, τον πιο απρόσμενο υποψήφιο, τον Ντρις, ένα μαύρο νεαρό από τις φτωχογειτονιές του Παρισιού,  πρόσφατα αποφυλακισμένο!

Δυο κόσμοι αντίθετοι οι πρωταγωνιστές, ο αριστοκράτης λευκός και ο λαϊκός μαύρος, δένονται με αληθινή φιλία και χαρίζουν συγκίνηση και γέλιο στους θεατές με ένα θέμα που, αρχικά, μόνο αστείο δε φαντάζει.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει ο τρόπος που σταδιακά ξεδιπλώνουν τη ζωή τους, προσεγγίζουν ο ένας τον άλλο, συγκρούονται και τα ξαναβρίσκουν, με αγάπη, τρυφερότητα, «εφηβική συνωμοτικότητα και ζαβολιάρικο πνεύμα».

Ο πολυλογάς, στην ταινία, Ομάρ Σι δίνει «ενέργεια» στο Φρανσουά Κλιζέ και μετατρέπει «την τραγωδία της ακινησίας» του ανθρώπου που τα έχει όλα, μα  δεν μπορεί να τα απολαύσει, σε χαρά και διάθεση για ζωή!

Διαβάσαμε σε συνέντευξη που έδωσαν οι σκηνοθέτες για την απόφασή τους να προβάλουν, αρχικά, την ταινία στο κέντρο αποκατάστασης, όπου ο ίδιος ο Φιλίπ πέρασε αρκετό καιρό μετά το ατύχημά του, καθώς τους ανησυχούσε ιδιαίτερα η αντιμετώπιση της ταινίας από ανθρώπους με ανάλογα προβλήματα.

Οι 80 ασθενείς, χρόνια καθηλωμένοι σε ακινησία ή πρόσφατα τραυματισμένοι,  έκαναν θετικά σχόλια. Αξιοσημείωτη η δήλωση μιας 25χρονης –η οποία βιώνει  την απόρριψη του πατέρα της μετά το ατύχημα, καθώς εκείνος θα προτιμούσε να είχε πεθάνει, πως η ταινία «μπορεί» να αλλάξει τη νοοτροπία του και τη στάση του απέναντί της.  

Βρήκαμε την ταινία δυνατή και κωμική, τρυφερή και ανθρώπινη, μια «ανάσα αισιοδοξίας» που δίνει «μαθήματα ζωής», με χαρισματικούς πρωταγωνιστές και  «σωστές προθέσεις» που δικαιώνουν τους δημιουργούς της.

«Κάναμε ακριβώς την ταινία που θέλαμε», δήλωσαν στην πρώτη προβολή της οι σκηνοθέτες. «Δε φοβηθήκαμε την κωμωδία! Ο πραγματικός Φιλίπ μάς έδειξε πως, ακόμα και σε αναπηρικό καροτσάκι, μπορείς να γελάς. Γελάς με τα μάτια, την καρδιά, τα χείλη, όχι με τα χέρια ή τα πόδια!».  

ΟΙ ΚΙΝΗΤΙΚΕΣ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ

Η ζωή των ανθρώπων με κινητικές αναπηρίες (Κ.Α.) τροφοδοτεί, συχνά, σενάρια κινηματογραφικών ταινιών, όπως: «Το αριστερό μου πόδι», «Η θάλασσα μέσα μου», «Το σκάφανδρο και η πεταλούδα», «Άλεξ»  αλλά και λογοτεχνικών βιβλίων, όπως: «Ο μικρός Ντούπ», «Το ποτάμι ζήλεψε», «Η Στραβοκώσταινα», «Η κουκουβάγια με τα χρυσά φτερά», «Τα παπουτσάκια που λένε παραμύθια», «Η έκλειψη του ήλιου». Περιγράφουν ιστορίες συχνά αληθινές ή και αληθοφανείς που δείχνουν την ομορφιά της ζωής και τα τεράστια ψυχικά και σωματικά αποθέματα των πρωταγωνιστών τους. Εκτός, ωστόσο, από τις ταινίες και τα βιβλία, αθλητές των παραολυμπιακών αγώνων, επιστήμονες διεθνούς κύρους αλλά και άνθρωποι της διπλανής πόρτας αποδεικνύουν καθημερινά τα προαναφερόμενα.  

Στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα τα παιδιά με κινητική αναπηρία, αποτέλεσμα νευρομυικών διαταραχών ή προβλημάτων του μυοσκελετικού συστήματος, μπορούν να φοιτήσουν σε όλες τις βαθμίδες της Εκπαίδευσης, ανάλογα με το επίπεδο νοημοσύνης τους, είτε σε «Κανονικά Σχολεία» υποστηριζόμενα ή μη από συνοδούς κατά περίπτωση είτε σε «Ειδικά Σχολεία» για παιδιά με Κ.Α. (π.χ. ΕΛΕΠΑΠ, ΠΙΚΠΑ).

Γιάννης Σπετσιώτης – Τζένη Ντεστάκου

Η εκπαίδευση των κοριτσιών στο Κρανίδι (1830-1879)

Γιάννης Μ. Σπετσιώτης - Τζένη Δ. Ντεστάκου

Τα πρώτα στοιχεία

Την πρώτη μαρτυρία για τη λειτουργία σχολείου Θηλέων στο Κρανίδι τη βρίσκουμε στην υπ’αρ.410/Ιουλίου 1832 αναφορά-έκθεση «Περί των διδακτικών καταστημάτων» του Διοικητικού Τοποτηρητή της περιφέρειας του Κάτω Ναχαγέ (Ερμιονίδας) Λογοθέτη Ζέρβα «Προς την επί των Εκκλησιαστικών και της Δημοσίας Εκπαιδεύσεως Γραμματείας».¹ Σ’ αυτή αναφέρει ότι στο Κρανίδι² εκτός των άλλων σχολείων λειτουργεί και ένα «ιδιαίτερον» στο οποίο «διδάσκεται παρά τινος γυναικός εκ Κρήτης η αλληλοδιδακτική μέθοδος την οποίαν όμως δεν επίσταται καλώς η διδάσκουσα· δύναται δε να χρησιμεύση ως δάσκαλος των κορασίων μόνον». Ορισμένοι όμως «φιλόκαλοι πολίται», συνεχίζει, στέλνουν τα παιδιά τους σ’ εκείνο το σχολείο «πληρούντες έκαστος εξ ιδίων την διδάσκουσαν κατά μήναν». Σύμφωνα με τα σημειούμενα στην αναφορά το σχολείο αυτό θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ένα ιδιωτικό σχολείο. Εντυπωσιάζει ωστόσο η άποψη του Διοικητή πως η διδασκάλισσα με τις ελάχιστες γνώσεις της «περί την αλληλοδιδακτικήν μέθοδον» κρίνεται ικανή να διδάσκει μόνο κορίτσια και όχι αγόρια!

Άλλες πληροφορίες για εκείνο το «Παρθεναγωγείον» δεν διασώθηκαν και δε γνωρίζουμε το έτος της κατάργησής του. Επίσης δεν υπάρχει, μέχρι σήμερα, καμία μαρτυρία αν για τα επόμενα δεκαέξι (16) χρόνια (1832 - 1858) λειτούργησε στην πόλη κάποιο άλλου είδους σχολείο Θηλέων. Αλλά και σε κατάλογο των Δημοτικών Σχολείων της χώρας που δημοσιεύτηκε το 1857, Σχολείο Θηλέων Κρανιδίου δεν αναφέρεται.₃ Παρ’ όλα αυτά μικρός αριθμός κοριτσιών φοιτούσε στο Δημοτικό Σχολείο Αρρένων από τις αρχές της 10/ετίας του 1840 και για τα επόμενα χρόνια. Έτσι το σχολικό έτος 1840-1841 σε σύνολο εκατόν εβδομήκοντα τεσσάρων (174) μαθητών, εκατόν εξήκοντα οκτώ (168) ήσαν αγόρια και έξι(6) κορίτσια. Δημοδιδάσκαλος του Σχολείου ήταν ο Δημήτριος Μητσόπουλος. Το Κρανίδι είχε τότε τέσσερις χιλιάδες επτακοσίους (4.700) κατοίκους.

Η σύσταση και η λειτουργία του Δημοτικού Σχολείου Θηλέων Κρανιδίου (1858 -1879)⁴

Όπως έχουμε ξαναγράψει το Δημοτικό Σχολείο Θηλέων (Κορασίων) ή Παρθεναγωγείο συστάθηκε και λειτούργησε το σχολικό έτος 1858-1859. Η πρώτη δημοδιδασκάλισσα του Σχολείου ήταν η Χαρ. Β. Βασιλοπούλου απόφοιτη της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας (Αρσάκειο) και με μισθό εξήντα (60) δραχμές τον μήνα. Σύμφωνα με τον Γενικό Έλεγχο (των ενιαυσίων εξετάσεων του Σχολείου) που έγιναν στις 15 και 16 Ιουλίου 1859, στο Σχολείο φοίτησαν εκατόν ογδόντα μία (181) μαθήτριες ως εξής:

·     Α΄ Κλάση Συνδιδακτικού Τμήματος δεκαεννέα (19)

·     Β΄ Κλάση Συνδιδακτικού Τμήματος είκοσι έξι (26)

·     Αλληλοδιδακτικό Τμήμα εκατόν τριάκοντα έξι (136)

Την εξεταστική επιτροπή αποτελούσαν οι: Ιωάννης Ρομπότης ιερέας, Δημήτριος Τσαμαδός, ενώ του τρίτου μέλους το όνομα είναι δυσανάγνωστο.

Το επόμενο σχολικό έτος 1859-1860 δημοδιδασκάλισσα παρέμεινε η ίδια, ενώ σύμφωνα με τον Γενικό Έλεγχο «Κατάλογο των ενιαυσίων εξετάσεων» που έγιναν στις 24 και 25 Ιουλίου 1860 στο Σχολείο φοίτησαν εκατόν εβδομήκοντα επτά (177) μαθήτριες ως εξής:

·     Α΄ Κλάση Συνδιδακτικού Τμήματος δεκαπέντε (15)

·     Β΄ Κλάση Συνδιδακτικού Τμήματος τριάκοντα επτά (37)

·     Αλληλοδιδακτικό Τμήμα εκατόν είκοσι πέντε (125)

Το σχολικό έτος 1860-1861 δημοδιδασκάλισσα παρέμεινε η Χαρ. Β. Βασιλοπούλου ενώ το σύνολο των μαθητριών ήταν κατά τι λιγότερο. Σύμφωνα με τον τριμηνιαίο έλεγχο του Σχολείου την πρώτη τριμηνία ενεγράφησαν στο Σχολείο τον Ιανουάριο εκατόν σαράντα (140) μαθήτριες, τον Φεβρουάριο εκατόν σαράντα μία (141) και τον Μάρτιο εκατόν τριάντα δυο (132) Ενώ την δεύτερη τριμηνία, τον Απρίλιο εκατόν είκοσι (120), τον Μάιο εκατόν είκοσι έξι (126) και τον Ιούνιο εκατόν ογδόντα (180).

Το σχολικό έτος 1861-1862 δημοδιδασκάλισσα παρέμεινε για έναν ακόμη χρόνο η Χαρ. Β. Βασιλοπούλου. Στο Σχολείο κατά το Β΄ τρίμηνο ενεγράφησαν τον Απρίλιο εκατόν τριάντα τρεις (133) μαθήτριες, τον Μάιο εκατόν εβδομήντα πέντε (175) και τον Ιούνιο εκατόν εβδομήντα έξι (176). Είναι φανερή η αύξηση των εγγραφών τους δυο τελευταίους μήνες.

Το σχολικό έτος 1862-1863 δημοδιδασκάλισσα του σχολείου ήταν η Αγγελική Α. Κοκκίνου της Φιλεκπαιδευτικής Εταιρείας. Στο Σχολείο φοίτησαν εκατόν εξήντα (160) μαθήτριες ενώ λειτούργησε και τρίτη κλάση συνδιδακτικού τμήματος.

·     Α΄ Κλάση Συνδιδακτικού Τμήματος δεκαπέντε(15)

·     Β΄ Κλάση Συνδιδακτικού Τμήματος είκοσι (20)

·     Γ΄ Κλάση Συνδιδακτικού Τμήματος δεκαοκτώ (18)

·     Αλληλοδιδακτικό Τμήμα εκατόν επτά (107)

Οι ετήσιες εξετάσεις του έτους έγιναν στις 25 Ιουλίου 1863, όπως ο σχετικός κατάλογος αναφέρει. Ο μισθός της δημοδιδασκάλισσας ήταν εξήντα (60) δραχμές τον μήνα.

Το επόμενο σχολικό έτος 1864-1865 δημοδιδασκάλισσα είναι η ίδια. Σύμφωνα με τον Γενικό Έλεγχο «των ενιαυσίων εξετάσεων» που έγιναν στις 17 Ιουλίου 1865, στο Σχολείο φοίτησαν εκατόν είκοσι οκτώ (128) μαθήτριες, αρκετά λιγότερες από τα προηγούμενα χρόνια, κυρίως στο Αλληλοδιδακτικό τμήμα.

·     Α΄ Κλάση Συνδιδακτικού Τμήματος δεκαπέντε (15)

·     Β΄ Κλάση Συνδιδακτικού Τμήματος δώδεκα (12)

·     Γ΄ Κλάση Συνδιδακτικού Τμήματος είκοσι (20)

·     Αλληλοδιδακτικό Τμήμα ογδόντα μία (81)

Είναι φανερή η απροθυμία των γονέων να στέλνουν τα παιδιά τους στο σχολείο. Την εξεταστική επιτροπή αποτελούσαν ο Ιωάννης Λουκάς, ιερέας και ο Αρ. Ζέρβας. Στην έκθεση της επιτροπής, η οποία στάλθηκε μέσω του Επάρχου στο Υπουργείο Παιδείας, καταγράφονται μεταξύ άλλων η επίδοση της διδασκάλισσας αλλά και οι ανάγκες του σχολείου.

Στοιχεία για τη λειτουργία του Σχολείου τη διετία 1866 - 1868 δεν βρέθηκαν. Το σχολικό έτος 1868 - 1869 δημοδιδασκάλισσα του Σχολείου ήταν η Μαριγώ Γ. Βάσσου, απόφοιτη «του εν Αθήναις Παρθεναγωγείου. Ο μηνιαίος μισθός της ήταν εξήντα (60) δραχμές. Οι εγγραφές των μαθητριών σύμφωνα με το τριμηνιαίο δελτίο ήσαν ως εξής: Απρίλιος διακόσιες τριάντα οκτώ (238), Μάιος διακόσιες δέκα οκτώ (218), Ιούνιος διακόσιες τριάντα (230).

Το επόμενο σχολικό έτος 1869 - 1870 δημοδιδασκάλισσα του Σχολείου ήταν η Χρυσή Ιωάννου. Στις 10 Οκτωβρίου 1870 διορίζεται στο Σχολείο για το έτος 1870 - 1871 η δημοδιδασκάλισσα Α(ν)δριανή Γερανιώτου με μηνιαίο μισθό ογδόντα (80) δραχμών. Η Χρυσή Ιωάννου μετατέθηκε στο Επαρχιακό Δημοτικό Σχολείο Κορασίων Λεωνιδίου με μηνιαίο μισθό εκατό (100) δραχμών και απολύεται η δημοδιδασκάλισσα του Σχολείου Βασιλική Κατσαούνη. Το σχετικό έγγραφο που περιείχε και τις τρεις υπηρεσιακές μεταβολές (διορισμός, μετάθεση, απόλυση) έγραφε για τη Βασιλική Κατσαούνη· «επιφυλασσόμενοι να σε επαναφέρομεν προσεχώς εις αυτήν (υπηρεσία) τοποθετούντες σε καταλλήλως». Όλα τα παραπάνω έγιναν «αυθημερόν». 

Σύμφωνα με το τριμηνιαίο δελτίο στο Σχολείο κατά την Δ΄ τριμηνία ενεγράφησαν τον Οκτώβριο εκατόν σαράντα μία (141) μαθήτριες, τον Νοέμβριο εκατόν πενήντα έξι (156) και τον Δεκέμβριο εκατόν εβδομήντα τέσσερις (174).

Το σχολικό έτος 1876-1877 δημοδιδασκάλισσα του Σχολείου είναι η Αδριανή Δέδε ενώ στο σχολείο φοιτούν διακόσιες (200) μαθήτριες. Σύμφωνα με τον κατάλογο των ετήσιων εξετάσεων που έγιναν στις 4 και 5 Αυγούστου 1877 εξετάσθηκαν εκατόν ογδόντα (180), απολύθηκαν εννέα (9) και αρίστευσαν ογδόντα (80) μαθήτριες. Την εξεταστική επιτροπή αποτελούσαν οι Λουκάς Ρομπότης ιερέας, Ράλλης Πάππας, Αριστείδης Ζέρβας και Αντώνιος Σακελλαρίου.

Το μεθεπόμενο και τελευταίο σχολικό έτος 1878-1879 δημοδιδασκάλισσα του Σχολείου ήταν και πάλι η Αδριανή Δέδε. Στο Σχολείο φοίτησαν διακόσιες πενήντα (250) μαθήτριες. Σύμφωνα με τον κατάλογο «των ενιαυσίων εξετάσεων» που έγιναν στις 29 και 30 Ιουλίου 1879 εξετάσθηκαν διακόσιες δέκα μαθήτριες(210), απολύθηκαν τέσσερις (4) και αρίστευσαν ογδόντα πέντε (85). Την 5/μελή εξεταστική επιτροπή αποτελούσαν οι: ; Βασιλείου, Σπ. Γεωργόπουλος, ; Καλομπύρης, ιερέας, Δημ. Φασιλής και υπογραφή δυσανάγνωστη.

ΣΗΜ.

1. Γ.Α.Κ. Υπουργείον Θρησκείας, Φακ.51, Σχολικά, αρ. 21033

2. Το Κρανίδι είχε τότε οκτακόσιες εξήκοντα τρεις (863) οικογένειες και τέσσερις χιλιάδες οκτακόσιες δεκατρείς (4.813) κατοίκους

3. Γ.Α.Κ. Συλλογή Βλαχογιάννη, καταλ. Δ΄, κυτ.55

4. Γ.ΑΚ. - Υ.Ε.Δ.Ε. Φακ.345, 1855 - 1886