Χωρίς γνώση της ιστορίας δεν υπάρχει μέλλον σε ένα Λαό! - συνέχεια ....

 

Christos Yiannaras

Ο Χρήστος Γιανναράς γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στα Πανεπιστήμια της Αθήνας, της Βόννης και της Σορβόννης. Επιφυλλιδογραφεί σε εφημερίδες παρεμβαίνοντας στην πολιτική και κοινωνική επικαιρότητα.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Στην κυριολεξία «προτεκτοράτο»

Christos Yiannaras | 31 Jan 2022

Τι είναι προτεκτοράτο; Διαβάζουμε στο Λεξικό: «Είναι η συμβατική (κατά σύμβαση – αμοιβαία συμφωνία) σχέση μεταξύ δύο κρατών, κατά την οποία το ένα από αυτά, η λεγόμενη προστάτιδα δύναμη, αναλαμβάνει την “προστασία” του άλλου, δηλαδή τη διεύθυνση των εξωτερικών υποθέσεών του, σχέση η οποία αποτελεί στην πραγματικότητα νομική μορφή εξάρτησης του προστατευόμενου κράτους από την προστάτιδα δύναμη» («Πάπυρος», τόμος 10, σελ. 50). Το Λεξικό Μπαμπινιώτη καταγράφει τρεις εκδοχές της λέξης προτεκτοράτο: «1. Το καθεστώς που εδραιώνεται με συμφωνία μεταξύ κρατών, από τα οποία το ένα ελέγχει ως προστάτιδα δύναμη το άλλο, στου οποίου τις εσωτερικές υποθέσεις αναμειγνύεται αποφασιστικά. 2. Το κράτος που τελεί υπό τον έννομο έλεγχο προστάτιδας δύναμης έχοντας απολέσει την εθνική του αυτοδιάθεση. 3. Το κράτος που έχει ουσιαστικά χάσει την εθνική του αυτοδιάθεση και βρίσκεται υπό τον έλεγχο άλλου ισχυροτέρου» (σελ. 1.519).

Αν διαθέτουμε στοιχειώδη γλωσσική εντιμότητα (πιστότητα στην κοινή και κοινωνούμενη σύμπτωση εννοιών και νοουμένων), θα παραδεχθούμε ότι το νεωτερικό ελληνώνυμο κράτος είναι τυπική περίπτωση προτεκτοράτου. Η διαπίστωση απηχεί μιαν ιστορική αναγκαιότητα, όχι μιαν ελεύθερη επιλογή. Ύστερα από τέσσερις αιώνες υποταγής στην κυριαρχία των Οθωμανών Τούρκων, η αυτονόμηση και συγκρότηση σύγχρονου ελληνόφωνου έθνους – κράτους θα ήταν μάλλον αδύνατο να επιτευχθεί δίχως τη συγκατάθεση των ισχυρών κρατών της Ευρώπης, με ανταλλάγματα επικυριαρχίας.

Η καταφανής δυσαρέσκεια και οι συναφείς αντιδράσεις των ισχυρών της Ευρώπης για τον ελληνικό ξεσηκωμό του 1821 έχουν ελάχιστα μελετηθεί και προβληθεί – για λόγους μάλλον όχι τυχαίους. Η δυσαρέσκεια φάνηκε να υποχωρεί με την έγκαιρη προσφυγή των Ευρωπαίων στη ναρκισσιστική επινόηση ότι αυτοί συνεχίζουν (και όχι οι εκβαρβαρωμένοι «Γραικοί») την ιστορική συνέχεια του αρχαιοελληνικού κλέους και πολιτισμού. Οι ιστορικές – πολιτικές επιπτώσεις αυτής της μεθοδικής προπαγάνδας ήταν αφελώς επιδεικτικές – τα τρία πρώτα πολιτικά κόμματα που δημιουργήθηκαν στην ελάχιστη περιοχή που ήλεγχαν οι επαναστατημένοι Έλληνες, είχαν την ειλικρίνεια να δηλώνουν σε ποιον «αφέντη» και «κύριο» εμπιστεύονταν την προστασία της ελευθερίας τους: ονομάστηκαν τα κόμματα: το «Αγγλικόν», το «Γαλλικόν», το «Ρωσικόν». Ομολογούσαν απερίφραστα οι απελεύθεροι, αυτό που με διαγνωστική τόλμη θα πιστοποιούσε επιγραμματικά ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης το 1892: «αφ’ ότου ηλευθερώθημεν, αφ’ ότου δηλαδή μετηλλάξαμεν τυράννους».

Διακόσια χρόνια τώρα η Ιστορία του Ελληνισμού είναι ιστορία ελλαδικού προτεκτοράτου της Δύσης. Υπάρχει ελεύθερη κριτική Ιστοριογραφία, αλλά τα συμπεράσματά της δεν διδάσκονται ποτέ σε πανεπιστήμια και σχολεία. Ο Βασίλης Κρεμμυδάς, λ.χ., ήταν ελεύθερος να δημοσιεύσει τα συμπεράσματα δικαστικής διερεύνησης της δολοφονίας του κυβερνήτη Καποδίστρια, στα σχολεία όμως διδασκόμαστε μόνο το παραμυθάκι για τους «κακούς» Μαυρομιχαλέους, αποσιωπώντας τον ρόλο της Αγγλικής και της Γαλλικής Αποστολής στο έγκλημα. Το αποκαλυπτικότερο ντοκουμέντο για τα αίτια και τους στόχους της δολοφονίας του Καποδίστρια είναι το βιβλίο του Νικόλαου Σπηλιάδη «Αναίρεση» (Εκδόσεις «Ποταμός») και θα ήταν αυτονόητο να έχει αξιοποιηθεί ο συναρπαστικός πλούτος της θεματικής του, διαπιστωτικός και ερμηνευτικός. Το ίδιο ισχύει και για το βιβλίο της Έλλης Σκοπετέα «Το πρότυπο Βασίλειο και η Μεγάλη Ιδέα».

Τα λεγόμενα «Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης» έχουν προγραμματικά εγκαταλείψει τον ρόλο κοινωνικού λειτουργήματος, της δημοσιογραφίας. Απλώς ενδιαφέρονται να πουλήσουν εντυπωσιασμό, τρόμο, απειλές, καταστροφολογία. Οσο κι αν μοιάζει ρητορικό σχήμα, πρώτη έγνοια στην «αγορά» είναι ο εμπορεύσιμος πανικός, ως είδηση. Χωρίς έγνοια για τη θανάσιμη απειλή που εγκυμονεί η εμπορευματοποίηση της δημοσιογραφίας.

Υπερβολή ο λόγος για «θανάσιμη απειλή»; Ας διερωτηθούμε: Αφού ο αποδεδειγμένα απάνθρωπος Μαρξισμός – Λενινισμός κατέρρευσε και απολακτίστηκε μέσα στα ίδια τα θωρακισμένα οχυρά του (Μόσχα, Πεκίνο κ.λπ.), γιατί το ΝΑΤΟ, όχι μόνο συνεχίζει να υπάρχει, αλλά και παραβλέπει τις παραχρήσεις τυραννίας – αδικίας που συντηρούνται επ’ ονόματί του; Γιατί η Ελλάδα συνεχίζει να συντηρεί, με μυθώδες κοστολόγιο, τόσες βάσεις του ΝΑΤΟ, τη χρήση στεριάς, θάλασσας και αέρα, γιατί ξεπουλάει η Ελλάδα, χωρίς αντάλλαγμα, την κρατική της ακεραιότητα, αλλά και τη διεθνή αξιοπρέπειά της ανεχόμενη την ύβρι ταπεινωτικών, καθημερινών προκλήσεων από τους Τούρκους;

Στους επίσημους λόγους, όπου το ψέμα είναι η τυποποίηση της καλλιλογίας, όλοι μιλούν για την «ασπίδα προστασίας», που είναι το ΝΑΤΟ για τα κράτη-μέλη του. Αυτή η «ασπίδα» δεν λειτούργησε ποτέ για να αποτραπεί η εισβολή και κατάκτηση της μισής Κύπρου από την Τουρκία, ποτέ για την απελευθέρωση των Βορειοηπειρωτών Ελλήνων από την ειλωτεία σε Αλβανούς και Σκοπιανούς, ποτέ για να περιοριστούν οι παραβιάσεις του εναέριου ελληνικού χώρου από την τουρκική θρασύτητα, δεκαετίες τώρα.

Θα παραπέμψω για μια ακόμα φορά στο βιβλίο του Αλέξη Παπαχελά «Ένα σκοτεινό δωμάτιο». Και μόνο η ανάγνωσή του διασαφηνίζει την έννοια και πραγματικότητα της Ελλάδας ως προτεκτοράτου.

Χωρίς γνώση της ιστορίας δεν υπάρχει μέλλον σε ένα Λαό! - συνέχεια ...

Σημείωση: Ήθελαν η ιστορική γλώσσα η ελληνική να πάει να βρει τους πολίτες και όχι να πάνε αυτοί να την βρουν για να μορφωθούν! – και να τα αποτελέσματα …

Stam.Dam.D.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

 

Σαράντα χρόνια μονοτονικό

Christos Yiannaras | 24 Jan 2022

Συμπληρώνονται φέτος (2022) σαράντα χρόνια από την επιβολή της μονοτονικής γραφής στην ελληνική γλώσσα. Δεν ήταν κρατική η επιβολή, δεν την αποφάσισε η κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Για ένα τέτοιο θέμα, που έκρινε τη συνέχεια ή την άρνηση συνέχειας χιλιάδων χρόνων ιστορίας του Ελληνισμού, τη ρήξη την αποφάσισαν τριάντα περίπου κυβερνητικοί βουλευτές (το ένα δέκατο της Ολομέλειας), μετά τα μεσάνυχτα, και με την αντιπολίτευση να έχει αποχωρήσει από τη Βουλή σε φυγομαχία ασύγγνωστη.

Από τότε, καμιά κυβέρνηση, οποιασδήποτε κομματικής σύνθεσης και πλειοψηφίας, δεν θέλησε (ή δεν τόλμησε) να αποκαταστήσει τις συνέπειες του ιστορικού εκείνου εγκλήματος – στίγματος ντροπής για τον Ελληνισμό και την ιστορία του. Αν μετρήσει κανείς τις συνέπειες που είχε το αυθαίρετο πραξικόπημα, για την ιστορική συνέχεια και τη συνείδηση διαχρονικής ενότητας του Ελληνισμού, σίγουρα θα απορήσει που το μονοτονικό στην Ελλάδα δεν προκάλεσε οδυνηρό εμφύλιο. Ωσάν κάποια Ανώτατη Αρχή, υπερκομματική, να επέβαλε σιωπηρά την έσχατης δουλοπρέπειας χρησιμοθηρική ομοφροσύνη στους Ελληνώνυμους.

Ούτε, βέβαια, διανοήθηκε κανείς, στα τελευταία σαράντα χρόνια, να ξαναθέσει το θέμα, ως πρόβλημα πολιτικό, θεμελιώδες, συλλογικής ταυτότητας, άξονα των θεσμών παιδείας και άμυνας και ανάπτυξης. Ο τριτοκοσμικός χαρακτήρας της σύγχρονης ελλαδικής κοινωνίας, με στόχους σχεδόν αποκλειστικά οικονομικούς – καταναλωτικούς, αποδείχθηκε συνισταμένη όχι μόνο των επικαιρικών προτεραιοτήτων, αλλά και των «οραματισμών» του Ελληνισμού. Ακόμα και στο άλλοτε κοινωνικό κύτταρο της εκκλησιαστικής ενορίας και επισκοπής (ή, μάλλον, κυρίως εκεί) αποδείχθηκε απολύτως πρωτεύουσα η επιδίωξη της ατομοκεντρικής ωφελιμότητας: Η ατομική κατανόηση και πειθάρχηση σε νόμους και εντολές, η μίμηση ατομικών προτύπων αξιόμισθης αρετής, αμειβόμενης αγαθοεργίας, ευτελίζουν τη θρησκευτικότητα.

Προηγήθηκε ο εκπροτεσταντισμός της Εκκλησίας στην Ελλάδα και ακολούθησε η ευτέλεια του αδηφάγου καταναλωτισμού. Ευσεβισμός και καταναλωτισμός είναι τα δύο πανομοιότυπα έκγονα του ατομοκεντρισμού, της ωφελιμοθηρίας. Σε επίπεδο θεσμών εκφράστηκαν με την υποκατάσταση της ενορίας – γειτονιάς – κοινότητας από τις κομματικές οργανώσεις (ΚΟΒΑ) ή τους «Κύκλους Μελέτης Αγίας Γραφής» ή «παρεούλες της πρέφας» ή ό,τι ανάλογο.

Υπάρχουν φαινομενικά ασήμαντες λεπτομέρειες, που αλλάζουν την πορεία της Ιστορίας: Στους αιώνες της αυτοκρατορίας της Νέας Ρώμης – Κωνσταντινουπόλεως υποκείμενο φορολογικής υποχρέωσης δεν ήταν το άτομο, αλλά η κοινότητα. Τα άτομα «κοινωνούσαν» τη φορολογική υποχρέωση ανάλογα με τη «σοδιά» του καθενός κάθε χρόνο. Αυτή την πρακτική, να «κοινωνείται» ο φόρος, τη σεβάστηκαν – συντήρησαν και οι Τούρκοι στους τέσσερις αιώνες κυριαρχίας τους. Την ατομική φορολογική υποχρέωση την επέβαλε ως «εκσυγχρονισμό», η Βαυαρική στυγνή τυραννία. Στις μέρες μας, η τηλεόραση κατάργησε και το καφενείο, μοναδική δυνατότητα λειτουργικής συλλογικότητας απόμεινε η κομματική ένταξη, ελάχιστα το καφενείο ή τα αντίστοιχα «στέκια» των ποδοσφαιρόφιλων.

Το όνομα Λευτέρης Βερυβάκης σημάδεψε στην Ιστορία μιαν ανήκεστη πολιτισμική καταστροφή. Θα μπορούσε να είναι οποιοσδήποτε άλλος οποιουδήποτε κόμματος στο υπούργημα της Παιδείας – για τη διαχείριση του πολιτισμού «όλοι ίδιοι είναι». Την ιστορική ευθύνη την έχει ο τότε πρωθυπουργός και οι άγνωστοι επιτελείς του, σίγουρα ανυποψίαστοι. Η αποκοπή της ελληνικής γραφής από την οργανική, ζωντανή της συνέχεια τριών χιλιάδων (τουλάχιστον) χρόνων, συντελέστηκε χωρίς την παραμικρή αντίρρηση, αντίσταση, σθεναρή διαμαρτυρία.

Το όνομα «Λευτέρης Βερυβάκης» ταυτίζεται τόσο συμπτωματικά με το ανήκεστο έγκλημα, όσο συμπτωματική είναι πάντοτε στο Ελλαδιστάν η ανάθεση των υπουργείων σε κάθε κυβερνητικό «σχήμα». Θα παραπέμπει το όνομα «Βερυβάκης» όχι σε μια ατομική ανεπάρκεια ή και κακοήθεια ή απερισκεψία, αλλά στο «εν ψυχρώ» έγκλημα ενός πρωθυπουργού που εγκληματούσε μόνο για να κερδίσει εντυπώσεις.

Με τη μονοτονική γραφή τελειώνει ιστορικά ο Ελληνισμός – όποιος δεν συνειδητοποιεί το μέγεθος της καταστροφής, επιτρέπει απλώς να αμφιβάλλουμε για τη γνωστική του καλλιέργεια και επάρκεια. Ασφαλώς, είναι το σύνολο πολιτισμικό μας «παράδειγμα» που προτάσσει τη χρηστική ευκολία της συμβατικής σημαντικής αδιαφορώντας παγερά για τη γνώση που κερδίζεται μόνο με το αυθυπερβατικό άθλημα της σχέσης, την εμπειρική καθολικότητα της σχέσης – τη γλώσσα ως άθλημα αυθυπερβατικής γνώσης.

Μέχρι σήμερα, 20 υπουργοί Παιδείας υποτάχθηκαν νομοτελειακά στη γλωσσική σχιζοείδεια που επέβαλε στον Ελληνισμό ο Ανδρέας Παπανδρέου. 

Καθόλου τυχαία, ένδεκα ολόκληρους αιώνες, στην εξελληνισμένη αυτοκρατορία της Νέας Ρώμης – Κωνσταντινουπόλεως, τα παιδιά μάθαιναν ανάγνωση και γραφή με αλφαβητάρι τον Ομηρο, αν και η καθημερινή τους χρηστική γλώσσα ήταν η «δημώδης» της εποχής.

Είναι πια πολύ αργά για να αρχίσουμε να συζητάμε για τη «σωτηρία» της γλώσσας μας, δηλαδή του Ελληνισμού.

Χρήστος Γιανναράς καθηγητής φιλοσοφίας -> Ίσως σε λιγα χρόνια ο καθένας μας αυτονόητα θα δηλώνει όχι «ιθαγένεια», ιστορική καταγωγή , κρατική υπηκοότητα....

....Θα δηλώνει μόνο το ραδιοτηλεοπτικό κανάλι που παρακολουθεί!...

Υπήκοοι καναλιών, όχι πατρίδων

Ο μέγας κίνδυνος που παραμονεύει στην Ιστοριογραφία είναι οι σκοπιμότητες. Ακόμα και οι πιο κοινωφελείς («ιερές») υπονομεύουν ή και μηδενίζουν τους όρους-όρια και τους στόχους της «τίμιας» Ιστοριογραφίας. Χαρακτηρίζουμε «τίμια» την Ιστοριογραφία που είναι αλώβητη από παραχωρήσεις σε ιδιοτελείς (ατομικές ή συλλογικές) σκοπιμότητες.

Ποιους στόχους έχει η τίμια Ιστοριογραφία; Να διασώζει την πιστοποίηση (και τη μνήμη) των γεγονότων, με απροκατάληπτη την κρίση-αξιολόγησή τους. Να αποκλείει τις σκοπιμότητες συλλογικής ή ατομικής ιδιοτέλειας. Το άθλημα της αλήθειας γίνεται εξαιρετικά επίπονο στην περίπτωση της Ιστοριογραφίας, επειδή η Ιστορία αφορά πάντοτε στην υπαρκτική ταυτότητα του υποκειμένου και αυτή την ταυτότητα τη λυμαίνονται η ανασφάλεια και ο ναρκισσισμός.

Η λαϊκή σοφία («κοινός λόγος» – κοινωνούμενη εμπειρία), όταν εκφράζεται, έχει τη βεβαιότητα της απόφανσης. Αποφαίνεται λοιπόν η λαϊκή σοφία ότι «την Ιστορία τη γράφει ο νικητής» – τα γεγονότα καταγράφονται και γνωστοποιούνται έτσι όπως θέλει ο νικητής, η δική του εκδοχή και οπτική διαιωνίζεται ως Ιστορία. Βέβαια, ο ανθρώπινος λόγος (μαρτυρία, πιστοποίηση, ερμηνεία) δεν μπορεί ποτέ να τιθασευθεί ολοκληρωτικά κατατίθεται με εμπιστοσύνη στη βλαστική δύναμη του σπόρου, που πέφτει στη γη και σιωπηρά «βλαστάνει και μηκύνεται» – «αυτομάτη γαρ η γη καρποφορεί». Η φανέρωση (φωτισμός) της αλήθειας θέλει υπομονή και μεγαλοψυχία.

Εμείς, οι Ελλαδίτες Έλληνες, γεννιόμαστε και μεγαλώνουμε μαθαίνοντας στα σχολειά μας την Ιστορία, όχι μέσα από τις μαρτυρίες των αγωνιστών του πολέμου για την ελευθερία προγόνων μας, αλλά από βιβλία και προγράμματα πειθαρχημένα στο δόγμα ότι «την Ιστορία τη γράφουν οι νικητές». Και στον δικό μας «πόλεμο της ανεξαρτησίας», όπως βολικά ονομάστηκε, νικητές ήταν οι επήλυδες στην Ευρώπη, Φράγκοι, Ούννοι, Γότθοι, Σάξονες – «Μεγάλες Δυνάμεις», όλοι αυτοί σε μιαν ήπειρο όπου βρίσκονταν ως εισβολείς, όχι αυτόχθονες, με κατάφωρο και διαβόητο το ζηλότυπο μένος τους για τον χριστιανικό Ελληνισμό της εξελληνισμένης Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Αυτοί οι εισβολείς και σφετεριστές της ευρωπαϊκής συνέχειας «εγγυήθηκαν» στον 19ο αιώνα την ιστορική επιβίωση του Ελληνισμού.

Ξέρουμε πια αυτή η ανάγκη «εγγυήσεων» τυφλής υποταγής στον μονόδρομο του «εξευρωπαϊσμού» ποιες εφιαλτικές ακρότητες γέννησε. Πώς και γιατί η Ελλάδα «των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών» λειτούργησε ως παγίδα για τον οριστικό αποκλεισμό έστω και του παραμικρού ενδεχομένου να επιβιώσει ο εφιάλτης της Δύσης, «βυζαντινός» πολιτισμός της Ρωμιοσύνης.

Η «ελληνοφοβία» της Δύσης είναι, σήμερα πια, ένα κατεστημένο εμμονικό αυτονόητο. Το ελληνώνυμο «εθνικό κράτος» είναι, πολιτικά-στρατηγικά, απόλυτα υποταγμένο στη Δύση, φέουδο, κυριολεκτικά, των ΗΠΑ και της Ε.Ε. Δεν υπάρχει περιθώριο αυτενέργειας, πρωτοβουλίας, πρωτοτυπίας, ιδιοτυπίας, καινοτομίας –κάθε παραμικρή πτυχή της εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής βεβαιώνει πειθαρχημένη συμμόρφωση σε δεδομένη ή αυτονόητη ντιρεχτίβα. Οποιαδήποτε έκφραση ελευθερίας από τις απόλυτες οικονομικές προτεραιότητες και προδιαγραφές είναι αδιανόητη ή λησμονημένη ως ενδεχόμενο.

Κάποτε η ανθρωπότητα φοβόταν τον ολοκληρωτισμό: τη μονοδιάστατη «πληροφόρηση», την «πλύση εγκεφάλου» με την υποταγή της είδησης στην προπαγάνδα, της διαφήμισης στον ψυχολογικό εκβιασμό, της ιδεολογίας στο μονοδιάστατο πείσμα, της ψυχαγωγίας στη χυδαιότητα. Σήμερα πια ο ολοκληρωτισμός είναι το αφιόνι που μας «φτιάχνει», είμαστε ευφραντικά εξαρτημένοι, αποδιοργανωνόμαστε οδυνηρά αν στερηθούμε την ψευτιά που μας κολακεύει, την ανελευθερία που μας «προστατεύει».

Το μεγαλύτερο μέρος κάθε τηλεοπτικού Δελτίου Ειδήσεων υπηρετεί με συνέπεια την παγκοσμιοποιημένη (σε κοινή συσκευασία εικόνων) πληροφόρηση. Έμμεσα, ίσως και αθέλητα, ο παθητικός δέκτης της «πληροφόρησης» αφομοιώνει την αίσθηση ότι ο πλανήτης γη είναι ένα μεγάλο χωριό. Οι πρόκριτοι του «μεγάλου χωριού» τού είναι περισσότερο οικείοι (εικονικά, παραστατικά) από τις «δημοτικές αρχές» ή τον «περιφερειάρχη», που αποφασίζουν για τα ουσιώδη της ατομικής του υπαρκτής ασημαντότητας, στη συνοικία ή στον «δήμο» όπου κατοικεί.

Ίσως σε λίγα χρόνια (ή και συντομότερα) ο καθένας μας, αυτονόητα, δεν θα δηλώνει «ιθαγένεια», ιστορική καταγωγή , κρατική υπηκοότητα. Θα δηλώνει μόνο το ραδιοτηλεοπτικό κανάλι που παρακολουθεί.

Χρήστος Γιανναράς καθηγητής φιλοσοφίας - σκέψεις με αφορμή το βιβλίο του Αλέξη Παπαχελά - «Ένα σκοτεινό δωμάτιο 1967-1974»

 

Θριαμβικός αφελληνισμός

Christos Yiannaras | 10 Jan 2022

Θα συζητάμε, νομίζω, για πολύν καιρό το βιβλίο του Αλέξη Παπαχελά «Ένα σκοτεινό δωμάτιο 1967-1974» – βιβλίο με τεκμηριωμένο το ιστορικό υλικό που κομίζει και γόνιμο για τα ερωτήματα που γεννάει. Η κυρίως πρόκληση, νομίζω, είναι να κρίνουμε – ερμηνεύσουμε όχι απλώς συμπεριφορές, αλλά τα κίνητρα και τη συλλογική αυτοσυνειδησία που οι συμπεριφορές απηχούν.

Με τη νηφαλιότητα της χρονικής απόστασης σήμερα μπορούμε να ισχυριστούμε ότι η δικτατορία των συνταγματαρχών έφερε στο φως τη δυσδιάκριτη σχιζοείδεια που χαρακτηρίζει τον ελλαδικό κρατικό βίο, από τα πρώτα βήματα εκσυγχρονισμού – εξευρωπαϊσμού του. Προσπάθησε το ελλαδικό κρατίδιο να γίνει κράτος «ευρωπαϊκό» παραμένοντας ελληνώνυμο και «παντρεύοντας» δυόμισι χιλιάδες χρόνια ιστορίας του με την ευρωπαϊκή νεωτερικότητα. Το συνταίριασμα αποδείχνεται (δυο αιώνες τώρα) ανέφικτο, ο κοινωνιοκεντρικός πολιτισμός των Ελλήνων είναι αδύνατο να συνταιριάξει με τον ατομοκεντρισμό της Δύσης, αδύνατο να συμπέσει η δημοκρατία με την res publica.

Οι αξιωματικοί, που ιδιοποιήθηκαν αυθαίρετα την εξουσία στις 21 Απριλίου του 1967, επικαλέστηκαν τον κίνδυνο που διέτρεχε η Ελλάδα, αν αφηνόταν να κυβερνηθεί από τους «κομμουνιστές» της μαρξιστικής Αριστεράς. Γιατί ήταν «κίνδυνος» τότε η Αριστερά; Επειδή στην Ελλάδα είχε ταυτιστεί με τα φρικώδη εγκλήματα της Ζαχαριαδικής ανταρσίας. Οι πραξικοπηματίες αξιωματικοί επέβαλαν στο αφελληνισμένο πολιτικά κρατίδιο την τυπικά δυτική διαμάχη: εθνικισμός – διεθνισμός, ιδιοκτήτες των μέσων παραγωγής – ακτήμονες προλετάριοι.

Δεν ξέρω αν είχε ποτέ συζητηθεί στο ελληνώνυμο κρατίδιο του βαλκανικού Νότου κάποια ελληνική αντιπρόταση στον Ιστορικό Υλισμό που παγιδεύει στη Δύση κάθε πολιτικό προβληματισμό. Οι διπολικές αντιθέσεις Δεξιά – Αριστερά, καπιταλιστές – προλετάριοι, ελεγχόμενες αγορές – ελευθερία κεφαλαίου, επιβλήθηκαν στανικά στην εκφραστική των Ελλήνων, χωρίς να προκύπτουν από την εμπειρία τους.

Από μιμητική φιλοδοξία εγκυρότητας «αναγκαστής κατά πάντων» (για να δοθεί κύρος στον επαρχιωτικό μιμητισμό) ελληνικές λέξεις, γεννημένες από ριζικά διαφορετικές εμπειρίες, μεταφέρθηκαν αυθαίρετα στο λεξιλόγιο που δημιουργήθηκε στη νεωτερική Δύση, για να σημάνει την εκεί εμπειρία της «πάλης των τάξεων»: «Προοδευτικοί» και «φιλελεύθεροι», «συντηρητικοί» και «ριζοσπάστες», «ελεύθερη αγορά» και «ελευθεροτυπία» υπηρετούν την παραπλάνηση και εξαπάτηση των μαζών. Υιοθετήθηκαν, όμως, και από τον κρατικό φορέα της ελληνικής παράδοσης, το καταχρεωμένο σε αλλοδαπούς δανειστές ελλαδικό κρατίδιο, με κωμική καύχηση «εκσυγχρονισμού».

Οι πρωταίτιοι της δικτατορίας του 1967 είχαν τη νοο-τροπία και ακολούθησαν τις πρακτικές κάθε ανάλογου «εθνικιστικού» μορφώματος στο ευρωπαϊκό (ή και διεθνές) πεδίο. Ήταν, η δικτατορία του 1967-1974, τυπικό προϊόν και δείγμα δυτικογενούς εθνικισμού, αγνοούσε το «νόημα» και το βιωματικό φορτίο του ελληνικού πατριωτισμού. Ο δάνειος εθνικισμός των συνταγματαρχών είχε εχθρό και αντίπαλο τον επίσης εξωγενή μαρξισμό – κομμουνισμό, απηχούσε μια διαμάχη (ακτημόνων – κεφαλαιοκρατών) που στην Ελλάδα ήταν επείσακτη και ιστορικά άσαρκη, τη μιμηθήκαμε πιθηκίζοντας τους Ευρωπαίους. Είχαμε πληρώσει τη μίμηση με έναν αιματηρό εμφύλιο, προσθέσαμε στο τίμημα και μια δικτατορία.

Για κάποιες δεκαετίες οι μελετητές ή και υπέρμαχοι του «κοινοτισμού» στην Ελλάδα (Κωνσταντίνος Καραβίδας, Νικόλαος Μοσχοβάκης, Νικόλαος Πανταζόπουλος, Παναγιώτης Κανελλόπουλος, Κώστας Βεργόπουλος) μάχονταν για να καταδείξουν ότι η αυτοδιαχειριζόμενη κοινότητα σάρκωνε τη συνέχεια της αρχαίας «πόλεως» και την οργανική της προέκταση στην ενορία – εκκλησία. Δεν ήταν ένα μουσειακό είδος ο κοινοτισμός, ήταν μια βιωμένη εμπειρία, που απηχούσε την ελληνικότητα όχι ως «εθνικό» ιδεολόγημα, αλλά ως ζωντανή και γόνιμη διάρκεια του «κατ’ αλήθειαν» βίου της «πόλεως».

Είναι ένα εξαιρετικά θλιβερό γεγονός, απώλεια σε πανανθρώπινη κλίμακα, η άλωση του κοινωνιοκεντρικού πολιτισμού των Ελλήνων από τον ατομοκεντρισμό της Δύσης. Οι αφελείς και ημι-εγγράμματοι κινηματίες του 1967 νόμιζαν ότι υπηρετούν τον Ελληνισμό και τον πολιτισμό του επιβάλλοντας στανικά την πιο διεστραμμένη εκδοχή της ρητορικής ελληνικότητας που είχαν χρησιμοποιήσει στη Δύση οι αφελέστεροι και πλέον μικρονοϊκοί «θαυμαστές» του. Η νομική κατασφάλιση «ατομικών δικαιωμάτων» καταργεί τη συναρπαστική απροσδιοριστία του κατορθώματος της «φιλίας», η αλήθεια δεν είναι γνώση «αναγκαστή κατά πάντων», αλλά το προϊόν του αθλήματος μετοχής στις «κατά λόγον» (αρμονία και κοσμιότητα) σχέσεις της πόλεως – πολιτικής τέχνης και επιστήμης.

Το πιο οδυνηρό: Με τη δικτατορία της επταετίας, 1967-1974, η σύγχυση εννοιών και οπτικής στο ελληνόφωνο κρατικό απολειφάδι κυριάρχησε ολοκληρωτικά. Οι «εκπαιδευτικές» μεταρρυθμίσεις, από το 1974 έως σήμερα, κατόρθωσαν τέτοια ρήξη της ελληνικής συνέχειας και τέτοιον αφελληνισμό των Ελληνωνύμων, που ούτε οι Τούρκοι δεν θα μπορούσαν ποτέ να ονειρευτούν.

 

Χρήστος Γιανναράς καθηγητής φιλοσοφίας -> [...] Ο καλός κουτός και ο κακός έξυπνος «βλάπτουν και οι δυο την πατρίδα το ίδιο».....

 

Christos Yiannaras

Ο Χρήστος Γιανναράς γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στα Πανεπιστήμια της Αθήνας, της Βόννης και της Σορβόννης. Επιφυλλιδογραφεί σε εφημερίδες παρεμβαίνοντας στην πολιτική και κοινωνική επικαιρότητα.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Εγκάρδια ευχή χωρίς εχέγγυα

Christos Yiannaras | 02 Jan 2022

Μέχρι κάποια ηλικία (συμβατικά θα λέγαμε: μέχρι τη συνταξιοδότηση) οι άνθρωποι ζούμε με συνείδηση περίπου αχρονίας, αυτονόητη βιωματική βεβαιότητα αιωνιότητας. Ξέρουμε ότι κάποτε θα πεθάνουμε, αλλά αυτό το «κάποτε» είναι εμπειρικά απροσδιόριστο, μια πληροφορία που δεν ανατρέπει τα αντανακλαστικά προοπτικών, σχεδιασμών του μέλλοντος ή και αποφάσεων – ένα ορμέμφυτο αθανασίας καθορίζει τον τρόπο της σκέψης και της συμπεριφοράς μας.

Διαβάζω το βιβλίο του Αλέξη Παπαχελά «Ένα σκοτεινό δωμάτιο 1967-1974», συναρπαστικό ως τεκμηριωμένη αφήγηση και φωτισμός μιας ιστορικής περιόδου, που σφράγισε με ανεπανόρθωτες απώλειες τον Ελληνισμό στη φθίνουσα ιστορική του πορεία. Οι πρωτεργάτες τότε του ιστορικού γίγνεσθαι έχουν πεθάνει, δεν τους αγγίζει ούτε ψόγος ούτε έπαινος. Αν ενεργούσαν με λαθεμένα κριτήρια φιλοπατρίας, εγωκεντρικές εμπάθειες και διαστροφικές εμμονές ή μόνο με τυφλή ιδιοτέλεια και ωμή εξουσιολαγνεία, το καταστροφικό αποτέλεσμα δεν αλλάζει. Ο καλός κουτός και ο κακός έξυπνος «βλάπτουν και οι δυο την πατρίδα το ίδιο».

Γίνεται διαυγέστερη, με το βιβλίο του Αλέξη Παπαχελά, η κατεπείγουσα ανάγκη να προβληματιστεί, επιτέλους, η ελληνική κοινωνία για το μέλλον της, την ιστορική της επιβίωση. Μέσα σε μια γενιά, σε μισό περίπου αιώνα, τα εχέγγυα συλλογικής επιβίωσης του Ελληνισμού έχουν μειωθεί δραματικά: Χάθηκε για την Ελλάδα η Κύπρος, απώλεια κρίσιμη για τη συνέχεια του ονόματος όχι κρατιδίου, αλλά πρότασης πολιτισμού, διεθνικού. Χάθηκε η Βόρεια Ήπειρος, δίχως την παραμικρή υπεράσπιση, μνείας έστω, βωμών και εστιών. Με απίστευτο θράσος αρνησιπατρίας χαρίστηκε σε έποικους η Βόρεια Μακεδονία. Και περιμένουμε τη σειρά της Θράκης, αλλοτριωμένης πληθυσμιακά – «τα σπίτια μας καίγονται κι εμείς τραγουδάμε».

Για κάθε απώλεια υπάρχουν φυσικοί και ηθικοί αυτουργοί, που η ατιμωρησία τους και η άνετη συνέχεια της καριέρας τους εδραιώνει τα πολιτικά εγκλήματα. Ο δημόσιος βίος συνεχίζεται τόσο στο ελληνώνυμο κρατίδιο όσο και στο θλιβερό απολειφάδι Ελληνισμού της Κύπρου – με τους Τούρκους εκεί εισβολείς να αξιοποιούν το λάφυρο της αρπαχτικής τους αυθαιρεσίας και ιταμότητας σαν εφαλτήριο νομής και του υποθαλάσσιου πλούτου της περιοχής. Εμείς, οι ελληνώνυμοι ξιπασμένοι για την εκμετάλλευσή μας από τους «ισχυρούς προστάτες» και βιαστές μας, παραχωρούμε πολεμικές βάσεις, λιμάνια και αεροδρόμια, θαλάσσιους και εναέριους διαύλους – δεν διανοηθήκαμε ποτέ την παραμικρή αντίσταση αξιοπρέπειας, το παραμικρό αντιστάθμισμα αυτοπροστασίας.

Είμαστε πάντοτε «ένα σκοτεινό δωμάτιο», όπου οι κραυγές αγωνίας όλο και λιγοστεύουν, αν και έχουν υποστεί έγκαιρα τη μεθοδική τους απογόμωση. Δεν μπορεί πια να υπάρξει έστω και η σεμνότερη κριτική επιφύλαξη για την ασκούμενη πολιτική ΗΠΑ και Ε.Ε. έναντι της τουρκικής αυθαιρεσίας, κανένα ενδεχόμενο να ψελλίσουμε διαμαρτυρία για τις παρεμβάσεις ξένων πρεσβειών ή οικονομικών παραγόντων στη σύνθεση των ελλαδικών κυβερνήσεων.

Χρόνια τώρα, ο Ελληνισμός αργοπεθαίνει εξευτελιστικά, όχι στα χρηματιστήρια ή από τον ολοκληρωτικό εκχυδαϊσμό του τουρισμού, αλλά πεθαίνει εξευτελισμένη η Ελλάδα στα σχολειά της και στα πανεπιστήμια ντροπής, τα φαμπρικαρισμένα για κομματική ψηφοθηρία. Οι Ελληνώνυμοι πια δεν μιλάμε, τραυλίζουμε, δεν σκεφτόμαστε, προσχωρούμε στις κονσερβοποιημένες «πεποιθήσεις» των opinion makers, δεν ξέρουμε να χαρούμε, «γλεντάμε» σπασμωδικά, προκαθορισμένα. Ψηφίζουμε ακόμα κόμματα που επιβιώνουν, επειδή οι εισαγγελείς είναι μόνο διακοσμητικό περιθώριο των ακοινώνητων «κοινωνιών» μας.

Συνεχίζουμε να ζούμε στο «σκοτεινό δωμάτιο» του Παπαχελά, με αλλαγμένα τα πρόσωπα στο σκηνικό της παρακμής και καθολικότερο τον βυθισμό σε ψευδαισθήσεις. >>>>>

Ας δώσουμε στον εαυτό μας το ρεβεγιόν της σύνεσης και της σωφροσύνης -> φτάνει πια οι γκουρμέτ - δες(!) στο εορταστικό τραπέζι...

  Χρήστος Γιανναράς: Η πανδημία είναι σκέτος παραλογισμός

[...]Το εγώ μας κινδυνεύει, πανικοβάλλεται, δεν έχει κανέναν τρόπο να αυτοπροστατευτεί και ξεσπάει σε ανταρσία…

Το Propago ξεκινά τη διαδρομή του με μια συνέντευξη με τον Χρήστο Γιανναρά. Ο φιλόσοφος συνομίλησε με τον Σπύρο Χαριτάτο για όλα τα θέματα της επικαιρότητας. Πανδημία, lockdown, θεωρίες συνωμοσίας, πορείες, βία αλλά και ο Ερντογάν δεν ξέφυγαν από τον σχολιασμό του κ. Γιανναρά.

-Η πανδημία τι πιστεύετε ότι τάραξε; Τάραξε την ασφάλεια μιας καθημερινότητας δυσάρεστης ή ευχάριστης που είχαμε;για την πανδημία όπως την βιώνουμε στην ελληνική πραγματικότητα. Ο κόσμος είναι στα κάγκελα, όπως συνηθίζουμε να λέμε, αντιδρά, εκνευρίζεται, γίνεται αρνητής της καθημερινότητας, γίνεται αρνητής της μάσκας, των μέτρων… Άλλοι όμως πειθήνια ακολουθούν τα μέτρα και όλες τις εντολές της κυβέρνησης και των ειδικών επιστημόνων, όμως ο θόρυβος καλά κραττεί και τα κρούσματα διαρκώς αυξάνονται και είναι σε ανησυχητικά ποσοστά. Σας δίνω μια γενικότερη εικόνα και σας ακούω με προσοχή.

Με ξαφνιάζετε γιατί είναι πολύ βαρύ το ερώτημα. Θα έλεγα, η αυθόρμητη έκφραση που μου έρχεται είναι ότι και με αυτή την αφορμή κατά κάποιο τρόπο αυτή η κοινωνία δίνει εξετάσεις. Θα έλεγα απερίφραστα ότι σε ένα μεγάλο χρονικό διάστημα πια η ελληνική κοινωνία δεν έχει απάντηση στο ερώτημα του θανάτου. Μη σας φανεί θεωρητικό αυτό που λέω. Νομίζω ότι τουλάχιστον να το πω έτσι, οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας είχαν μια συμφιλίωση με τον θάνατο. Συμφιλίωση όχι διανοητική, όχι με επιχειρήματα υπέρ ή κατά ποιας κοσμοθεωρίας κτλ, καθόλου! Ίσως ήταν το γεγονός ότι πάντα στην αγροτική κοινωνία υπάρχει μια οργανική συμφιλίωση του ανθρώπου με τη συμφορά, τη βλάστηση, την καρποφορία, τον θάνατο. Είναι φυσιολογικό, βλέπουν γύρω τους τα ζώα πώς γεννάνε, πεθαίνουν, η σπορά πώς λιώνει, χάνεται και βγαίνει το καινούργιο φυτό. Μην πω περισσότερα, νομίζω είναι ένα ενδεχόμενο. Κυρίως θα επέμενα για να το κάνω πιο ακριβές θεωρητικά ότι λείπει μια εμπειρική ψηλάφιση κάποιας απάντησης. Ξέρετε ζούμε σε έναν πολιτισμό, όπου το κατανοώ, η λέξη κατανοώ, το ρήμα κατανοώ ταυτίζεται με το γνωρίζω. Αυτό είναι πρωτοφανές στην ανθρώπινη ιστορία, τολμώ να πω. Η κατανόηση δεν συνιστούσε ποτέ γνώση, παρά μόνον νεωτερικό παράδειγμα, στον πολιτισμό που ζούμε, στον πολιτισμό του cognito. Σκέπτομαι άρα υπάρχω. Σε προηγούμενες εποχές, κυρίως δε στην ελληνική παράδοση για να μην γενικολογώ, η γνώση ήταν εμπειρία σχέσης, δεν ήταν ένα ατομικό γεγονός.

-Συμπεραίνω κύριε Γιανναρά από αυτά που λέτε ότι όλοι έχουμε την άποψη ή την πεποίθηση ότι κατανοούμε τα πράγματα αλλά πιστεύοντας ότι εφόσον θεωρούμε ότι τα κατανοούμε, ότι έχουμε και τη γνώση τους, ενώ στην ουσία απέχουμε από την πραγματική γνώση των πραγμάτων και έχουμε μια κατανόηση που φτάνει από ημιμάθεια μέχρι ψευδαίσθηση. Κατάλαβα σωστά;

Ναι, ή ας είμαστε πιο επιεικείς, η ημιμάθεια είναι λίγο άγρια λέξη, αλλά έχουμε μια μερική, αποσπασματική γνώση, η οποία δεν μπορεί να καλύψει τέτοια θέματα. Δεν έχουμε απάντηση στο ερώτημα του θανάτου. Αυτή την απάντηση συνήθως την κομίζουν κάποιες μεταφυσικές παραδόσεις. Σημαίνει να μπεις σε άλλον τρόπο σκέψης και ζωής. Θα σας πω ένα παράδειγμα. Όταν είμαστε ερωτευμένοι, δεν ήμασταν ερωτευμένοι επειδή το αποφασίσαμε. Επειδή σκεφτήκαμε, σταθμίσαμε τα πράγματα και δεχθήκαμε ότι ερωτευτήκαμε. Κάθε άλλο! Είναι κάτι που γεννιέται. Ο έρωτας γεννιέται, δεν υποβάλλεται. Η μητρική αγάπη δεν διδάσκεται, γεννιέται. Η κοινωνία των σχέσεων το ίδιο. Γι’αυτό στέλνουμε τα παιδιά στο σχολείο. Σήμερα όλα έχουν γίνει ατομοκεντρικά, επομένως χρηστικά. Στέλνουμε το παιδί στο σχολειό για να πάρει εφόδια. Έγκλημα! Όχι για να χαρεί τη ζωή, όχι για να μπει στην κοινωνία του παιχνιδιού, των σχέσεων, της φιλίας. Τίποτε από αυτά, για λόγους χρησιμοθηρικους, για να περάσει στο Γυμνάσιο, να υποκατασταθεί το σχολείο από το καθαρά χρησιμοθηρικό φροντιστήριο. Η παιδεία δηλαδή είναι μια διαδικασία χρησιμοθηρική.

-Η πανδημία τι πιστεύετε ότι τάραξε; Τάραξε την ασφάλεια μιας καθημερινότητας δυσάρεστης ή ευχάριστης που είχαμε; Τάραξε τις συνήθειές μας; Μας ξεβόλεψε πραγματικά; Μήπως μας έφερε σε δυσχερή θέση στα όρια επιβίωσης; Κάτι από όλα αυτά; Μήπως έφερε στην επιφάνεια ότι είμαστε ευάλωτοι κάτω από όλες τις συνθήκες;Ή δεν είναι έτσι τα πράγματα ακριβώς;

Νομίζω ότι η απάντηση για μένα μπορεί να εντοπιστεί μόνο στο γεγονός ότι η πανδημία αυτή ήρθε να αποκλείσει κάθε δυνατότητα κατανόησης. Είναι αδύνατον να βρούμε ένα γιατί. Είναι πέρα από κάθε λογική, πέρα απο κάθε τρόπο που έχουμε να σκεφτόμαστε την ύπαρξη και την συνύπαρξη. Είναι πανδημία, είναι σε όλον τον πλανήτη… Είναι ένας σκέτος παραλογισμός! Γιατί να πεθαίνουν οι άνθρωποι, τα λογικά όντα σαν μυρμήγκια; Σαν οποιοδήποτε έμβιο ον, το οποίο δεν έχει σκέψη, κρίση, φαντασία, τίποτα… Αυτό μας φέρνει τα πάντα ανάποδα. Δεν έχουμε περιθώριο να σκεφτούμε και γι’αυτό βλέπετε τις αντιδράσεις μας. Πάμε αντίθετα. Περιφρονούμε… “Δεν έχω κίνδυνο, θα πάω την βόλτα μου, θα πάω στο συλλαλητήριο μου”… Είναι σαφέστατη η προτεραιότητα του εγώ. Το εγώ κινδυνεύει, πανικοβάλλεται, δεν έχει κανέναν τρόπο να αυτοπροστατευτεί και ξεσπάει σε ανταρσία.

-Το εγώ όταν θίγεται βγάζει άρνηση μπροστά; Άρνηση για τη μάσκα, άρνηση για τα μέτρα;>>>>>>>>>

…« το ρεβεγιόν των φιλοσόφων και στοχαστών, με τις σκέψεις, τις μελέτες και τις έρευνές τους, τέτοιες μέρες, υποθέτουμε!» – stam.dam.d. …

Christos Yiannaras

Ο Χρήστος Γιανναράς γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στα Πανεπιστήμια της Αθήνας, της Βόννης και της Σορβόννης. Επιφυλλιδογραφεί σε εφημερίδες παρεμβαίνοντας στην πολιτική και κοινωνική επικαιρότητα.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

H θανάσιμη ανία της χρησιμοθηρίας

Christos Yiannaras | 20 Dec 2021

«Η ΙΔΕΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ» είναι ένα μικρό βιβλίο μεγάλου συγγραφέα: του Τζωρτζ Στάινερ (George Steiner) – βιβλίο μόλις εξήντα σελίδων και κυκλοφορεί στα ελληνικά με το που έκλεισε χρόνος από τον θάνατο του συγγραφέα. Κορυφαία φυσιογνωμία ο Στάινερ Εβραίου κοσμοπολίτη, σπούδασε, διέπρεψε, τιμήθηκε σε Ευρώπη και Αμερική καταξιωμένος χάρη στη γονιμότητα των προβληματισμών του και στην ποιότητα της γραφής του.

Κοσμοπολίτης, να τα ξαναπώ, χάρη στην ενεργό αυτοσυνειδησία του Εβραίου. Είναι προνόμιο δύο λαών, των Εβραίων και των Ελλήνων, η καταγωγή τους και η διάρκεια της ιστορίας τους να προδιαθέτουν ευνοϊκά ή φιλοπερίεργα το διεθνές κοινό – αν και η εμπειρία βεβαιώνει μιαν εξ ορισμού διαφοροποίηση εθνικών χαρακτήρων: Ο Εβραίος καυχάται για την πολιτισμική του διαφορά (γλώσσα, ήθη, μεταφυσική), ο Έλληνας ουσιαστικά την αγνοεί ή τη λογαριάζει αναχρονισμό, προτιμάει το επικαιρικά «μοδέρνο».

Με δεδομένη αυτή τη διαφορά «εθνικών χαρακτήρων» θα ήταν γόνιμο να ζητήσουμε κρίση – γνώμη για το μικρό, μόλις εξηκοντασέλιδο βιβλιαράκι του George Steiner, από ποιον άλλον; Την υπουργό σήμερα Παιδείας στην Ελλάδα, κυρία Νίκη Κεραμέως. Και μάλιστα, θα βοηθούσε πολύ, να διάβαζε ταυτόχρονα και το αυτοβιογραφικό του ίδιου συγγραφέα βιβλίο ERRATΑ («Τα ημαρτημένα» – Ανασκόπηση μιας ζωής – Εκδόσεις SCRIPTA, 2005). Τα δύο αυτά βιβλία θα μπορούσαν, ίσως, να υποψιάσουν την «καθ’ ύλην αρμόδια» υπουργό για το μέγεθος της ιστορικής της ευθύνης. Όχι για την ευθύνη διαχείρισης εκπαιδευτικών απλώς θεσμών, αλλά για τη διάσωση, χωρίς υπερβολή, ενός πολιτισμού τριών χιλιάδων χρόνων με πανανθρώπινη εμβέλεια.

Θα μπορούσε να εισπράξει γόνιμα την πρόκληση η κυρία Κεραμέως; Η γονιμότητα μιας πρόκλησης είναι πάντοτε συνάρτηση της ετοιμότητας του αποδέκτη της πρόκλησης. Γράφει ο Steiner: «Η αξιοπρέπεια του homo sapiens εδράζεται στην επιδίωξη της μη χρησιμοθηρικής γνώσης, στην πραγμάτωση της σοφίας, στη δημιουργία της ομορφιάς». Αντιλαμβάνεται η κυρία Κεραμέως ότι η Παιδεία στην Ελλάδα σήμερα δεν προσφέρει κανένα εμπειρικό αντίκρισμα για την κατανόηση των λέξεων «μη χρησιμοθηρική γνώση», «πραγμάτωση σοφίας», «δημιουργία ομορφιάς»;

Η καταστροφή που έχει συντελεστεί είναι μάλλον ανήκεστη: Έτυχε ποτέ να δει η κυρία υπουργός με ποια σημαντική (ποιο είδος γραφής) συνεννοούνται τα παιδιά σήμερα μέσω των «κινητών» τηλεφώνων τους; Έχουν δημιουργήσει καινούργιο κώδικα επικοινωνίας, μια γλώσσα «εικονομηνυμάτων», όπου τα λιγότερα δυνατά ψηφία (γράμματα ή αριθμοί) υποκαθιστούν τις λέξεις (γτ, σημαίνει «γιατί», δλδ σημαίνει «δηλαδή», κτ σημαίνει «κάτι», μνμ σημαίνει «μήνυμα», τπτ σημαίνει «τίποτα», κτλβ σημαίνει «κατάλαβα» – χωρίς τα σημαινόμενα να είναι ποτέ σταθερά και τα σημαίνοντα να έχουν μόνιμο στόχο αναφοράς.

Η προφορική έκφραση έχει σχεδόν εκλείψει, συχνότερη στις παρέες των εφήβων είναι η σιωπή, ο έναντι άλλος είναι σαν να μην υπάρχει, καθένας είναι μόνος, αλλά έχουν όλοι την ίδια βαρεμάρα. Οπότε, αναπόφευκτα, μια χειροδικία, ένας βανδαλισμός, οποιαδήποτε προκλητική χειρονομία ή λεκτική χυδαιότητα, το «μπούλινγκ» και η βαναυσότητα, είναι όλα αυτονόητα προκειμένου να καταλυθεί η ανία.

Αυτό το «κλίμα» μιας άσκοπης καθημερινότητας και κατεστημένης ακοινωνησίας (τελικά μιας ανέλπιδης νιότης) καλείται να το διαχειριστεί η ιδρυματική παιδεία: σχολείο και πανεπιστήμιο. Και τα δύο, σχολείο και πανεπιστήμιο, δεν έχουν να προσφέρουν στα παιδιά παρά μόνο ένα άχρηστο πτυχίο, τον πνιγμό εγκλεισμού στο αδιέξοδο της παντοκράτειρας ανεργίας.

Το πρόβλημα δεν είναι αόριστα «κοινωνικό», αφηρημένα ηθικό, νομοτελειακά άλυτο – αξίζει να διερωτηθούμε μήπως η ανία και τα αδιέξοδα της νεολαίας σήμερα είναι συναρτήσεις του πολιτικού κενού, που σαν κατεστημένη λοιμική πνίγει τη νεολαία στην Ελλάδα. Ονομάζουμε «πολιτικό κενό» την ολοκληρωτική απουσία κοινωνικών στόχων και επιδιώξεων από την άσκηση της πολιτικής, τον ασφυκτικό εγκλωβισμό του κοινωνικού βίου στη μέγκενη της συμφεροντολαγνείας.

Αν ο πρωθυπουργός ενδιαφέρεται για την πολιτική και όχι για την εξουσιολαγνεία, ας συγκαλέσει μία και μόνη φορά το υπουργικό συμβούλιο, μόνο για να διαβάσει στους υπουργούς του τους τίτλους «γνωστικών αντικειμένων» που διδάσκονται στις κωμικά πληθωρικές σχολές των πανεπιστημίων που προκλητικά υπερπλεονάζουν στη χώρα. Να αντιληφθεί ολόκληρο το υπουργικό συμβούλιο, έστω για μία και μόνη φορά, πόσο γελοιωδέστερη είναι η συμφεροντολαγνεία από κάθε άλλη ηδυπάθεια.

Χρήστος Γιανναράς καθηγητής φιλοσοφίας -> άρθρο του για για βαθύ προβληματισμό και μελέτη...

 

Christos Yiannaras

Ο Χρήστος Γιανναράς γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στα Πανεπιστήμια της Αθήνας, της Βόννης και της Σορβόννης. Επιφυλλιδογραφεί σε εφημερίδες παρεμβαίνοντας στην πολιτική και κοινωνική επικαιρότητα.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Φασίστες και αντιφασίστες

Christos Yiannaras | 13 Dec 2021

Ο Πιερ Πάολο Παζολίνι ήταν Ιταλός ηθοποιός, ποιητής, συγγραφέας, σεναριογράφος και σκηνοθέτης. Γεννήθηκε το 1922 και δολοφονήθηκε το 1975. Γνωστότερες ταινίες του: «Μάμα Ρόμα», «Θεώρημα», «Το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο», «Το Δεκαήμερο», «Οι μύθοι του Καντέρμπουρι».

Ένα μικρό βιβλίο του, «Ο φασισμός των αντιφασιστών», παρουσιάζει και το σχολιάζει στα ελληνικά ο Θεόδωρος Παντούλας, συγγραφέας και Εκδότης, χαρισματική γραφίδα στη σύγχρονη ελληνική πεζογραφία.

Αντιγράφω από τον Παντούλα: «Ο αντιφασισμός του σήμερα, όπως εκείνος του τότε, στην εποχή του Παζολίνι, αντί να εναντιώνεται στις νέες μορφές ολοκληρωτισμού, τα βάζει αποκλειστικά με έναν ιστορικά ξεπερασμένο φασισμό (θυμηθείτε στα καθ’ ημάς τον γελοίο φορμαλισμό της “πορείας”, κάθε χρόνο στις 17 του Νοέμβρη, από το Πολυτεχνείο στην Αμερικανική Πρεσβεία – η παρένθεση δική μου). Είναι εξόχως ανόητη αυτή η πλειοδοσία σε αντιφασιστικές δηλώσεις φρονημάτων, έχουν τόση αξιοπιστία όση και εκείνων που, χωρίς να ερωτώνται, δηλώνουν “δεν είμαι και βλάκας”!

…Ο Παζολίνι, χωρίς μισόλογα, εντοπίζει στον καταναλωτισμό τη νέα κυρίαρχη Εξουσία που ξεπατώνει την κοινωνία και ομογενοποιεί τους ανθρώπους, όχι πια με απαγορεύσεις, αλλά με υπαγορεύσεις περισσότερο υποβολιμαίες και καταπιεστικές από αυτές του παλιού φασισμού… Πιστεύω, το πιστεύω βαθιά, ότι ο αληθινός φασισμός είναι αυτό που οι κοινωνιολόγοι έχουν, πολύ καλοπροαίρετα, αποκαλέσει “καταναλωτική κοινωνία” – ορισμός που μοιάζει ακίνδυνος, καθαρά ενδεικτικός. Αλλά δεν είναι. Αν κάποιος παρατηρήσει καλά την πραγματικότητα, βλέπει ότι τα αποτελέσματα αυτής της ανέμελης καταναλωτικής κοινωνίας είναι αποτελέσματα μιας δικτατορίας, ενός κυριολεκτικά αληθινού φασισμού.

…Πρόκειται για μια ανεπαίσθητη ανθρωπολογική μετάλλαξη που αφορά τους πάντες. Και αυτούς που προσδιορίζονται σαν φασίστες και αυτούς που προσδιορίζονται σαν αντιφασίστες… Ο καταναλωτικός ευδαιμονισμός αποστερεί τους ανθρώπους από την ανθρωπιά τους, αφήνοντάς τους μόνους, χωρίς αναφορές, με παραλυμένους τους συγγενικούς και τους φιλικούς δεσμούς, χωρίς κοινότητα, χωρίς ιστορική συνείδηση και χωρίς μεταφυσικό κέντρο. Τους αφήνει μόνους, κατάμονους τους ανθρώπους… Όσο στρατεύεται ο άνθρωπος στο αντιφασιστικό μέτωπο, τόσο παραβλέπει ότι από την πίσω πόρτα έχει εισβάλει η προσχηματική δημοκρατία, η περιστολή ελευθεριών, η λογοκρισία και αυτολογοκρισία – νέες μορφές εξουσίας που ελέγχουν την καθημερινότητα, χωρίς να επιτρέπουν εναλλακτικές προτάσεις.

…Και το μέγα νεωτερικό κατόρθωμα: Όσο οι άνθρωποι ομνύουν στη διαφορετικότητα και στην προστασία της, τόσο οι διαφορές τους υποχωρούν μέχρι εξαφανίσεως και γίνονται όλοι ίδιοι (φτιάχνουν νόμους που αναγνωρίζουν στον άνδρα να γίνεται μητέρα και στη γυναίκα να ασκεί πατρότητα, να επιλέγει ο καθείς το φύλο του σαν ιδίωμα χρήσης με υπερφίαλη άρνηση της φύσης). Η νέα κουλτούρα του καταναλωτικού πολιτισμού, του πιο κατασταλτικού ολοκληρωτισμού που εμφανίστηκε ποτέ, έχει πολύ μεγαλύτερη διεισδυτική ικανότητα και επηρεάζει τα σώψυχα των ανθρώπων, ακόμα και τον τρόπο σκέψης εξαπατώντας τους ότι αποφασίζουν μόνοι τους και ελεύθερα…

…Ο παλιός φασισμός, ακόμα και μέσα από τον πομπώδη εκφυλισμό του, ξεχώριζε, ενώ ο νέος φασισμός δεν ξεχωρίζει πια, δεν είναι ανθρωπιστικά πομπώδης, είναι αμερικανικά πραγματιστικός. Σκοπός του είναι η βάναυσα ολοκληρωτική αναδιοργάνωση και βίαιη προσαρμογή του κόσμου στο κυρίαρχο μοντέλο… >>>>>>>>>>>

Χρηστός Γιανναράς καθηγητής φιλοσοφίας - > …«κοίταζαν το θαύμα σαν να το μύριζαν»

... Χωρίς σωσίβιο στα βαθιά ...

 [...] Οι ίδιοι λόγοι και παράγοντες που συνοψίζονται στη λατινική utilitas, επέβαλαν και στον πολιτιστικά υπόδουλο πια Ελληνισμό να εκπροσωπηθεί στις «εκδηλώσεις» για την επέτειο της «παλιγγενεσίας» από πρόσωπα, που, καθώς ανεπανάληπτα έγραψε ο Σεφέρης, «κοίταζαν το θαύμα σαν να το μύριζαν». Όπου πια υπάρχει, δυσδιάκριτη ή και αφανής, ελληνική συνείδηση και αυτεπίγνωση, το πένθος και η οδύνη συνοδεύουν, αφανώς ή με διακριτικό λυγμό, τον πιο ασυμβίβαστο απελπισμό. Δεν είναι νοητό ούτε ανεκτό το κατρακύλισμα του λίκνου της πολιτικής και της δημοκρατίας στο πιο φτηνιάρικο και βέβηλο αλισβερίσι με τον αμοραλισμό τυχάρπαστων δοξομανών και μανιακών της φιλαργυρίας.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

…«κοίταζαν το θαύμα σαν να το μύριζαν»

Christos Yiannaras | 29 Nov 2021

Ζούμε τη μονοκρατορία του Ιστορικού Υλισμού, ολοκληρωτισμό παγκοσμιοποιημένον. Οι πολιτικές παρατάξεις διαφοροποιούνται με προσχήματα, στόχους εντυπωσιασμού των αφελών. Στην πραγματικότητα, η Οικονομία έχει καταπιεί την Πολιτική, το πολιτικό λεξιλόγιο έχει καταποθεί από ονομασίες, «αποχρώσεις» ή εκδοχές διαχείρισης της Οικονομίας: Μιλάμε για «δεξιές», «αριστερές», «κεντρώες» αρχές ή πεποιθήσεις, όπως και για συγκερασμούς: «Κεντροδεξιά», «Κεντροαριστερά», ή για ακραίες (μαχητικές υποτίθεται) εκδοχές: «Ακροδεξιά», «Άκρα» ή «ριζοσπαστική» Αριστερά – σπάνια και για ριζοσπαστική Δεξιά. Οι πολιτικές δυνάμεις προσχηματικά διαφοροποιημένες, καθορίζονται από οικονομικούς συντελεστές.

Λεξικολογική αφετηρία της σχηματικής αυτής εκφραστικής πρέπει να είναι η πληθυσμική πλειονότητα, διεθνώς, των δεξιόχειρων ατόμων: πλεονεκτούν αριθμητικά – ποσοτικά οι άνθρωποι που έχουν σαφώς μεγαλύτερη άνεση – ευχέρεια κινήσεων και χρήσης του δεξιού χεριού. Κατά συνέπεια, η λέξη «δεξιός» προσδιορίζει τον κατά σύμπτωση (όχι με δική του αξιοσύνη) ευνοημένον από την τύχη ή τις συγκυρίες, τον συμπτωματικά προνομιούχο και ευοδούμενο. Έτσι, ο χαρακτηρισμός του πολιτικά «δεξιού» δόθηκε στους οικονομικά πετυχημένους ανθρώπους, τους ευνοημένους από την τύχη ή τις περιστάσεις – στους κληρονόμους πλούτου, αλλά και στους αρτιμελείς, ευφυείς, εφευρετικούς. Αντίθετα, «αριστερός» χαρακτηρίζεται ο γεννημένος ακτήμονας, από γονείς βιοπαλαιστές, στερημένους την άνεση σπουδών και καλλιέργειας, βυθισμένους σε αδιάκοπη αγωνία – έγνοια για την επιβίωσή τους. >>>>

Χρήστος Γιανναράς καθηγητής φιλοσοφίας ->Επιτέλους, φτάνει πια με τους Παπανδρέου. Είναι ντροπή! ....

 

Είναι ντροπή

Christos Yiannaras | 22 Nov 2021

Όταν μιλάµε για πολιτική παρακμή, αναφερόμαστε στην αδυναμία μιας συλλογικότητας να υπάρξει ως πόλις: «Πόλις» ονομάστηκε ο τρόπος που χάρισαν οι «θεοί» στους ανθρώπους, προκειμένου να συνυπάρχουν με τάξη, αρμονία, κοσμιότητα. Είναι ενεργός μίμηση η πολιτική του «τρόπου της του παντός διοικήσεως», μιμείται (δηλαδή αναπαράγει) την ευταξία και την κοσμιότητα που αναδείχνουν το σύμπαν σε «κόσμον»-κόσμημα λειτουργικής αρμονίας και θελκτικής ομορφιάς.

Αυτά για τη σημαντική των λέξεων, την αρχική σημασία τους. Σήμερα, όταν μιλάμε για πολιτική παρακμή εννοούμε, απλά και μόνο, τον μετασχηματισμό της συλλογικής συνύπαρξης σε αρένα αντιμαχίας συμφερόντων, σύγκρουσης εγωισμών, αχαλίνωτης εξουσιολαγνείας. Συντηρούμε πολιτικούς θεσμούς (κόμματα, ιδεολογίες, παρατάξεις). Αλλά τα κόμματα, στην παρακμιακή μας κοινωνία, υπάρχουν μόνο προκειμένου να συντηρούν τον πρωτογονισμό του πάθους για εξουσία, δημοσιότητα, ειδωλοποίηση του εγώ.

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος και ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ήταν δυο περιπτώσεις πολιτικών ηγητόρων με ταλέντο καταγοήτευσης του πλήθους και επιδείξεως πυγμής. Και οι δύο ίδρυσαν κόμματα – «Κόμμα Φιλελευθέρων» ο Βενιζέλος, την «Εθνική Ριζοσπαστική Ενωση» ο Καραμανλής. Με την ίδια και οι δυο επαρχιωτική ξιπασιά που πιθηκίζει ονομασίες αλλογενείς: Ο ένας αντέγραψε το Parti Liberal των Γάλλων, ο άλλος το Parti Radical! – θρίαμβος διγενής και μονοκατάληκτος της ίδιας μειονεξίας.

Για τετρακόσια ολόκληρα χρόνια ο Ελληνισμός είχε χάσει το αυτοδιοίκητο, αλλά όχι την ταυτότητά του. Λειτουργούσε φυσιολογικά η κοινή γλώσσα, η διάκριση λόγιου και δημώδους ιδιώματος, όπως και οι ιδιομορφίες κάθε ντοπιολαλιάς, με αυτονόητα δεδομένη την κοινωνική συνοχή εδραιωμένη στην ιστορική αυτοσυνειδησία και στην έμπρακτη εκκλησιαστική παράδοση (ήθος και έθος). Με τον Ελευθέριο Βενιζέλο και τον Κωνσταντίνο Καραμανλή τα δεδομένα ανατρέπονται και αλλάζουν.

Παγιώνεται και θεσμοποιείται μια καινούργια εκδοχή του Ελληνισμού, αυτή του εθνικού κρατιδίου, κρεουργημένου μεθοδικά κατά τις ορέξεις των «προστάτιδων δυνάμεων» που χειρίζονται τις τύχες του. Τη μοιραία απόφανση «ανήκομεν εις την Δύσιν» την εξέφρασε μεν ο Καραμανλής, αλλά την είχε πρώτος πειθήνια ενσαρκώσει ο Βενιζέλος. Πίστευαν και οι δυο ότι με τον ολοκληρωτικό και συνεπή (μιμητικό) «εκσυγχρονισμό» του ο Ελληνισμός (τον πιθηκισμό θεσμών, οργανωτικών σχημάτων και ιδεολογιών) θα πετύχαινε τον στόχο, που ο Καραμανλής λαϊκότροπα εξέφραζε με την πομφολυγώδη ρήση του: «Να γίνουμε Ευρωπαίοι, για να γίνουμε επιτέλους άνθρωποι»!

Το αναπάντητο ερώτημα είναι, πώς και γιατί οι δύο αυτοί, με ηγετικό χάρισμα πολιτικοί, έμειναν στεγανά αδιάφοροι και αποκομμένοι από τις αναζητήσεις, προτάσεις, διερευνήσεις, προοπτικές και προθέσεις που είχαν αρχίσει να ξεμυτίζουν ή και να ανθούν γύρω τους – άσχετοι με την ιδιοπρόσωπη και επίκαιρη πρόταση που διασώζει ο Ελληνισμός σε κριτική αναμέτρηση με τις αντιφάσεις και τα αδιέξοδα της δυτικο-ευρωπαϊκής νεωτερικότητας. Είχε άραγε διαβάσει ποτέ ο Βενιζέλος έστω και δείγμα γραφής του Παπαδιαμάντη ή του Μανουήλ Γεδεών ή του Κωνσταντίνου Καραβίδα ή του Περικλή Γιαννόπουλου ή του προσωπικού του αντιπάλου Ιωνα Δραγούμη; Ανάλογα ερωτήματα γεννιώνται και για την περίπτωση Καραμανλή, του τιτλοφορούμενου «εθνάρχη»: Χρησιμοποίησε τον Πικιώνη για να διαμορφωθεί ο «ιερός» χώρος Ακρόπολης-Φιλοπάππου, γνώριζε και αναστρεφόταν τον Μάνο Χατζιδάκι, εμπιστευόταν τον Κωνσταντίνο Δοξιάδη, δεν πρέπει να του ήταν άγνωστα ονόματα ο Τσαρούχης, ο Κόντογλου, ο Σεφέρης, ο Ελύτης.

Ισως η απειλή της ετικέτας του «εθνικιστή», επομένως και της «ρετσινιάς» του υπερπατριώτη και ακροδεξιού, να εμποδίζουν ακόμα και καλλιεργημένες προσωπικότητες της πολιτικής εξουσίας, στα νεώτερα χρόνια, να προβληματιστούν για το εμπειρικό αντίκρισμα λέξεων, όπως: πατρίδα, συνέχεια διαχρονική του Ελληνισμού, πολιτισμική αυτοσυνειδησία και συλλογική της διάρκεια – ή όποια ανάλογα.

Είναι αρκούντως φανερό ότι πολιτικά κόμματα με προτάσεις – πεποιθήσεις θεσμικής σταθερότητας δεν υπάρχουν στην Ελλάδα. Στο ελλαδικό πολιτικό παλκοσένικο εμφανίζεται κατά καιρούς κάποιος προσοντούχος άγνωστος, που κατορθώνει να διακριθεί, άσχετα με το κόμμα στο οποίο συγκυριακά βρέθηκε. Ο προσοντούχος λάμπει (σωστότερα: γυαλίζει) ανάμεσα στις θλιβερές μετριότητες των λιγούρηδων της εξουσίας, οπότε, ταχύτατα, ιδρύει κόμμα. Στο κόμμα τον διαδέχονται, ipso jure, τα παιδιά του και τα εγγόνια του, έως και τρίτης συνήθως γενεάς. Στην τρίτη ή τέταρτη γενεά γίνεται επιτέλους φανερό ότι το ηγετικό χάρισμα δεν μεταβιβάζεται νομοτελειακά.

Τιμήσαμε κάποτε, σχεδόν υστερικά, τον «Γέρο της δημοκρατίας». Παραληρούσε αργότερα η ξιπασμένη μάζα αποθεώνοντας τον αδίστακτο δημοκόπο υιό. Δώσαμε πρωθυπουργία στον έγγονο, για να τον δούμε, στη βαρκούλα του Καστελλόριζου, να μας ατιμάζει, έναν ολόκληρο λαό, σε ένα απίθανο ρεσιτάλ υποτέλειας. Επιτέλους, φτάνει πια με τους Παπανδρέου. Είναι ντροπή.

 

Χρήστος Γιανναράς καθηγητής φιλοσοφίας -> [...]Μια οργανωμένη κοινωνία είναι αδύνατο να επιβιώσει, όταν λειτουργεί με όρους θεσμοποιημένης αδικίας!!..

Christos Yiannaras

Ο Χρήστος Γιανναράς γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στα Πανεπιστήμια της Αθήνας, της Βόννης και της Σορβόννης. Επιφυλλιδογραφεί σε εφημερίδες παρεμβαίνοντας στην πολιτική και κοινωνική επικαιρότητα.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Παγιωμένη συμφορά η αδικία

Christos Yiannaras | 14 Nov 2021

Κάθε οργανωµένη σε «κράτος» κοινωνία σήμερα χρειάζεται για να λειτουργήσει δημόσιους λειτουργούς: υπαλλήλους μισθοδοτούμενους από το δημόσιο χρήμα, οργανωμένους σε υπουργεία και υπηρεσίες κοινής ωφέλειας. Οι πολίτες που προσλαμβάνονται για να υπηρετούν τις κοινές ανάγκες και στοχεύσεις, κρίνονται, διαβαθμίζονται, ιεραρχούνται τόσο οι ευθύνες και αρμοδιότητές τους όσο και οι προνομίες – αμοιβές τους.

Είναι γνωστές οι συνθήκες που, ειδικά στο ελληνώνυμο κράτος, έχουν διαστρέψει την αυτονόητη αυτή λογική σε παραλογισμό, τυραννικό του κοινωνικού σώματος, σε απειλή διάλυσης και αφανισμού της κρατικής υπόστασης του Ελληνισμού. Και η απειλή διαρκεί δύο αιώνες τώρα. Ποια είναι η αφετηρία, το γενεσιουργό αίτιο της απειλής που βασανίζει την ελλαδική κοινωνία; Απλά και ξεκάθαρα: είναι το διαβόητο «ρουσφέτι», το γεγονός ότι οι λειτουργοί του κράτους δεν προσλαμβάνονται με αξιολόγηση των ικανοτήτων και του ήθους των, αλλά πουλώντας την ψήφο τους στους «πολιτικούς» εξουσιαστές του κράτους. Με την ακριβέστατη διατύπωση του Εμμανουήλ Ροΐδη: «Άνθρωποι ειδότες ν’ αναγινώσκωσι και ν’ ανορθογραφώσιν, έχοντες χείρας και πόδας υγιείς, αλλά μισούντες πάσαν εργασίαν, οίτινες ενούμενοι υπό έναν οιονδήποτε αρχηγόν, ζητούσιν ίνα παράσχη αυτοίς τα μέσα να ζώσι χωρίς να σκάπτωσι» (1875).

Πιστοποίηση γραμμένη πριν από 146 χρόνια! Στο διάστημα που μεσολάβησε από τότε, το ελληνώνυμο κράτος γνώρισε ποικιλώνυμα κόμματα να διεκδικούν ή και να διαχειρίζονται την εξουσία, πολιτεύματα μοναρχίας, συνταγματικής βασιλείας, αβασίλευτης δημοκρατίας, ποικίλα είδη δικτατορίας, πρωθυπουργικής μονοκρατορίας. Κανένα ποτέ, ούτε ένα από αυτά τα σχήματα εξουσίας δεν φιλοδόξησε να αποκαταστήσει αξιοκρατία στη στελέχωση του κράτους, να αποτιμήσει και τιμήσει την ποιότητα και την αξία του έργου των λειτουργών – διαχειριστών της πολιτείας.

Είναι αίνιγμα επώδυνο, αλλά πρέπει να απαντηθεί, αν θέλουμε να συνεχίσει να υπάρχει Ελληνισμός στη σκηνή της Ιστορίας: Γιατί, κατακτημένοι από τους Τούρκους οι Έλληνες, ήταν άρχοντες των θαλασσών και των διεθνών αγορών, κορυφαίοι του επιχειρηματικού οίστρου και της αισθητικής καλλιέργειας, ενώ απελεύθεροι από τους Τούρκους αποδείχνονται ανίκανοι για την τόλμη της πρωτοπορίας και αυτονομίας; Η πιστοποίηση του Ροΐδη για μια Ελλάδα με όραμα των πολιτών πρωταρχικό την παρασιτική δημοσιοϋπαλληλία, διατυπώθηκε πριν από 146 χρόνια, που στη διάρκειά τους ο Ελληνισμός συνεχίζει να συντηρεί ανέμελα τον αυτεξευτελισμό του.

Συντηρούμε οι Ελληνώνυμοι ακόμα σήμερα ένα κράτος παρανοϊκής αδικίας και αυθαιρεσίας, ο καθορισμός μισθών και αμοιβών είναι ένα από τα κραυγαλέα παραδείγματα θεσμοποιημένου αντικοινωνικού αμοραλισμού: Δεν μπορεί να υπάρξει κοινωνική συνοχή, όταν τα κριτήρια αξιολόγησης επαγγελμάτων κοινωνικής προσφοράς είναι ανύπαρκτα ή εξωφρενικά. Να αμείβεται ο Σύμβουλος Επικρατείας με 5.000 ευρώ τον μήνα, κάθε μέλος του Δ.Σ. Ιδρύματος Ιατροβιολογικών Ερευνών με 10.000 τον μήνα, κάθε βουλευτής με 7.000 ευρώ – κατανοητό, αν και περίεργο σε ένα επισήμως πτωχευμένο κράτος. Γίνεται αδιανόητο και σκανδαλώδες, όταν, την ίδια στιγμή η μηνιαία σύνταξη Διευθυντή Χειρουργικής Κλινικής Δημόσιου Νοσοκομείου, με τριάντα χρόνια υπηρεσίας, μόλις και εγγίζει τα 1.300 ευρώ. Το ίδιο ισχύει και για καθηγητές Πανεπιστημίου με τριάντα χρόνια διδασκαλίας, έρευνας, συγγραφής.

Μια οργανωμένη κοινωνία είναι αδύνατο να επιβιώσει, όταν λειτουργεί με όρους θεσμοποιημένης αδικίας. Κυρίως, επειδή η θεσμοποιημένη αδικία γεννάει πάντοτε έναν τέλειο (δηλαδή καθολικό και στεγανό) συλλογικό απελπισμό, δηλαδή την παραίτηση από κάθε ελπίδα, κάθε εμπιστοσύνη στο μέλλον. Πριν από 40 περίπου χρόνια, ο Διονύσης Σαββόπουλος τραγούδαγε θρηνητικά: «δεν υπάρχει ελπίς, στην Ελλάδα ζεις» – όλοι συμφωνούσαμε με βαθιά οδύνη, αλλά, υποσυνείδητα λογαριάζαμε την επίγνωση και τον καϋμό σαν «το ήμισυ του παντός», τη λαχτάρα σαν πραγμάτωση του ποθουμένου.

Δυστυχώς η απόσταση από το ποθούμενο αποδείχνεται αμείωτη, ίσως και απροσπέλαστος ο στόχος, οι Λαιστρυγόνες, οι Κύκλωπες, ο άγριος Ποσειδώνας λυμαίνονται την οδό και αποκλείουν την πρόσβαση «στις καλές πραγμάτειες». Τι σημαίνει στην πράξη αυτή η εικονολογία, θα το αντιληφθούμε μόνο από την οδό της άμεσης εμπειρίας, δηλαδή της απροκατάληπτης σχέσης. Είναι η ασυμβίβαστη με ωφελιμοθηρικές σκοπιμότητες σπουδή της ελευθερίας, της υπαρκτικής φυσικά, όχι απλώς της συμπεριφορικής – ωφελιμοθηρικής.

Δεν μας μένουν και άλλες δυνατότητες, ιστορικό ρόλο μπορούμε να κερδίσουμε μόνο αντιπαλεύοντας το απόλυτο τίποτα, όπως λ.χ. την ολοκληρωτική και ανεπανόρθωτη οικολογική και οικιστική καταστροφή της Αττικής, της Θεσσαλονίκης, των περισσότερων νησιών. Δεν είναι σχήμα λόγου: Το οικολογικό έγκλημα επιτείνεται ανενόχλητο, γιατί είναι παγιδευμένο, όπως και οι ρίζες του, στην ωφελιμοθηρία. Μόνο στην ελληνική οπτική μπορεί να πολεμηθεί ως άρνηση της αλήθειας και θρίαμβος της ψευτιάς.