Χρήστος Γιανναράς καθηγητής φιλοσοφίας -> ο ΕΛΛΗΝΑΣ! -> και, οι άλλοι ...

 

Ακαδημαϊκή αμετροέπεια

Christos Yiannaras | 13 Jun 2022

Μια ολόκληρη σελίδα στην «Κ» της Κυριακής 5.6.2022, είχε θέμα τον «αντιδυτικισμό» στη σύγχρονη Ελλάδα. Γεννούσε την απορία: Πού τον βρήκε τον αντιδυτικισμό στους σημερινούς Ελληνώνυμους ο αρθρογράφος, τι ελληνικό απόμεινε στην κοινωνία μας που να απειλεί ή να αναχαιτίζει τον εξευρωπαϊσμό μας και να δικαιολογεί άμυνα ολοσέλιδου άρθρου, κυριακάτικα;

«Με τον όρο αντιδυτικισμός, εξηγούσε το άρθρο, εννοούμε τις διάφορες στάσεις, επιχειρηματολογίες και προδιαθέσεις, που καταδικάζουν τη σχέση του νεότερου Ελληνισμού με τον δυτικό πολιτισμό και με τις δυτικές πραγματικότητες της ζωής και της πολιτικής. Αυτή η ιδέα εμπεριέχει κυρίως μια γενικότερη ηθική καταδίκη της Δύσης, του νεότερου πολιτισμού της και του τρόπου ζωής της, ως φαινομένων αλλότριων, ριζικά διαφορετικών προς τον χαρακτήρα της ελληνικής κοινωνίας και πνευματικής ζωής και, επομένως, ηθικά καταδικαστέων».

Κοντολογίς, ο συγγραφέας του άρθρου μέμφεται την ελληνική κοινωνία που καθυστερεί δραματικά τον πλήρη αφελληνισμό της, δεν τα έχει δώσει ακόμα όλα στους επιβήτορες «προστάτες» της. Όλες οι δομές λειτουργίας κράτους και κοινωνίας είναι πειθήνιες απομιμήσεις των δυτικών πρωτοτύπων: σχολειά, πανεπιστήμια, Ακαδημία, κοινοβούλιο, κόμματα, ιδεολογίες, δικαστήρια, αστυνομία, στρατός, ΜΜΕ, η αγορά, το χρηματιστήριο, ο συνδικαλισμός, τα κόμματα, η διαστροφική αλλοτρίωση της Εκκλησίας σε κρατική θρησκεία – τα πάντα έχουν υποταχθεί στον πνιγμό της απαίτησης για εκδυτικισμό. «Να γίνουμε επιτέλους Ευρωπαίοι, για να γίνουμε άνθρωποι», είχε διακηρύξει ο μέγας Καραμανλής.

Αυτή η μεθοδική, άψογα σχεδιασμένη και στανικά επιβεβλημένη αλλοτρίωση ενός ιστορικού λαού, η πειθαναγκασμένη παραίτηση και αποξένωσή του από κάθε απόκτημα και κατάκτηση ζηλευτή, δεν ικανοποιεί τον συγγραφέα του ολοσέλιδου άρθρου στην «Κ» (5.6.22). Γι’ αυτόν, ο άνευ όρων εκδυτικισμός των Ελλήνων, η λεηλασία της εμπειρίας και των θησαυρισμάτων της, δεν αρκεί. Πιστοποιεί ότι παραμένει ακόμα ζωντανή στην ελληνική κοινωνία μια υποδόρια, λανθάνουσα «ηθική καταδίκη της Δύσης, του νεότερου πολιτισμού της και του τρόπου ζωής της».

Για να το λέει ο περιώνυμος ακαδημαϊκός αρθρογράφος, κάτι ξέρει, η βεβαιότητά του μας παρηγορεί. Να σώζεται, όμως, τουλάχιστον, η μνήμη των Ελλήνων που σφαγιάστηκαν από τους Τούρκους με ιδιοφυή σχεδιασμό των «συμμάχων» μας –στη Μικρασία, στον Πόντο, στην Ανατολική Ρωμυλία, στην Κύπρο, στη Βόρεια Ηπειρο– παντού και πάντοτε με φυσικούς αυτουργούς τους Τούρκους και εμπνευστές-σχεδιαστές τους Αγγλους, Γάλλους, Γερμανούς, Ιταλούς «συμμάχους» μας.

Το ολοσέλιδο άρθρο στην «Κ», στις 5.6.2022, δεν γίνεται να απαντηθεί με επιφυλλίδα τηλεγραφικής συντομίας. Εξάλλου διαφέρουν και οι ρόλοι, οι σκοποθεσίες των δημοσιευμάτων. Στόχος της επιφυλλίδας είναι να κινήσει το ενδιαφέρον και τα ερωτήματα του αναγνώστη, όχι να θωρακίσει ανταλλάξιμες και εύχρηστες «επικοινωνιακές» βεβαιότητες.

Με μια προϋπόθεση αδιαφιλονίκητη: Την κοινή ανάγνωση της γλώσσας με την οποία συν-εννοούμαστε. Διότι η διαφορά των γλωσσών είναι διαφορά εμπειρίας, όχι μόνο κατανόησης. Αλήθεια είναι η μη-λήθη, η φανέρωση, η εμφάνεια. Veritas είναι η adaequatio rei et intellectus. Ο αφορισμός cogito ergo sum, δεν θα μπορέσει ποτέ να συνταιριάξει με το ηρακλείτειο: καθότι αν κοινωνήσωμεν αληθεύομεν. Η δημοκρατία δεν έχει καμιά σχέση με την res publica.

Με τέτοιους παραλληλισμούς ίσως συναντηθούμε κάποτε στην κοινή εμπειρική βεβαιότητα που γεννάει το κοινωνείν. Και σοβαρέψουμε από τα επιπόλαια προπαγανδιστικά

Χρήστος Γιανναράς καθηγητής φιλοσοφίας -> περι της κλοπής των αρχαίων ελληνικών γλυπτών από τους «ευγενείς Βρετανούς» ....

[...]Τα τελευταία πενήντα χρόνια, την Παιδεία στην Ελλάδα τη διαχειρίζονται πολιτευτές κατά κανόνα τυχάρπαστοι, σαν «αμοιβή» που τους παρέχει ο κομματάρχης για την προσφορά τους στο κόμμα. 

Μόνο ο Αντώνης Τρίτσης είχε τολμήσει να πει ότι «στην Ευρώπη θα μπούμε μόνο με τα Αρχαία Ελληνικά στο σχολειό». 

- Δεν πρόλαβε ή δεν τον άφησαν να βεβαιώσει έμπρακτα του λόγου το αληθές...

================================================================

 

Συνάρτηση επιβίωσης η γλώσσα

Christos Yiannaras | 29 May 2022

Τα επονομαζόμενα «Ελγίνεια μάρμαρα», έργα γλυπτικής της «κλασικής» Ελλάδας (τουλάχιστον 253 ακέραια έργα και θραύσματα), τεχνουργημένα στο μάρμαρο, εκλάπησαν από την Ακρόπολη των Αθηνών στην πρώτη δεκαετία του 19ου αιώνα. Την κλοπή οργάνωσε και πραγματοποίησε ο Βρετανός κόμης και διπλωμάτης Θωμάς Ελγίνος (Thomas Elgin).

Η αναίσχυντη κλοπή είχε (και συνεχίζει να έχει, διακόσια είκοσι χρόνια τώρα) μια «τετράγωνη λογική»: την πεποίθηση των «ευγενών Βρετανών» ότι οι μεταγενέστεροι της κλασικής Ελλάδας ελληνώνυμοι και ελληνόφωνοι πληθυσμοί δεν έχουν τις προϋποθέσεις καλλιέργειας για να κατανοήσουν και εκτιμήσουν τα έργα της Τέχνης των προγόνων τους. Τις προϋποθέσεις αυτές πληρούν τα πρωτόγονα στίφη των γερμανικών (αγγλοσαξονικών) φύλων, που κατέκλυσαν, στους λεγόμενους «μέσους αιώνες», τα εδάφη της άλλοτε Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Εβδομήντα περίπου χρόνια από τότε που οι «ευγενείς Βρετανοί», εραστές κοσμοκρατορίας, οδηγούσαν στην αγχόνη εφήβους, κυπριωτόπουλα, που ζητούσαν μόνο την ελευθερία και την τιμή να είναι Ελληνες, από τότε έως σήμερα ο πολιτισμός (τρόπος και νόημα του βίου), σε κάθε περιοχή της γης, έχει αλλάξει ριζικά περιεχόμενο. Ο Ιστορικός Υλισμός, η απόλυτη προτεραιότητα της πλησμονής και της ηδονής, είναι η αυτονόητη προτεραιότητα του ατομικού βίου σε κάθε μήκος και πλάτος του πλανήτη.

Γι’ αυτό και οι Βρετανοί δεν δυσκολεύονται καθόλου να επιβιώνουν ιστορικά, στιγματισμένοι με την ιδιότητα του κλεπταποδόχου, να φιγουράρουν επιδείχνοντας τα προϊόντα του αμοραλισμού τους, όπως επιδείχνουν και τα «φυλακισμένα μνήματα» των παιδιών που οδηγήθηκαν στην αγχόνη τραγουδώντας το «χαίρε, ω χαίρε λευτεριά». Η Ελλάδα είχε εξαφανιστεί από τον παγκόσμιο χάρτη για τέσσερις ολόκληρους αιώνες –χρόνο άνετο για την απόσβεση κάθε ζωντανού ίχνους της πρότασης πολιτισμού που η λέξη ελληνικότητα κομίζει.

Ελεύθερη, σε ελάχιστο τμήμα της πατρώας γης, από τον πρωτογονισμό των Τούρκων, είχε η Ελλάδα την επισφαλή ή αφελή (παρακμιακή) επιπολαιότητα να εμπιστευθεί τους επικινδυνωδέστερους αντιπάλους της, σαν προστάτες και πρότυπά της. Το μοιραίο «ανήκομεν εις την Δύσιν» ήταν ο δραματικότερος και εφιαλτικότερος σε συνέπειες παραλογισμός στην ιστορία δύο χιλιάδων χρόνων του Ελληνισμού. Δεν ξέρουμε πια πού να κρύψουμε τα «φυλακισμένα μνήματα» των Καραολή και Δημητρίου, Ευαγόρα Παλληκαρίδη, Γρηγόρη Αυξεντίου, Κυριάκου Μάτση – να τα φυλάξουμε, σαν ζωντανή μνήμη, από την ντροπιαστική επαρχιωτίλα του νατοϊκού «ανεξάρτητου κράτους» μιας Κύπρου ανήκεστα ρεζιλεμένης από την πανίσχυρη και επιδεικτική τουρκική «εισβολή και κατοχή».

Το ρεζίλεμα γεννιέται και εκτρέφεται από το «εθνικό» Κέντρο. Σκεφθείτε τα ελληνικά σχολειά, παραδομένα, χωρίς μάχη, στη μεθοδική αγραμματοσύνη και στην ντροπή μιας φανερά εμπορεύσιμης διαστροφικής «ελευθεριότητας», τραγικά ανέραστης – σκεφθείτε τον ανθρωπολογικό τύπο τον διαπλασμένο από μια «παιδεία» που βεβαιώνει τον έρωτα σαν δικαίωμα στη διαστροφή, όχι σαν έκπληξη αυθυπέρβασης και μέθη αυτοπροσφοράς.

Διαβάζουμε στον Μακρυγιάννη: «Είχα δύο αγάλματα περίφημα, μια γυναίκα κι ένα βασιλόπουλο, ατόφια –φαίνονταν οι φλέβες τους, τόσην εντέλειαν είχαν. Όταν χάλασαν τον Πόρο, τα ‘χαν πάρει κάτι στρατιώτες και στο Άργος θα τα πουλούσαν κάτι Ευρωπαίων, χίλια τάλαρα γύρευαν... Πήρα τους στρατιώτες και τους μίλησα: Αυτά και δέκα χιλιάδες τάλαρα να σας δώσουν, μην καταδεχτείτε να βγουν από την πατρίδα μας. Γι’ αυτά πολεμήσαμε».

Τα τελευταία πενήντα χρόνια, την Παιδεία στην Ελλάδα τη διαχειρίζονται πολιτευτές κατά κανόνα τυχάρπαστοι, σαν «αμοιβή» που τους παρέχει ο κομματάρχης για την προσφορά τους στο κόμμα. Μόνο ο Αντώνης Τρίτσης είχε τολμήσει να πει ότι «στην Ευρώπη θα μπούμε μόνο με τα Αρχαία Ελληνικά στο σχολειό». Δεν πρόλαβε ή δεν τον άφησαν να βεβαιώσει έμπρακτα του λόγου το αληθές.

Χρήστος Γιανναράς καθηγητής φιλοσοφίας ->Γιατί ακατάσχετη η παρακμή!! ...

 

Γιατί ακατάσχετη η παρακμή

Christos Yiannaras | 16 May 2022

H απειλή πυρηνικού ολοκαυτώματος μοιάζει εγγύτατη και ρεαλιστικά τόσο πιθανή όσο ποτέ άλλοτε. Τα ερωτήματα και η απορία που κομίζουν, δύσκολα παρακάμπτονται ή απωθούνται. Γίνεται επιτακτική η ανάγκη να ξανασυλλαβίσουμε το «νόημα» της ζωής και του θανάτου, ακροπατώντας στην κόψη του επισφαλούς.

Με τα κριτήρια (προϋποθέσεις, εμπειρίες) της συνειδητής ζωής, η γέννηση του ανθρώπου είναι ένας θάνατος: Τελειώνει με τη γέννηση, όχι μια φάση, αλλά ένας τρόπος ύπαρξης – το έμβρυο παύει να υπάρχει και παύει βίαια: κόβεται ο λώρος που του μεταγγίζει την ύπαρξη, ξεριζώνεται το έμβρυο από το αγκάλιασμα υπαρκτικής προστασίας που του παρείχε η μήτρα. Δεν «ξέρει» το έμβρυο τίποτα για τη μετά τον θάνατο ζωή, για τον τρόπο της ύπαρξης τον μετά τη γέννηση. Αυτό που υφίσταται είναι ότι, με τη γέννησή του παύει να υπάρχει, και ότι αυτό το υπαρκτικό «τέλος» το βιώνει κάθε έμβρυο απόλυτα μόνο. Η γέννηση είναι γεγονός ολοκληρωτικής μοναχικότητας, ασυντρόφευτη εμπειρία.

Κανένα έμβρυο «δεν γύρισε πίσω» ποτέ, να ξαναγίνει έμβρυο μετά τη γέννησή του, ποτέ δεν επέστρεψε ως βρέφος στα έμβρυα, να τα «πληροφορήσει» ποια θα είναι η υπαρκτική τους πραγματικότητα μετά τη γέννησή τους! Ο άνθρωπος έρχεται στη ζωή με πλήρη άγνοια και απόλυτη μοναξιά, όπως και φεύγει από τη ζωή με πλήρη άγνοια για τα μετά τον βίο, και απόλυτη μοναξιά.

Στο μεσοδιάστημα ευτυχώς προλαβαίνει να γεννηθεί ως λογικό υποκείμενο «στον τόπο του Αλλου», τόπο της σχέσης, τόπο – τρόπο της κοινωνούμενης εμπειρίας, της γλώσσας και των συμβόλων. Οι πολυμερείς και πολύμορφες δικτυώσεις του γνωστικού τρόπου συναιρούνται αφαιρετικά σε κάποιες θεμελιώδεις (κατά την προφάνεια και αναγωγιμότητα) σταθερές, όπως η σύνδεση αιτίας και αποτελέσματος, που είναι σχέση-κλειδί για τη σύζευξη της λογικότητας του ανθρώπου με την εμπειρία τού έναντι καθολικού τρόπου, της συμπαντικότητας ως λογικής κοσμιότητας.

Η ανθρώπινη εμπειρία συγκεφαλαιώνεται τελικά στο απτό (ψηλαφητό) δίλημμα: Αιτιώδης Αρχή του υπάρχειν είναι μια έλλογη ελευθερία αγάπης, έρως εκστατικός (αυθυπερβατικός), δημιουργός και συντηρητής του είναι και των εκπλήξεων του γίγνεσθαι; Ή πρέπει, νοητικά μόνο και άσχετα, να υποθέσουμε την τυφλή αναγκαιότητα σαν άλογη τυχαιότητα και α-νόητη φαινομενικότητα, να συνιστά μοναδική ερμηνεία της καταγωγής του υπάρχειν;

Ξέρουμε από πείρα οι άνθρωποι, πείρα κοινωνούμενη, την απόλυτη άγνοια υπαρκτικής αυτεπίγνωσης που συνοδεύει την εμβρυϊκή μας ζωή. Ξέρουμε και το πώς έρχεται στην ύπαρξη το ανθρώπινο έμβρυο, χάρη σε δεδομένη φυσική δυνατότητα και στη συγκλίνουσα ελευθερία ενός ανδρόγυνου ζεύγους – στην ερωτική συναρπαγή και στη βιολογική εκφραστική της, που είναι η σεξουαλικότητα. Απεριόριστα κλιμακούμενη η σύγκλιση στο ψυχο-σωματικό πεδίο από την όποια κτηνώδη απληστία εγωτικού ηδονισμού (ή και από ωμό βιασμό) ώς την εκ-στατική ολοκληρία της αυθυπερβατικής αγάπης, την πληρωματική ευφροσύνη της συναρπαστικής αμοιβαιότητας. Η ελευθερία του ζευγαριού είναι η άλλη «μήτρα»: αυτή που υποδέχεται το βρέφος όταν εγκαταλείπει την εμβρυϊκή φυσική εξάρτηση, για να γεννηθεί το αυτοσυνείδητο υποκείμενο στην ελευθερία – διακινδύνευση της σχέσης.

Η «αλήθεια» σε εμπειρικό πεδίο (στην Τέχνη, στον έρωτα, στην κοινωνία των σχέσεων) δεν ταυτίζεται με την ορθότητα αντιλήψεων, αλλά χαρίζεται με τη μετοχή στα γιγνωσκόμενα, την αμεσότητα της σχέσης με τα γιγνωσκόμενα. Τα ρήματα κατανοώ, πληροφορούμαι, είμαι ενήμερος παραπέμπουν σε γεγονός διαφορετικό από αυτό στο οποίο παραπέμπει το ρήμα γνωρίζω. Κάποιος που ορφάνεψε, βρέφος ακόμα, από τη μητέρα του, κατανοεί την έκφραση «μητρική αγάπη», αλλά δεν γνωρίζει τη μητρική αγάπη. Όποιος δεν ερωτεύθηκε ποτέ, χαίρεται, θαυμάζει, συγκινείται διαβάζοντας ένα ειδυλλιακό ερωτικό αφήγημα, αλλά αγνοεί την πραγματικότητα του έρωτα. Ένας άθεος ενδέχεται να είναι πληροφορημένος, ενήμερος ότι ο Θεός των Χριστιανών είναι «τριαδικός», αλλά αγνοεί δραματικά τον Θεό της εκκλησιαστικής εμπειρίας.

Σε περιπτώσεις κοινωνιών παρακμής, τα υπουργεία, οι δάσκαλοι, το πολιτικό προσωπικό, οι επίσκοποι και οι πρεσβύτεροι έχουν πρώτη έγνοια και στόχο να δασκαλεύουν το κοινό, να διδάσκουν, να «παιδαγωγούν», να κηρύττουν. Καταιγισμός κηρύγματος, και το μέγεθος της άγνοιας εφιαλτικό. Πολιτισμός του cogito, οι άνθρωποι ταυτίζουν φανατισμένα τη γνώση με μόνη την κατανόηση, την αλήθεια με την εντύπωση, την πολιτική με τα «εφφέ».

Γι’ αυτό η κοινωνική παρακμή ακατάσχετη.

Χρήστος Γιανναράς καθηγητής φιλοσοφίας -> καταπέλτης στις λοιμικές των καιρών μας ...

... Ποιό, πολιτικάντικο και δημοσιογραφικό παπαγαλάκι, θα του αντιπαρατεθεί …

«Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα»…

==================================================================================================================

Η ένοχη κενολογία

Christos Yiannaras | 08 May 2022

Υπάρχει συλλογική ενοχή; Ή ο νομικός καταλογισμός και η ψυχολογική βίωση της ενοχής είναι μόνο και πάντοτε ατομικό γεγονός; Μπορούμε να καταλογίσουμε έγκλημα, παράπτωμα ή πταίσμα συνολικά σε μια κοινωνία, σε ένα κράτος, σε ένα θεσμό – μπορεί να αποδοθεί συλλογικά η ενοχή;

Στην περίφημη δίκη της Νυρεμβέργης, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, καταδικάστηκαν είκοσι τέσσερα άτομα, εγκληματίες πολέμου, αλλά και οκτώ θεσμοί (ένας από αυτούς ήταν η Γκεστάπο). Το τότε «ειδικό δικαστήριο» δέχθηκε ότι ένας θεσμός μπορεί να κηρυχθεί ένοχος καθεαυτόν – ή οι στόχοι και επιδιώξεις του, η δομή και η λειτουργία του να έχουν σκόπιμα εγκληματικό χαρακτήρα.

Και αν ο θεσμός είναι ένοχος, πόσην ευθύνη υπέχει το επιμέρους άτομο που βιοπορίζεται μετέχοντας στην υπαλληλική στελέχωση του θεσμού; Αν στην Ελλάδα σήμερα η ΔΕΗ, η εφορία, οι εταιρείες είσπραξης διοδίων είναι θεσμοί που παράγουν μείζονα βασανισμό του πολίτη, πόσο ένοχος πρέπει και μπορεί να αισθάνεται όποιος κερδίζει το ψωμί του υπηρετώντας την εργαλειακή απανθρωπία του θεσμού;

Το δυσκολότερο ερώτημα είναι: Με ποιες προϋποθέσεις μπορεί να λειτουργήσει καταλογισμός (ή και επίγνωση) ενοχής; Η ενοχή έχει εξ ορισμού αναφορικό χαρακτήρα, είμαι ένοχος απέναντι σε κάποιον ή σε κάποιους – στην οικογένειά μου, στους συνεργάτες μου, στην τοπική κοινότητα, στην «κοινωνία» συνολικά. Όταν αυτή η αναφορά παύει να αντιπροσωπεύει πραγματικότητα και εμπειρία σχέσεων, όταν γίνει εντελώς αφηρημένη και θεωρητική, εκπίπτει και η ενοχή σε νομικό ρητόρευμα. Όταν «έναντι» δεν υπάρχει δεύτερος όρος, όταν ο «λαός», οι «συμπολίτες», η «πατρίδα» είναι λέξεις κενές, δίχως αντίκρισμα σχέσεων που συγκροτούν κοινωνία, τότε και ο πιο σαδιστικός βασανισμός ανθρώπου από άνθρωπο, η αυθαιρεσία, η ακύρωση ανειλημμένων δεσμεύσεων δεν δημιουργούν ενοχές. Η λέξη ενοχή λειτουργεί ως γυμνό κέλυφος, δίχως επιπτώσεις ή συνέπειες.

Ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν έμοιαζε, δύο δεκαετίες τώρα, εκπληκτική περίπτωση ηγέτη, τυπικού μονάρχη του μαρξιστικού ολοκληρωτικού μοντέλου, που αθόρυβα και χωρίς τυμπανοκρουσίες επιχειρούσε να επανεντάξει την αυτοκρατορία του στην κοινωνία των εθνών. Χωρίς εξαγγελίες θεαματικού εντυπωσιασμού και με εμφατικό σημάδι αλλαγής τα σταυροκοπήματά του στις εκκλησίες και στο Αγιονόρος, έχτισε την αινιγματική του εικόνα. Για να ξαφνιάσει αναπάντεχα τον πλανήτη ολόκληρο μακελεύοντας αδίσταχτα την ομόδοξή του Ουκρανία και προκαλώντας ανενδοίαστα την αμερικανική υπεροψία.

Στη σημερινή πολιτισμική (πλανητική) πραγματικότητα και νοο-τροπία τίποτα δεν δεσμεύει κανέναν, αφού έχει πάψει να λειτουργεί άξονας κοινωνικής (εθνικής και διεθνικής) αναφοράς της ευθύνης. Ο άλλοτε πρωθυπουργός της Ελλάδας Ανδρέας Παπανδρέου είχε αποδεχθεί την «πολιτική ευθύνη» του σκανδάλου Κοσκωτά, αλλά δεν διανοήθηκε να υποστεί την παραμικρή συνέπεια της ομολογημένης ενοχής του. Στη σημερινή πολιτιστική πραγματικότητα και νοοτροπία τίποτα δεν δεσμεύει κανέναν, αφού έχει πάψει προ πολλού να λειτουργεί άξονας κοινωνικής αναφοράς της ευθύνης. Ίσως είναι η πρώτη φορά στην ανθρώπινη Ιστορία που το αίσθημα της ευθύνης και η συνακόλουθη βίωση ενοχής έχουν τόσο ριζικά αμβλυνθεί. Από τον πλανητάρχη ώς τον ταξιτζή και από τα Ανώτατα Πνευματικά καθιδρύματα ώς τους επαγγελματίες συνδικαλιστές, όλοι δικαιούνται να καταπατούν τις δεσμεύσεις τους, αφού ο καταλογισμός της ενοχής εξέπεσε σε νομική κενολογία.

Αυτονόητο και το παιχνίδι της μεταφοράς των ευθυνών από τον κυρίως υπεύθυνο στον απλώς αυτουργό – ή το αντίστροφο, όταν ο αυτουργός καλύπτεται από απρόσωπο φορέα της ευθύνης. Ο οδηγός της νταλίκας, που παίρνει εντολή να τρέχει τις περισσότερες και να κοιμάται τις λιγότερες κατά το δυνατόν ώρες, θεωρεί τον εαυτό του ανεύθυνο όταν προκαλέσει δυστύχημα, αλλά την ενοχή αποποιείται και ο εντολέας που εμπιστεύθηκε την ικανότητα ή την αντοχή του οδηγού. Ανεύθυνος είναι και κάθε κρατικός υπάλληλος: Βασανίζει δίχως ενοχές (συχνά και με φανερή ηδονή εξουσίας) τον πολίτη, αφού είναι το «σύστημα» που φταίει για όλα, ακόμα και για τη δική του βάναυση συμπεριφορά. Ατομικές ενοχές δεν υπάρχουν πια στις σημερινές κατ’ ευφημισμόν «κοινωνίες», για όλα φταίνε οι απρόσωποι «φορείς» της εξουσίας.

Φυσικό επακόλουθο: Συντηρούμε με την ψήφο μας στο ενεργό πολιτικό προσκήνιο τους κυρίως υπεύθυνους, πρόσωπα και κόμματα, της κραυγαλέας, άκρως επικίνδυνης αναξιοκρατίας, τους πρωταίτιους για την επικινδυνωδέστερη λοιμική, που είναι η ακρισία, η τέλεια αδιαφορία για την ποιότητα. Η νόσος της ακρισίας, της τέλειας αδιαφορίας για την ανθρώπινη ποιότητα, οι συμβιβασμοί με την ευτέλεια ακόμα και στις κρισιμότερες θεσμικές λειτουργίες (υπουργείο Παιδείας, υπουργείο Εξωτερικών, υπουργείο Άμυνας) προμηνύουν, στο άμεσο μέλλον, «πολλή ξηρασία».

 

Ποιός μπορεί να απαντήσει στο ερώτημα -> του φιλόσοφου και θεολόγου Χρήστου Γιανναρά - > Πατείται ο θάνατος θανάτω;;

 

Πατείται ο θάνατος θανάτω;

Christos Yiannaras | 25 Apr 2022

Δεν είναι αυτονόητο (ούτε εύκολο) να ξεχωρίζουμε την εμπειρία του πραγματικού από ψυχολογικά υποκατάστατα της πραγματικής εμπειρίας. Να διακρίνουμε την πραγματικότητα από την ψευδαίσθηση.

Παράδειγμα κοινότοπο, τα ερωτικά βιώματα. Άνθρωποι «νιώθουν» ερωτευμένοι, ζουν την ευφροσύνη της ερωτικής συναρπαγής, σίγουροι για την αλήθεια, την πραγματικότητα των βιωμάτων τους. Και σε σύντομο χρόνο η μεθυστική πληρότητα έχει χαθεί, η οπτική έχει ριζικά μεταβληθεί. Ήταν έκρηξη επιπόλαιων αισθημάτων (μια ψευδαίσθηση), όχι η πραγματικότητα του έρωτα.

Παράδειγμα δεύτερο: τα θρησκευτικά βιώματα. Αδιατάρακτες βεβαιότητες μεταφυσικών πεποιθήσεων, εξάρσεις κατάνυξης, μεταρσιώσεις συγκινησιακής έντασης. Και αν «εξαίφνης» η υγεία ραγίσει, επέρχεται ανεπίσχετη η αγωνία του θανάτου – πραγματική εμπειρία πρόγευσης του τέλεια άγνωστου, του τέλεια άσχετου, του απόλυτα μοναχικού. Ήταν ψευδαίσθηση ο θησαυρισμός των μεταφυσικών βεβαιοτήτων, των θρησκευτικών εξάρσεων, των πνευματικών συγκινήσεων; Σε ποια πραγματικότητα αναφέρονται τα θρησκευτικά βιώματα, όταν η προοπτική του θανάτου βιώνεται δίχως γαλήνη ελπίδας για μετάβαση σε κάτι οικείο και ποθητό;

Τα παραδείγματα θα μπορούσαν να πληθυνθούν: ποια πραγματικότητα βιώνει ο φανατικός μιας ιδεολογίας, ο θυσιαστικά στρατευμένος σε πολιτική παράταξη, ο γενναίος πολεμιστής παράλογου πολέμου; Ποιο το κριτήριο διάκρισης της πραγματικής φιλίας από την ψυχολογική εξάρτηση, της αυτοπροαίρετης υπακοής από την εξασφαλιστική της αβουλίας πειθαρχία;

Ακόμα και πράξεις έσχατης αυτοθυσίας είναι ενδεχόμενο να υπηρετούν ένα υπερτροφικό υπερεγώ: «Εάν ψωμίσω πάντα τα υπάρχοντά μου, εάν παραδώ το σώμα μου ίνα καυθήσομαι, αγάπην δε μη έχω».

Είναι ενδεχόμενο η γνώση να εξαντλείται στην κατανόηση πληροφοριών, που αντιπροσωπεύουν διανοητικές μόνο συλλήψεις. Είναι πιθανό να υποκαθιστά η κατανόηση με κοινά αποδεκτές σημασίες, την απουσία εμπειρίας σχέσεων με τα σημαινόμενα, την απουσία μετοχής σε διαπροσωπικές σχέσεις κοινωνίας της γνώσης. Πώς θα αποφύγουμε την ταύτιση των σημαινομένων με μόνη την αυτονόμηση των σημαινόντων σε νοητά είδωλα; Πώς θα διακριθεί η εμπειρική αναφορά στο υπαρκτό, αλλά μη αισθητό, από την ψυχολογική ανάγκη να εκδεχόμαστε ως υπαρκτό το ανύπαρκτο;

Μας ζητούν: «Μίλησέ μας για τον Μέγα Αλέξανδρο». Ανακαλούμε αμέσως όλες τις πληροφορίες (από διαβάσματα, ακούσματα, θεάματα) που συγκροτούν τη μνημονική μας εικόνα του Μεγαλέξανδρου, ενδεχομένως επενδύουμε στις πληροφορίες και ατομικά συναισθήματα. «Μίλησέ μας για τη μητέρα σου». Τώρα στις μνημονικές εικόνες επενδύεται μια βιωμένη, άμεση αναφορά, η ανάκληση αμοιβαιότητας σχέσεων, η εμπειρία της γνωστικής αμεσότητας. «Μίλησέ μας για τον Θεό». Αν ανακαλούμε μνημονικές εικόνες νοητικών μόνο πληροφοριών και ατομοκεντρικών ψυχολογικών βιωμάτων, τότε η γλώσσα φανερώνει ότι μιλάμε για κάτι ανύπαρκτο.

Ας σταθούμε σε ένα παράδειγμα αντίθετης προς την αφελή ευπιστία ακρότητας. Στον άνθρωπο που εκδέχεται ως υπαρκτό και πραγματικό, μόνο ό,τι γίνεται προσιτό στην αισθητή πιστοποίηση. Ο άνθρωπος αυτός αυτοκαταδικάζεται να αγνοεί την πραγματικότητα που δηλώνεται με σημαίνοντα ανυπότακτα στη σταθερή περιγραπτή προφάνεια, στην «ευκλείδεια» αναπαραστατική μας ικανότητα. Να αγνοεί την πραγματικότητα που δηλώνεται και κοινωνείται με τη γλώσσα της Τέχνης (της ποίησης, της αλληγορίας) – να αγνοεί σήμερα τη γλώσσα της κβαντικής φυσικής.

Ο «δυϊσμός σωματιδίου-κύματος», η «ατοπική ολιστική διασύνδεση στοιχειωδών σωματιδίων», ο «χώρος των δέκα(!) διαστάσεων, όπου κινούνται οι αφετηριακές διεγέρσεις του κβαντικού πεδίου», η κίνηση του ηλεκτρονίου «προς τα πίσω στον χρόνο» (κίνηση που το ηλεκτρόνιο το καθιστά ποζιτρόνιο), η ταυτόχρονη διέλευση του ίδιου φωτόνιου από δύο διαφορετικές σχισμές πολωτή, κ.λπ. κ.λπ. Είναι παραδείγματα από γλωσσικά σημαίνοντα που δεν παραπέμπουν σε σημαινόμενα προσιτά στην αισθητή σχέση, ούτε σε αλληγορίες, ούτε σε αυθαίρετα πλάσματα της νόησης. Είναι ενδείξεις πιστοποίησης δεδομένων της πραγματικότητας ανυπότακτων στην αισθητή ή αναπαραστατική μας αντίληψη.

Ονομάζουμε «Θεό» την αιτιώδη αρχή του είναι και του γίγνεσθαι, τον «λογικό» τρόπο, που μας επιτρέπει να αναφέρουμε σε αυτόν την «προσωπική» (έλλογη και κοινωνούμενη) αιτία των όντων και γινομένων. Ο ίδιος, ως αιτία του είναι και του γίγνεσθαι, ούτε είναι ούτε γίγνεται – δεν σημαίνεται με τις σημασίες της ύπαρξης ή της ανυπαρξίας, του όντος ή του μη όντος.

Η αναφορά μας στον Θεό γίνεται δυνατή μόνο χάρη στον τρόπο με τον οποίο ενεργείται η ύπαρξή μας (η ύπαρξη του κτιστού) ως λογική κλήση σε δυνατότητα έλλογης σχέσης μαζί του. Η σχέση ενεργείται με δεδομένη την απερινόητη διαφορά της κτιστής από την άκτιστη ενέργεια, χωρίς να αίρεται για τον κτιστό άνθρωπο η εμπειρία της γνωστικής αμεσότητας, της αναφορικής (ως και πραγματικά ερωτικής) αμοιβαιότητας.

Χρήστος Γιανναράς καθηγητής φιλοσοφίας -> [...] Μέσα σε πενήντα χρόνια, η ρήση – θριαμβικό λάβαρο «ανήκομεν εις την Δύσιν» αποδείχθηκε τραγωδική συμφορά....

 

Το επιβεβλημένο «ανήκομεν»

Christos Yiannaras | 10 Apr 2022

Για τη σοφία των αρχαίων Ελλήνων, η έρις (έριδα, φιλονικία, διένεξη, διαφωνία, ρήξη, διάσταση, διχοστασία) δεν είναι σύμπτωμα συμπεριφοράς. Eίναι οντότητα: θεά, αδελφή του Άρη, θεού του πολέμου. Και ο πόλεμος, «πάντων μεν πατήρ εστί, πάντων δε βασιλεύς. Και τους μεν θεούς έδειξε (τους ανέδειξε – κατέδειξε θεούς), τους δε ανθρώπους, τους μεν δούλους εποίησε, τους δε ελευθέρους» – o πόλεμος αναδείχνει τη διαφορά δούλων και ελεύθερων ανθρώπων.

Σε αντίθεση με τις παραπάνω ρήσεις, συμπερασματικές της εμπειρίας – σοφίας των Ελλήνων, οι άνθρωποι όλων των εποχών μοιάζουμε μάλλον αγκιστρωμένοι στη βεβαιότητα ότι ο πόλεμος είναι «μέγα κακό και πρώτο» (για να παραλλάξω τον Σολωμό). Απειλεί ο πόλεμος τη βιολογική μας επιβίωση, μπολιάζει την ύπαρξή μας με τον τρόμο του πιθανότατου θανάτου, τον πανικό της ενδεχόμενης στέρησης στέγης και τροφής, αγαπητικής συνύπαρξης και φιλίας. Τίποτα δεν έχει σίγουρη προοπτική με τον πόλεμο, τίποτα δεν είναι σταθερό και ασφαλές, ούτε η αρτιμέλεια, η υγεία, ο ήρεμος βίος, ούτε η επαγγελματική επιτυχία, οι κοινωνικές διακρίσεις («ο έπαινος του δήμου και των σοφιστών, τα δύσκολα και τ’ ανεκτίμητα εύγε, η αγορά, το θέατρο, οι στέφανοι»). Όλα τα απειλεί ο πόλεμος, τα καθιστά επισφαλή και αβέβαια.

Χωρίς εξαίρεση, κάθε πόλεμος σαρκώνει ένα αναπάντητο «γιατί». Πηγή – αιτία και μέτρο της απορίας είναι η οδύνη και ο τρόμος, που συνοδεύει κάθε απειλή πολέμου. Και είναι τρόμος ή απειλή, κυρίως ή μόνο όταν προϋπάρχει εμπειρία πολέμου – εμπειρία από την «πρώτη γραμμή» και τα χαρακώματα ή από το μακελειό με τους βομβαρδισμούς στα μετόπισθεν. Το «γιατί» αίρεται μόνο στους πολέμους για λύτρωση από τη σκλαβιά.

Αυτοί οι πόλεμοι, οι απελευθερωτικοί, μοιάζει να λιγοστεύουν, συνεχώς, στον ιστορικό ορίζοντα. Οχι γιατί μειώνονται οι περιπτώσεις υποδούλωσης λαών σε ισχυρότερους, πλουσιότερους, επομένως και πληρέστερα εξοπλισμένους λαούς. Αλλά επειδή η υποδούλωση κατορθώνεται αναίμακτα, γίνονται σκλάβοι οι πολίτες μιας χώρας οικονομικά ανίσχυρης, υποτασσόμενοι αυτονόητα σε απρόσωπους δανειστές. Σε κράτη με κακή διαχείριση της οικονομίας τους η υποδούλωση συντελείται με άψογους τρόπους: οι δανειστές εμφανίζονται σαν προστάτες και σωτήρες. Μιαν ωραία πρωία οι πολίτες ξυπνάνε συνειδητοποιώντας ότι τη ζωή τους τη διαφεντεύουν κάποιοι αδίστακτοι και ανάλγητοι δανειστές:

Για να πάνε από το ένα χωριό στο άλλο ή στην κωμόπολη, θα πληρώσουν χαράτσι (διόδια), επειδή τον δρόμο τον έφτιαξαν ξενόφερτοι αετονύχηδες, που τώρα τον νοικιάζουν στους αυτόχθονες. Για να έχουν στο πατρογονικό σπίτι τους, οι αυτόχθονες, νερό τρεχούμενο και ηλεκτρικό ρεύμα, πρέπει να πληρώνουν επιβήτορα αλλοδαπό, ιδιοκτήτη των εγκαταστάσεων εξηλεκτρισμού και ύδρευσης του χωριού ή της πόλης τους. Το φαγητό που τρώνε, το νερό που πίνουν, η τηλεόραση που τους πληροφορεί και τους διασκεδάζει, οι συγκοινωνίες που τους εξυπηρετούν, οι Τράπεζες που κόπτονται να τους δανείσουν, όλα τα χρειώδη για τη στέγαση και διατροφή και ψυχαγωγία τους, όλα τα αγοράζουν.

Ξέρουν ακόμα ότι και για την άμυνά τους, την αντίστασή τους στον πρωτογονισμό και στην απληστία γειτόνων λαών, είναι υποχρεωμένοι να πληρώνουν άλλους, πρόσθετους φόρους. Δήθεν για τον εξοπλισμό και την άμυνα της δικής τους πατρίδας των μόλις μονοψήφιων εκατομμυρίων, απέναντι σε γείτονες με δεκαπλάσιο πληθυσμό και ετσιθελικά επίβουλους έναντι των Ελλήνων.

Ο Έλληνας ξέρει ότι είχε και έχει πάντοτε γείτονες δόλιους και άρπαγες, αδιάκοπη μέσα στους αιώνες απειλή. Δεν τους καθιστά εχθρούς κάποια αντιζηλία, αλλά το μέγα και αγεφύρωτο χάσμα της διαφοράς πολιτισμών. Το χάσμα αυτό καταργήθηκε θριαμβικά μόνο με τους κατακτητές Ρωμαίους, τους μοναδικούς κατακτητές που εθελούσια αφέθηκαν να κατακτηθούν από τους κατακτημένους. Ο,τι προέκυψε από αυτή τη σύνθεση, ο μέγας κόσμος της Ελληνορωμαϊκής Οικουμένης, ταύτισε τον Έλληνα με τον Ρωμιό, την «πόλιν» με την «εκκλησία», τη «σωτηρία» με την κοινωνούμενη ολοκληρία-ακεραιότητα-υπαρκτική πληρότητα. Ο Ελληνισμός βρήκε την ηρακλείτεια αρτίωσή του στην ταύτιση του «αληθεύειν» με το «κοινωνείν».

Ακολούθησε ιστορικά η υποταγή της ελληνορωμαϊκής Οικουμένης στον ισλαμικό πρωτογονισμό, σε λαό που λογαριάζει, ακόμα σήμερα, τη συνύπαρξη μόνο σαν δική του μονοκρατορία. Παγιδεύτηκε ο Ελληνισμός στην αφελή ψευδαίσθηση ότι η ιστορική του επιβίωση θα εξασφαλιζόταν με την προσφυγή στον άλλον βαρβαρισμό: στον νομικισμό της παπικής και προτεσταντικής Δύσης, την κατασφάλιση της συλλογικότητας με συμβάσεις, της δημοκρατίας «δι’ αντιπροσώπων» και απρόσωπη ψήφο.

Μέσα σε πενήντα χρόνια, η ρήση – θριαμβικό λάβαρο «ανήκομεν εις την Δύσιν» αποδείχθηκε τραγωδική συμφορά: Η ελληνική, από τα πανάρχαια χρόνια, Κύπρος είναι σήμερα τριχοτομημένη: Αγγλικές βάσεις, τουρκικό κρατίδιο και ελληνόφωνο μικρό υπόλοιπο, αποδεδειγμένα ανίκανο για αυθυπεράσπιση. Τα Σκόπια έγιναν, επισήμως, «Μακεδονία». Η Βόρεια Ήπειρος, αυτονοήτως «Αλβανία». Σούδα, Λήμνος, Αλεξανδρούπολη, Λάρισα, Στεφανοβίκειο Βόλου – όλα επίσημη αμερικανική επικράτεια. Βραχονησίδες και ξερονήσια του Αιγαίου, ουδέτερα διαθέσιμα για μελλοντικές απαιτήσεις της «ειρηνόφιλης», αλλά ακόρεστης οθωμανικής λαιμαργίας.

Να είσαι Έλληνας σημαίνει να συμβιβάζεις την κομπορρημοσύνη με την υποτέλεια, τη φιλοπατρία στα λόγια, με τις δεσμεύσεις ενός επιβεβλημένου «ανήκομεν»

Χρήστος Γιανναράς - καθηγητής φιλοσοφίας -> [...] κείμενα θεμελιακά για τη συγκρότηση της συνείδησης (ενεργού αξιοπρέπειας) του σύγχρονου Έλληνα...

Χωρίς συλλογική ιστορική μνήμη και συνείδηση, 

δεν υπάρχει μέλλον σε ένα λαό!…

================================================================================================

 

Το Μικρασιατικό «Ολοκαύτωμα»

Christos Yiannaras | 04 Apr 2022

Η κυριακάτικη «Καθηµερινή» στις 13 Μαρτίου πρόσφερε στους αναγνώστες της και τον πρώτο τόμο του βιβλίου «Η ΕΞΟΔΟΣ – Μαρτυρίες από τις επαρχίες των δυτικών παραλίων της Μικρασίας». Το περιεχόμενο του βιβλίου είναι από τις πολυτιμότερες παρακαταθήκες («κληροδοτήματα μέγιστης και αδιάπτωτης αξίας») για όσον Ελληνισμό απόμεινε όπου της γης με συνειδητή πολιτισμική ταυτότητα. Τόσο ο Πρόλογος του Γεώργιου Τενεκίδη όσο και η Εισαγωγή του Φώτη Αποστολόπουλου είναι κείμενα θεμελιακά για τη συγκρότηση της συνείδησης (ενεργού αξιοπρέπειας) του σύγχρονου Έλληνα.

Ερώτημα, προορισμένο να μείνει αναπάντητο: Τέτοια κείμενα, θεμελιώδη για την ιστορική αυτοσυνειδησία του Νεοέλληνα, δεν θα ήταν αυτονόητο να έχουν κεντρική θέση στη σχολική εκπαίδευση; Είναι λογικό να τελειώνουν τα παιδιά το σχολείο στην Ελλάδα ανυποψίαστα για την ύπαρξη, την ποιότητα και τη σημασία τέτοιων κειμένων; Το πιθανότερο είναι οι πολιτικοί υπεύθυνοι για την Παιδεία στην Ελλάδα να επιδιώκουν τη διαμόρφωση συνείδησης παθητικού καταναλωτή στους αυριανούς πολίτες της ευρωπαϊκής συνομοταξίας και όχι να ευνοούν την καλλιέργεια επίγνωσης της γενέθλιας μήτρας, δηλαδή μιας πολιτισμικής ετερότητας.

Ερώτημα δεύτερο, που λογικά προκύπτει από το πρώτο: Είναι δυνατό να επιβιώσουν ιστορικά λαοί που αρνούνται σκόπιμα τη συλλογική (ιστορική) τους μνήμη, προκειμένου να προσαρμόσουν τη νοο-τροπία και τις προοπτικές τους στις απαιτήσεις αλλότριων συμφερόντων και νοο-τροπιών; Η συμμόρφωση κοινωνίας και κράτους στην Ελλάδα με τη ρήση του Κωνσταντίνου Καραμανλή «ανήκομεν εις την Δύσιν» ήταν τότε, ίσως, μια επικαιρική, εφήμερων σκοπιμοτήτων αντίσταση στη διεθνοποίηση του κομμουνιστικού-μαρξιστικού ολοκληρωτισμού. Σήμερα κομμουνιστικά-μαρξιστικά καθεστώτα δεν υπάρχουν, ο μόνος κίνδυνος διεθνοποίησης του ολοκληρωτισμού είναι η βίαιη επιβολή του θελήματος των ισχυρών στους αδύναμους. Γιατί εμπλέκεται στις εθνικές διαφορές Ρώσων και Ουκρανών το ΝΑΤΟ; Ο ρόλος ενός παγκόσμιου χωροφύλακα εκφράζει μια ρεαλιστική πολιτική στο διεθνές πεδίο;

Η Ελλάδα είναι κωμικό να συντάσσεται με τους «διεθνείς χωροφύλακες» οποιουδήποτε «ανθρωπιστικού κύρους» ή διεθνούς «Ηθικής». Αδύνατο, διότι το απαγορεύουν οι νεκροί της, εκατομμύρια θυμάτων της αδικίας των ισχυρών εθνών – έμμεσης ή άμεσης αδικίας. Κατά τούτο, ήταν εξαιρετικά επίκαιρη η έκδοση από την «Κ» του βιβλίου «Η ΕΞΟΔΟΣ» – ήρθε να μας θυμίσει, όχι με εικασίες, αλλά με αριθμούς και τεκμηριωμένες μαρτυρίες, τον εφιαλτικό αμοραλισμό και τη συμφεροντολογική πανουργία των κρατών της Δύσης, όταν παρέδιδαν στους Τούρκους εν λευκώ εξουσιοδότηση για το μακέλεμα της φυλής των Ελλήνων.

Στο βιβλίο «Η ΕΞΟΔΟΣ» διαβάζουμε στη σελ. 74: «Το κίνημα του Κεμάλ … πέτυχε τη φυσική εξόντωση ενός μεγάλου αριθμού (των Ελλήνων της Μικρασίας, της Θράκης, του Πόντου), για να ξεριζώσει τον υπόλοιπο Ελληνισμό για πάντα, από την πατρική του γη ΜΕ ΤΗ ΣΥΓΚΑΤΑΘΕΣΗ ΤΩΝ ΙΔΙΩΝ ΤΩΝ ΝΙΚΗΤΩΝ (Άγγλων – Γάλλων – Γερμανών – Ιταλών)… Ο ξεριζωμός, που καλύπτεται με τον ευφημισμό Ανταλλαγή των Πληθυσμών, στάθηκε η τελευταία δραματική σελίδα της ιστορίας του Θρακικού και Μικρασιατικού Ελληνισμού. Στα 1924 δεν υπάρχει ούτε ένας Έλληνας στην Ανατολική Θράκη, ούτε ένας Έλληνας στη Μικρασία και στον Πόντο. Ο κύκλος τριών χιλιάδων χρόνων παρουσίας τους έκλεισε». Ηράκλειτος, Θαλής, Αναξίμανδρος, Αναξιμένης, Όμηρος, Ανθέμιος και Ισίδωρος, ο μέγας Μάξιμος Ομολογητής και ο Καππαδόκης Μέγας Βασίλειος, ατέλειωτη αλυσίδα που γονιμοποίησε την πανανθρώπινη «γιγαντομαχίαν περί της ουσίας», εξαλείφθηκαν τα ονόματά τους από τη γη που τους γέννησε.

Ύστερα από τη φρίκη της σφαγής ή της φυσικής εξόντωσης, μετρήθηκαν νεκροί 920.000 Έλληνες και οι «ανταλλάξιμοι» 1.700.000. Ο όρος γενοκτονία κυριολεκτεί, χωρίς να περιλαμβάνει τη φρίκη της πρακτικής που συνιστά τη γενοκτονία: τα κτηνώδη επινοήματα βασανιστικού θανάτου, σαδιστικής κακουργίας, μεθοδικής απάνθρωπης οδύνης. Η έκδοση του βιβλίου «Η ΕΞΟΔΟΣ» και η διανομή του μαζί με το κυριακάτικο φύλλο της «Κ» είναι σημαντική προσφορά για τον ρεαλισμό της πολιτικής ωριμότητας των Ελλήνων. Αν μπορούσε να υπάρξει και κροίσος Έλληνας, να χρηματοδοτήσει τη μετάφραση της «ΕΞΟΔΟΥ» σε γλώσσες ευρωπαϊκές, να μεθοδευτεί το πέρασμα του βιβλίου στο ευρωπαϊκό αναγνωστικό κοινό, η αξιοπρέπεια των Ελλήνων θα ήταν συνάρτηση όχι οίκτου, αλλά σεβασμού και τιμής.

Ένα επικίνδυνο δεδομένο στη συγκρότηση και λειτουργία του ελλαδικού κράτους σήμερα είναι η περιφρόνηση για την Ιστορία, δηλαδή για την ταυτότητα του Έλληνα. Περιφρόνηση κατάδηλη σε κάθε παραμικρή πτυχή οργάνωσης των θεσμών και ιεράρχησης των λειτουργικών προτεραιοτήτων. Υπουργεία, Υπηρεσίες, σχολειά, πανεπιστήμια και πρωτευόντως κόμματα και παρατάξεις συγκροτούνται και λειτουργούν μόνο σαν απομίμηση και πιθηκισμός των «λελαμπρυσμένων της Εσπερίας εθνών», ερήμην της ιδιοσυγκρασίας και Ιστορίας των Ελλήνων, των αναγκών επιβίωσής τους. Ερήμην του Μικρασιατικού «Ολοκαυτώματος».

 

Χρήστος Γιανναράς καθηγητής φιλοσοφίας -> [...] την Ιστορία τη γράφουν όσοι θυσιαστικά υπηρετούν την ποιότητα, τη δίψα για αλήθεια, για ζωή ελεύθερη από τα γκέμια της ιδιοτέλειας....

Αντίσταση στον αμοραλισμό

Christos Yiannaras | 14 Mar 2022

Την περασμένη Κυριακή, 6 Μαρτίου, έγραφα για το συναρπαστικό, κατά τη γνώμη μου, βιβλίο των Άγγελου Συρίγου και Ευάνθη Χατζηβασιλείου, ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ – 50 ερωτήματα και απαντήσεις. Σήμερα, χωρίς να μειώνω, ούτε κατ’ ελάχιστο, τον έπαινο γι’ αυτή την εξαίρετη συγγραφή, θα ήθελα να προσθέσω μιαν εύλογη απορία, δίκην κριτικής παρατήρησης.

Ταπεινά φρονώ, όπως έλεγαν κάποτε, ότι το βιβλίο μοιάζει να παρακάμπτει τον ρόλο των Ευρωπαϊκών Δυνάμεων στην τραγική αυτή για τον Ελληνισμό περιπέτεια – στην αλλαγή της ιστορικής πορείας του Ελληνισμού, στην εξευτελιστική ρήξη συνέχειας του πολιτισμού που ο Ελληνισμός ενσάρκωνε. Βέβαια, η καίρια «λύσις συνεχείας» της παρουσίας του Ελληνισμού στη σκηνή της Ιστορίας είχε επώδυνα συντελεστεί στα δέκα περίπου χρόνια της Βαυαροκρατίας (1832-1844) – o πολιτικός και κοινωνικός βίος στη γεωγραφικά ελάχιστη ελληνική επικράτεια υποτάχθηκε, βίαια και αυθαίρετα, στο μοντέλο των δυτικο-ευρωπαϊκών κοινωνιών. Κάθε λεπτομέρεια στην οργάνωση του κοινού βίου ήταν απομίμηση αντίστοιχων «ευρωπαϊκών» προτύπων: Από τον καθορισμό θεσμών και προγραμμάτων της εκπαίδευσης, το γνωστικό πεδίο πανεπιστημιακών εδρών και μαθημάτων, την οργανωτική διάρθρωση των υπουργείων και κάθε κοινωνικού λειτουργήματος, ως και την αποκομιδή των απορριμμάτων, ήταν όλα απομίμηση, φανερά ατυχέστατη, των δυτικο-ευρωπαϊκών προτύπων.

Έτσι, και ένα βιβλίο για τη Μικρασιατική Καταστροφή προσφέρει ελλειμματική πληροφόρηση, αν παρακάμπτει, αποσιωπά ή υποβιβάζει τη σημασία του ρόλου των «συμμάχων» του Ελληνισμού στον αγώνα για την ιστορική του επιβίωση. Έχει καίρια σημασία να κατατίθενται τεκμηριωμένα τα γεγονότα, να καταγράφονται αμερόληπτα οι συνέπειές τους.

Δυστυχώς, η πείρα βεβαιώνει ότι «αντικειμενικότητα» στην καταγραφή της Ιστορίας δεν υπάρχει, την Ιστορία τη γράφουν, πάντοτε και αυθαίρετα, οι νικητές. Το βιβλίο των Συρίγου και Χατζηβασιλείου αντιστέκεται: δίνει επαρκή τεκμήρια για να πιστοποιήσει ο αναγνώστης ότι στη Μικρασία συντελέστηκε εξόντωση ενάμισι εκατομμυρίου Ελλήνων.

Ο όρος «γενοκτονία» στην περίπτωση του Μικρασιατικού Ελληνισμού «σημαίνει την εθνοκάθαρση, την καταστροφή των ελληνικών πολιτιστικών μνημείων, τη βίαιη αποκοπή του Ελληνισμού από τις προγονικές εστίες του, το χάος της προσφυγιάς, τη διάλυση ενός ολόκληρου κόσμου, αρχαίου, μεσαιωνικού και νεώτερου».

Η ιστορική μνήμη ενός λαού έχει νόημα να λειτουργεί, όταν σώζεται εναργής και υπαγορεύει συνέπειες συλλογικής αξιοπρέπειας. Τα φρικώδη εγκλήματα των Ναζί οι Εβραίοι δεν τα ξεχνούν, έχουν όμως αποδεχθεί άπειρες καταθέσεις λύπης και συγγνώμης από το έθνος των αυτουργών του ολοκαυτώματος. Το τουρκικό κράτος και η κοινωνία όχι μόνο δεν ψέλλισαν ποτέ ίχνος μεταμέλειας για τις γενοκτονίες Ελλήνων και Αρμενίων, αλλά έχουν το αδιάντροπο θράσος να εκθέτουν σαν δική τους ιδιοκτησία και αποκλειστική κυριότητα τα μεγαλουργήματα των θυμάτων τους.

Είναι κυριολεκτικά αδιανόητο να μιλάνε οι Έλληνες πολιτικοί για ελληνοτουρκική φιλία, συμμαχία ή αγαθή συνεργασία, όταν κάθε τουρκική πολιτική ηγεσία, δεκαετίες τώρα, διατυπώνει μόνο απειλές, κατακτητικές ορέξεις και απαιτήσεις – λογαριάζουν την όση Ελλάδα έχει απομείνει στον χάρτη σαν βιλαέτι της Άγκυρας. Δεν διστάζουν οι Τούρκοι (Τύπος και πολιτικές ηγεσίες) να χρησιμοποιούν διεθνείς θεσμούς και βήματα, για να επιδείξουν την κατακτητική τους αδηφαγία και απληστία.

Το πιο τραγικό σε αυτή την ιστορία της τουρκικής εξουσιαστικής βουλιμίας και βαρβαρικής αναίδειας είναι όχι απλώς η ανεκτικότητα, αλλά η σύμπλευση με τους Τούρκους των πιο «αναπτυγμένων» (υποτίθεται) κρατών σήμερα. Η Τουρκία στους εξοπλισμούς της και στις διεθνείς σχέσεις της δεν δεσμεύεται από «φιλίες», ούτε από «εκλεκτικές συγγένειες», συναλλάσσεται με τα πρωτόγονα κριτήρια της επιβολής και κυριαρχίας, με τον κομπασμό της υπεροχής ισχύος. Μπορεί να αγοράζει εξοπλισμό τόσο από τις ΗΠΑ όσο και από τη Ρωσία, χωρίς να δεσμεύεται στις επιλογές της και χωρίς να χρωστάει σε αφεντικά.

Φυσικά, δεν είναι η Τουρκία πρότυπο ζηλευτό για κοινωνίες με απαιτήσεις ποιότητας της ζωής, δεν ταυτίζεται με την εικόνα που θέλουν να προβάλλουν γι’ αυτήν οι ηγέτες της. Θα ήταν πολύτιμη μια δημοσιογραφία που θα μας πληροφορούσε τι λένε για τη χώρα τους οι ποιητές της, οι αληθινά προικισμένοι καλλιτέχνες της – αυτοί εκφράζουν αξιολογήσεις και σταθμίσεις ικανές να γνωστοποιήσουν την ποιότητα της ζωής και τη στάθμη της αξιολόγησης των αναγκών σε μια οργανωμένη συμβίωση. (Αντίστοιχα συναρπαστικό θα ήταν να ξέρουμε πώς κρίνει τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία η θαυμαστή ποιήτρια Όλγα Σεντάκοβα, πώς αξιολογεί ως ηγέτη τον Πούτιν ο σκηνοθέτης Αντρέι Σβιανγκτίτσεφ).

Τη δημοσιότητα μονοπωλούν «οι δοκούντες άρχειν των εθνών», κύμβαλα αλαλάζοντα. Όμως την Ιστορία τη γράφουν όσοι θυσιαστικά υπηρετούν την ποιότητα, τη δίψα για αλήθεια, για ζωή ελεύθερη από τα γκέμια της ιδιοτέλειας.

 

Χρήστος Γιανναράς καθηγητής φιλοσοφίας -> Το βιβλίο για τη ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ήρθε στην κατάλληλη στιγμή....

...Να μας θυμίσει ότι, συνειδητά ή ανεπίγνωστα, το Σχίσμα της θρησκευτικής διαφοράς συνεχίζει να γεννάει εκατέρωθεν απανθρωπία. Η πίστη γεννάει πολιτισμό, η ιδεολογικοποιημένη πίστη, στην κυριολεξία, θάνατο...

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Πόσο φίλοι οι σύμμαχοι;

Christos Yiannaras | 07 Mar 2022

Ένα βιβλίο που διαβάζεται «απνευ-στί». Μικρό, ευσύνοπτο (255 σελίδες), αρθρωμένο σε πενήντα ερωταποκρίσεις. Θέμα και τίτλος του βιβλίου: «ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ». Συγγραφείς: Άγγελος Συρίγος και Ευάνθης Χατζηβασιλείου, πανεπιστημιακοί καθηγητές. Στις Εκδόσεις Πατάκη.

Αν το ξεκινήσει κανείς, δεν το αφήνει από τα χέρια του, το βιβλίο τον συνεπαίρνει. Γεννιέται στον αναγνώστη, αυθόρμητα, η ανάγκη να διαβαστεί αυτό το βιβλίο από ευρύ κοινό – για να συνεχίσει να υπάρχει ιστορικά ο Ελληνισμός, οι προϋποθέσεις θα γεννηθούν από την ευρύτερη δυνατή μελέτη της Μικρασιατικής Καταστροφής του.

Σκεφτόμουν μεθοδεύσεις: Λ.χ. στις πανελλήνιες εξετάσεις για την είσοδο σε πανεπιστημιακές σχολές, αλλά και στα απαραίτητα προσόντα για την ανάληψη κρατικού λειτουργήματος, να προαπαιτείται αφομοιωμένος ο προβληματισμός αυτού του βιβλίου. Απαραίτητος είναι ο προβληματισμός, όχι οπωσδήποτε κοινές οι πεποιθήσεις.

Ίσως ο μοιραίος παράγων, που οδήγησε και στη Μικρασιατική Καταστροφή, να ήταν η αδυναμία του νεωτερικού Ελληνισμού να λειτουργήσει πολιτικά με συνείδηση, όχι εθνοφυλετικού κρατιδίου, αλλά με συνείδηση ακατάλυτης συνέχειας πολιτισμού. Μια τέτοια «συνέχεια» δεν μπορεί να προκύψει από την καλλιέργεια πεποιθήσεων, ψυχολογικού ρομαντισμού ή πολιτικής «εθνικοφροσύνης», ο πολιτισμός σαρκώνεται πάντοτε και μόνο στη συνέχεια της γλώσσας, της ιδιαιτερότητας των θεσμών, της αχρονίας των βιωματικών πεποιθήσεων.

Το ελλαδικό, μετά την Τουρκοκρατία, κρατίδιο το συγκρότησαν οι Βαυαροί με καίριες κατασφαλίσεις «εξευρωπαϊσμού», δηλαδή αφελληνισμού του. Το βιβλίο των Συρίγου και Χατζηβασιλείου καταγράφει τη σκόπιμη βοήθεια που πρόσφεραν στον Κεμάλ Γάλλοι και Ιταλοί (σελ. 229), σαφώς οι Μπολσεβίκοι, την ακραιφνώς ιδιοτελή στάση των Άγγλων. Απέναντι στο ενδεχόμενο να κερδίσουν οι Έλληνες την αναμέτρηση με τους Τούρκους, αναζωπυρωνόταν στην Ευρώπη η ανθελληνική υστερία φόβου και απέχθειας για το ενοχλητικό «Βυζάντιο». Οι πανελλήνιοι πανηγυρισμοί για την εφήμερη απελευθέρωση της Κωνσταντινούπολης και της Σμύρνης, οι σημαιοστολισμοί με τη γαλανόλευκη και τα δάκρυα χαράς του πλήθους, αφύπνιζαν έναν ξέφρενο ενθουσιασμό παλιγγενεσίας στην Ελλάδα, αλλά πολλή δυσαρέσκεια στη Δύση. Ήταν πολύ ενοχλητική η νεκρανάσταση της Ρωμιοσύνης.

Τώρα, που το παιχνίδι είναι οριστικά και τελεσίδικα χαμένο, μπορούμε (ακίνδυνα άραγε;) να διερωτηθούμε για τα τότε λάθη και το κόστος τους. Το βιβλίο καταφεύγει στα κοινώς παραδεκτά λάθη εμπάθειας, κοινωνικού διχασμού, κόπωσης από τους απελευθερωτικούς πολέμους μιας δεκαετίας περίπου. Αιωρούμενο μένει το κρίσιμο ερώτημα: Πόσο φίλοι μας ήταν οι τότε τάχα και σύμμαχοί μας, πόσο εγκληματικά ανυποψίαστοι ήμασταν εμείς, που πιστεύαμε ακόμα στον εμβληματικό στόχο της Ρωμιοσύνης, στην Αγια-Σοφιά τάχα και συνταιριασμένη με το «cogito» και τον Πύργο του Αϊφελ;

Να πολεμάμε με θυσία χιλιάδων παλικαριών για έναν στόχο που οι «σύμμαχοι» και «προστάτες» μας τον είχαν προγραμματικά αποκλείσει, ήταν εθελοτυφλία, ήταν τρέλα, ή απλώς η ενδημική στους Έλληνες επιπολαιότητα; Η αδούλωτη ελληνικότητα της Μικρασίας, αδιάπτωτη, από τον Ηράκλειτο τον Εφέσιο ώς τον Ρωμανό τον Μελωδό, παγιδεύτηκε στην απατηλή νεωτερική σύμβαση του «έθνους-κράτους», στην εξευτελιστική μίμηση θεσμών και «καλλιέργειας», στον νεκροφόρο «πολιτισμό» των ατομοκεντρικών «δικαιωμάτων» και των «συμμαχιών» του συμφέροντος.

Το βιβλίο των Συρίγου και Χατζηβασιλείου είναι συναρπαστικό, αλλά και πρόκληση για κριτική αναμέτρηση με τον αυτονόητο αφορισμό «ανήκομεν εις την Δύσιν». Σήμερα πια το παιχνίδι είναι οριστικά χαμένο, ο Ελληνισμός (κράτος, κοινωνία, θεσμοί) οριστικά πειθαρχημένος στην αυτοκατάργησή του. Δεν είναι ακόμα θεωρητικά διατυπωμένη η υποχρεωτική πειθάρχηση λαών και κυβερνήσεων στον απόλυτο αυταρχισμό των απαιτήσεων του ΝΑΤΟ. Ίσως κάποιοι ελάχιστοι συντηρούν στη μνήμη τις συνέπειες που είχε η τόλμη του Καραμανλή να αποσύρει την Ελλάδα από το ΝΑΤΟ μετά τη σκανδαλώδη αυθαιρεσία κατάληψης της Κύπρου από τους Τούρκους. Άλλη ελάχιστη μειονότητα ασφαλώς θα θυμάται τον φρικώδη εφιάλτη βομβαρδισμού και καταστροφής της Σερβίας, το 1999, από τη νατοϊκή αεροπορία. Η πουριτανική Δύση δεν αστειεύεται, κυρίως όταν έχει να κάνει με ετερόδοξους οιηματίες.

Το βιβλίο για τη ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ήρθε στην κατάλληλη στιγμή. Να μας θυμίσει ότι, συνειδητά ή ανεπίγνωστα, το Σχίσμα της θρησκευτικής διαφοράς συνεχίζει να γεννάει εκατέρωθεν απανθρωπία. Η πίστη γεννάει πολιτισμό, η ιδεολογικοποιημένη πίστη, στην κυριολεξία, θάνατο.

 

Χρήστος Γιανναράς καθηγητής φιλοσοφίας ->…Όμως πατρίδα είναι η γλώσσα!

 

Christos Yiannaras | 27 Feb 2022

Έχουμε αφήσει πίσω μας την επετειακή χρονιά 2021 – συμπληρωμένα διακόσια χρόνια από την επανάσταση των Ελλήνων για την απελευθέρωσή τους από τον τουρκικό ζυγό. Το πέρας του εθιμοτυπικού εορτασμού επιτρέπει νηφάλιες, κατά το δυνατό, εκτιμήσεις, απροκατάληπτο προβληματισμό.

Προηγήθηκαν, σε ανύποπτο χρόνο, δυο έμμεσες, διακριτικές αμφισβητήσεις της αποτελεσματικότητας του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα, δύσπεπτες, κυρίως για κρατικοδίαιτα στομάχια: Πρώτος τόλμησε ο πολύπαθος Μακρυγιάννης ένα οδυνηρό, οδυνηρότατο ερώτημα: «Αν μας έλεγε κανένας αυτήνη τη λευτεριά οπού θα γευόμαστε, θα περικαλούσαμε τον Θεό να μας αφήσει εις τους Τούρκους άλλα τόσα χρόνια, όσο να γνωρίσουν οι άνθρωποι τι θα πει πατρίδα, τι θα ειπεί θρησκεία, τι θα ειπεί φιλοτιμία, αρετή, τιμιότη». Δεύτερη, η ανυπόκριτη έκρηξη του Παπαδιαμάντη: «Α! αι εκλογαί, η μόνη επί εβδομήκοντα έτη ασχολία μας, αφ’ ότου ηλευθερώθημεν, αφ’ ότου δηλαδή μεταλλάξαμεν τυράννους, τους οποίους διά των εκλογών φανταζόμεθα ότι αντικαθιστώμεν τάχα συχνότερον».

Δεν είναι εύκολη η κρίση για τον ρεαλισμό τόσο του διλήμματος του Μακρυγιάννη όσο και της απογοήτευσης του Παπαδιαμάντη. Θα ήθελα μόνο να καταθέσω την εκτίμησή μου (και δεν είναι πρώτη φορά) για το βιβλίο που πιστεύω ότι συγκεφαλαιώνει και τεκμηριώνει εμπεριστατωμένα τον «καημό της Ρωμιοσύνης» – την αποτυχία του Ελληνισμού, εδώ και δύο αιώνες, να ξαναβρεί την πολιτισμική του ταυτότητα, επομένως και την ιστορική του δυναμική.

Μιλάω για το μελέτημα της, πρόωρα χαμένης, Έλλης Σκοπετέα: Το «πρότυπο βασίλειο» και η Μεγάλη Ιδέα (Αθήνα 1988), το γονιμότερο και ωριμότερο μελέτημα που γνωρίζω για τη Νεότερη Ελληνική Ιστορία. Το μελέτημα οριοθετείται χρονολογικά στην περίοδο 1830-1880. Είναι τα χρόνια όπου φτάνει στο απόγειο η σύγχυση ταυτότητας του εξεγερμένου, για την ελευθερία του και τον αυτοκαθορισμό του, Ελληνισμού.

Η σύγχυση μπορεί να καταδειχθεί μόνο με πολλή απλοποίηση, εγκαταλείποντας τη φιλοδοξία των «αποδείξεων» και επιλέγοντας τις «ενδείξεις». Τι σήμαινε «ελευθερία» για τους εξεγερμένους Έλληνες; Να ξαναπάρουν στα χέρια τους τη διαχείριση της ζωής τους, «να πάρουνε την Πόλη και την Αγια-Σοφιά» – στη θέση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας να ξαναστηθεί η «Ρωμιοσύνη», η ολοκληρωτικά εξελληνισμένη κάποτε Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.

Η επανάσταση είχε για στόχο ό,τι ακριβώς για τους λαούς της υπόλοιπης Ευρώπης φάνταζε μισητός εφιάλτης. Η άλλοτε ρωμαϊκή Δυτική Ευρώπη, με τη «μεγάλη μετανάστευση των λαών», από τον 4ο μ.Χ. αιώνα και μετά, είχε κατακλυσθεί από βαρβαρικά φύλα (Ούννων, Λομβαρδών, Φράγκων, Γότθων, Αλαμαννών, Αβάρων) «εκχριστιανισμένα», μετασκευάζοντος το εκκλησιαστικό γεγονός σε ατομοκεντρική θρησκεία παιδαριώδους μεταφυσικής.

Παράλληλα, η μετα-ρωμαϊκή Δύση διεκδικούσε την αποκλειστικότητα διαχείρισης της αρχαιοελληνικής κληρονομιάς, αφού οι Έλληνες είχαν «εκβαρβαρωθεί», κάτω από τον ζυγό και πρωτογονισμό των Τούρκων. Το όραμα αναβίωσης της αυτοκρατορίας της Νέας Ρώμης – Κωνσταντινούπολης, εφιάλτης των Δυτικών ξορκισμένος με τη στανική μετονομασία του σε «Βυζάντιο», συμβιβάστηκε με τη μετάπλαση της άλλοτε ελληνικής ρωμιοσύνης σε «εθνικό κρατίδιο», απόλυτα εξαρτημένο και ασφυκτικά ελεγχόμενο από «προστάτιδες Δυνάμεις» – με κωμική πιστότητα απομίμησης θεσμών και λειτουργιών των εθνών-κρατών της Δύσης.

Η βεβαιότητα του Παπαδιαμάντη ότι με την απελευθέρωση από τους Τούρκους απλώς «μεταλλάξαμεν τυράννους» συνοψίζει την ιστορική τραγωδία του Ελληνισμού, που ήταν και παραμένει ανεπίγνωστη. Αρνούμαστε, διακόσια χρόνια τώρα, να δούμε – συνειδητοποιήσουμε – παραδεχθούμε ότι Ελληνισμός χωρίς «πόλιν», δηλαδή χωρίς αυτοδιαχειριζόμενη κοινότητα, δεν μπορεί να υπάρξει. Αυτοδιαχειριζόμενη κοινότητα συνεπάγεται ριζική αλλαγή του σχολείου, την κοινωνία των σχέσεων ως αυταξία αυτοδιοίκησης, το καφενείο χωρίς τηλεόραση και μόνο ως «αγορά», την Εκκλησία σύναξη Γιορτής χωρίς παιδιαρίσματα ηθικολογίας. Πανεπιστήμια με συνεπή καταξίωση της σπουδής και όχι την ωφελιμοθηρία των «τυπικών προσόντων», την Οικονομία συνάρτηση της δημιουργικότητας σε όλα τα επίπεδα, της θεσμοποιημένης αξιοκρατίας και της έμπνευσης.

Ύστερα από διακόσια χρόνια υποτιθέμενης κρατικής ανεξαρτησίας, η ελλαδική κοινωνία είναι ολοφάνερα παγιδευμένη στη μέγκενη ολοκληρωτικής οικονομικής και πολιτικής εξάρτησης από τη Δύση (συνθήκες προτεκτοράτου), με ταυτόχρονη και εφιαλτική τη συνεχή απειλή των συνόρων της από την Τουρκία με τις επευλογίες του ΝΑΤΟ.

Σαράντα και οχτώ ολόκληρα χρόνια από τη μεταδικτατορική μεταπολίτευση, τα θεσμικά-λειτουργικά πλαίσια Παιδείας, Πληροφόρησης, Θρησκευμάτων μεθοδεύουν, «ανεπαισθήτως» ή και απροκάλυπτα, μιαν «άλλη» κοινωνική πραγματικότητα στην Ελλάδα. Υπερβολή, υπόνοια, καχυποψία; Πάντως η πρόκληση κραυγαλέα.

 

Σχολίασε τα άρθρα του καθηγητή φιλοσοφίας Χρήστου Γιανναρά ως αυθαίρετα -> και αυτός «τον έστειλε αδιάβαστο»...

 Ο Χρήστος Γιανναράς γεννήθηκε στην Αθήνα.  Σπούδασε στα Πανεπιστήμια της Αθήνας, της Βόννης και της Σορβόννης φιλοσοφία και θεολογία (σ.σ. και δίδαξε εκεί, όπως και ως επισκέπτης σε Πανεπιστήμια της Αμερικής). Επιφυλλιδογραφεί σε εφημερίδες παρεμβαίνοντας στην πολιτική και κοινωνική επικαιρότητα.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Θριαμβική ασυνεννοησία

Christos Yiannaras | 21 Feb 2022

Υπάρχουν άνθρωποι που η λέξη «πατρίδα» τους φοβίζει, η λέξη και μόνο. Ποια η αιτία του φόβου; Μάλλον η απειλή του εθνικισμού, ο εφιάλτης της πατριδοκαπηλίας, ο φασιστικός σωβινισμός. Φοβίζει, επίσης, και το ενδεχόμενο του οιηματικού απομονωτισμού, οι δεσμεύσεις και οι περιορισμοί που συνοδεύουν το ανήκειν, ο εγκλεισμός σε στενούς ορίζοντες, οι επιβεβλημένοι ενδεχομένως έλεγχοι των ατομικών προτιμήσεων τόπου εγκατάστασης.

Πρωταρχικά, όμως, και αυτονόητα, όλοι, αναντίρρητα, ονομάζουμε «πατρίδα» τον τόπο καταγωγής μας – το πού (γεωγραφικά) γεννηθήκαμε, πού ζήσαμε τα παιδικά μας χρόνια, ποια γλώσσα πρωτομιλήσαμε, σε ποια συλλογικά ήθη και έθιμα πρωτο-ενταχθήκαμε, ποια «νοο-τροπία» (καθολικό τρόπο του «νοείν τε και είναι») μάς μετάγγισε το κοινωνικό μας περιβάλλον. «Πατρίδα» είναι η «πατρώα» γη, τοπίο, περιβάλλον και σχέσεις – αναστροφές – συνήθειες που έζησαν οι γεννήτορές μας και διαμόρφωσαν τα αυτονόητα και αυθόρμητα αντανακλαστικά της συμπεριφοράς μας, τις ευαισθησίες και προτιμήσεις μας.

Τυπικό ψυχολογικό σύνδρομο είναι και η αυθόρμητη – αυτονόητη σύνδεση της πατρικής παρουσίας και αυθεντίας (του «πατρικού αρχετύπου») με τη συνείδηση ή ανάγκη «πατρίδας». Και στις δύο περιπτώσεις, της πατρότητας και της πατρίδας, το άτομο προσπορίζεται, αυτονόητα, τις προϋποθέσεις ετερότητας/ταυτότητας, που του επιτρέπουν την «κοινωνικοποίησή» του: την ενεργό μετοχή στο γίγνεσθαι των σχέσεων συγγένειας, φιλίας, γειτονίας, πολιτικής.

Επειδή η πατρική παρουσία συνδέεται καταγωγικά με ρόλους – ευθύνες αυθεντίας και κανονιστικών αρχών συμπεριφοράς, η είσοδος του κάθε ατόμου στη φάση της ενηλικίωσης συνοδεύεται, συνήθως, με μια «ρήξη» (προσπάθεια αυτονόμησης του εφήβου) στη σχέση με την πατρική «αυθεντία». Έχει ανάγκη ο νέος άνθρωπος για αυτεπιβεβαίωση της ύπαρξής του, αυτονόμηση της λογικής και της θέλησής του.

Τις δυο προηγούμενες Κυριακές, 6 και 13 Φεβρουαρίου, η «Κ» δημοσίευσε διαδοχικά δύο κείμενα του μόνιμου συντάκτη της Παντελή Μπουκάλα, που αφορούσαν στη δική μου «συλλήβδην» επιφυλλιδογραφία. Ο Π.Μ. κατέθετε απερίφραστα ότι τα κείμενά μου στην «Κ» είναι τόσο αυθαίρετα και διαστρεβλωτικά, ώστε να τον προσβάλλουν προσωπικά («νιώθω να προσβάλλομαι προσωπικά» λέει). Αλλά προσβάλλουν εμπρόθετα (σκόπιμα, εκ προθέσεως) και όλους τους Ελλαδίτες «γνώριμους και άγνωστους, που έτυχε να γεννηθούν σε τούτα τα μέρη». Και παραθέτει φραστικά αλιεύματα, διάσπαρτα σε διάστημα πενήντα περίπου χρόνων επιφυλλιδογραφίας, στο κυριακάτικο φύλλο της εφημερίδας.

Τα επιχειρήματα και το λεξιλόγιο των δύο άρθρων του Π.Μ. ομολογώ ότι με ξάφνιασαν, δεν είχα ξαναδεί στην «Κ» τέτοιο είδος επιθετικότητας. Περιθώριο για απάντηση δεν υπάρχει, θα μου επιτραπεί μόνο να παραθέσω «σποράδην» θραύσματα της εκφραστικής του Σεφέρη, από τις «Δοκιμές», σαν έμμεση απάντηση που αποκλείει οπωσδήποτε το ενδεχόμενο να «προσβληθεί προσωπικά» (άλλη μια φορά, αθέλητα) ο Π.Μ. Αντιγράφω, λοιπόν, από τον Σεφέρη:

«Πάει καιρός που θα έπρεπε να είχα τελειώσει. Κι όμως, μολονότι ξεπέρασα το μέτρο, έχω την εντύπωση πως δεν έκανα τίποτα παρά να δώσω λίγες ενδείξεις (μαζί με πολλά χάσματα) που μπορεί να χρησιμοποιήσουν άλλοι, αν τους ενδιαφέρει, για να υποστηρίξουν αυτές ή τις αντίθετες απόψεις, με περισσότερη ακρίβεια…

…Είμαστε ένας λαός με παλικαρίσια ψυχή, που κράτησε τα βαθειά κοιτάσματα της μνήμης του σε καιρούς ακμής και σε αιώνες διωγμών και άδειων λόγων. Τώρα που ο τριγυρινός μας κόσμος μοιάζει να θέλει να μας κάνει τρόφιμους ενός οικουμενικού πανδοχείου, θα την απαρνηθούμε άραγε αυτή τη μνήμη; Θα παραδεχθούμε τάχα να γίνουμε απόκληροι; Δε γυρεύω μήτε το σταμάτημα, μήτε το γύρισμα προς τα πίσω. Γυρεύω το νου, την ευαισθησία και το κουράγιο των ανθρώπων που προχωρούν εμπρός…

…Ο Θεός μάς χάρισε μια γλώσσα ζωντανή, εύρωστη, πεισματάρα και χαριτωμένη, που αντέχει ακόμη, μολονότι έχουμε εξαπολύσει όλα τα θεριά για να τη φάνε… Δεν ξέρω πόσο θα βαστάξει ακόμη αυτό. Εκείνο που ξέρω είναι ότι η μαγιά λιγοστεύει… Δεν είναι καινούργια τα σημεία που δείχνουν πως αν συνεχίσουμε τον ίδιο δρόμο, αν αφεθούμε μοιρολατρικά στη δύναμη των πραγμάτων, θα βρεθούμε στο τέλος μπροστά σε μια γλώσσα εξευτελισμένη, πολύσπερμη και ασπόνδυλη…

…Ο άνθρωπος έχει ρίζες, κι όταν τις κόψουν πονεί, βιολογικά, όπως όταν τον ακρωτηριάσουν… Οταν ένας τόπος δε δείχνει προκοπή μέσα σε σαράντα χρόνια, αυτό σημαίνει πως πέφτει κατακόρυφα… Δεν ξέρω αν η Ελλάδα θα σωθεί ποτέ μόνο με την αηδία…».

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

 Παντελής Μπουκάλας ο σχολιαστής του καθηγητή της φιλοσοφίας (κι' όχι μόνο) Χρήστου Γιανναρά...

Ο Παντελής Μπουκάλας είναι Έλληνας ποιητής, αρθργράφος, συγγραφέας, μεταφραστής και δημοσιογράφος. Γεννήθηκε στο Λεσίνι του Μεσολογγίου, αλλά σύντομα μετακόμισε στην Αθήνα. Στόχευε να σπουδάσει φιλολογία, αλλά "κόπηκε" στην Έκθεση και έτσι σπούδασε Οδοντιατρική. Βικιπαίδεια