Διαβάζοντας τα πρώτα κείμενα του
βιβλίου του Γιάννη Μ. Σπετσιώτη & Τζένης Δ. Ντεστάκου -> « Πάμε για π(ι)
– λ- ζες;;- 35 και 1 Παραδοσιακά Παιχνίδια της Ερμιόνης» σκέπτομαι και αναπολώ
με ανάμεικτα συναισθήματα, αυτά τα αγνά παιδικά μας χρόνια!..
Σκέπτομαι εκτός των άλλων, πως ο συμμαθητής μου στο Δ.Σ.Ε. και καλός μου φίλος Γιάννης Σπ. πόσο τυχερός ήταν, που του χαρίστηκε η ζωή στα πρώτα
τρυφερά χρόνια, να παίξει τόσο πολύ, για να μπορεί τώρα στο γέρμα του να βγάζει
από μέσα του τόσες πολλές και σπουδαίες θύμισες, να τις καταγράφει και να τις περνάει
στην αιωνιότητα(!) ως πολύτιμη παρακαταθήκη στις επόμενες γενεές…
Σε ό,τι αφορά εμένα, θυμάμαι και μελαγχολώ, πως δεν μου δόθηκε η ευκαιρία… να παίξω, γιατί από ηλικία 6-7 χρονών έπρεπε να εργάζομαι και να ταξιδεύω ψαρεύοντας με τον πατέρα μου για να συνεισφέρω στις ανάγκες της οικογένειάς μας.
Βέβαια, αυτές οι σκέψεις και οι εμπειρίες που επικαλούμαι
τώρα εκ πρώτης όψεως μπορεί να φαίνονται αρνητικές
για την ανάπτυξη ενός παιδιού, αλλά «ουδέν
κακόν αμιγές καλού» κατά το αρχαίο ρητό…
ΣΤΑΜ. ΔΑΜΑΛΙΤΗΣ
============================================
Αποσπάσματα από τα πρώτα κεφάλαια του βιβλίου,
που μας τράβηξαν την προσοχή…
Με συνεχείς αναφορές μας σταδιακά, θα επανερχόμαστε …
======================================
[...] Στο «παιχνίδι» και οι γονείς
Όπως για το σχολείο το παιχνίδι αποτελεί μια πολύτιμη
εκπαιδευτική διαδικασία, το ίδιο ισχύει για το σπίτι και τους γονείς. Όσο
περισσότερο χρόνο διαθέτει ο γονιός, τόσο τα αποτελέσματα στην ανάπτυξη του
παιδιού είναι θεαματικά. Παίζοντας ο ενήλικας με το παιδί, ως γονιός και ως
παιδαγωγός, συντελεί στην υιοθέτηση μηχανισμών σκέψης και τρόπων επιβίωσης,
μαθημάτων ζωής. Παράλληλα γίνεται ιδιαίτερα αγαπητός στα μάτια του μικρού που
έχει την τάση να αγαπά κάθε μεγάλο που τον υπολογίζει, αφουγκράζεται τις
ανάγκες του και του προσφέρει φροντίδα και ασφάλεια. Τα στοιχεία αυτά μαζί με
την υγεία αποτελούν απαραίτητα «υλικά» για την οικοδόμηση μιας ευτυχισμένης
ζωής. Μέσα από το παιχνίδι οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να
αντιμετωπίσουν το στρες και το άγχος και οι εκπαιδευτικοί να προωθήσουν τη
συγκέντρωση και τον αυτοέλεγχο. Το παιχνίδι στην οικογένεια και το σχολείο
είναι ένα ισχυρό όπλο για την ανάπτυξη ισορροπημένων και αρμονικών
προσωπικοτήτων. Γι’ αυτό και κρίνεται απαραίτητο να έχει την πρώτη θέση στα
προγράμματα ανατροφής, διαπαιδαγώγησης και μάθησης. Τέλος ιδιαίτερο μέλημα των
εκπαιδευτικών προγραμμάτων πρέπει να είναι η κατασκευή παιχνιδιών με
ανακυκλώσιμα υλικά καθώς και η παρουσίαση παραδοσιακών ελληνικών παιχνιδιών και
του τρόπου κατασκευής τους.
Δεμένοι με τις ρίζες μας
Στην καθημερινότητα της Ερμιόνης τα παιχνίδια είχαν
πρωτεύοντα ρόλο! Η πόλη μας με το ψαράδικο αλλά και αγροτικό τοπίο, τις όμορφες
και διαφορετικές γειτονιές ήταν πηγή έμπνευσης για μας. Μέσα από τις αντιθέσεις
της διαλέγαμε το …βασίλειο που μας ταίριαζε για να στήσουμε το παιχνίδι μας.
Άλλοτε το νοτισμένο 17 χώμα της θάλασσας, τις παραλίες της, τα πεύκα, το βουνό
κι άλλοτε ό,τι κρυφό και απόμερο ή φανερό υπήρχε. Επιδιώκαμε με τα παιχνίδια
μας, αυτή την αστείρευτη πηγή δύναμης, δεξιοτήτων, δημιουργίας και μάθησης, να
κατακτήσουμε τη γη, τη θάλασσα και τον αέρα, να τιμήσουμε την υπέροχη παιδική -
εφηβική ηλικία, που τη χορτάσαμε, την απολαύσαμε και τη ζήσαμε παρ’ όλες τις
απαγορεύσεις που μας επιβάλλονταν. Μαθητές του Δημοτικού απαγορευόταν να
παίζουμε μπάλα. Εμείς, όμως, πηγαίναμε κρυφά στο «Κουρκουβίκι», στον πέτρινο
σωρό ψηλά πάνω στο «Κρόθι». Εκεί, παρότι δρόμος δεν υπήρχε, είχαμε φτιάξει ένα
μικρό γήπεδο. Όταν έφευγε η μπάλα, την κυνηγούσαμε μέχρι τη θάλασσα… Κι όταν τη
χάναμε, πίσω δεν κάναμε! Χρησιμοποιούσαμε δύο και τρεις άλλες που κρατούσαμε
ρεζέρβα! Κι ο πετροπόλεμος απαγορευόταν! Μα εμείς χωνόμαστε στο Μπίστι και
«κάναμε το δικό μας», αδιαφορώντας για τις …επιπτώσεις της επόμενης μέρας μετά
την προσευχή μπροστά σε όλα τα παιδιά του σχολείου… Στο Γυμνάσιο τα πράγματα
χειροτέρευσαν. Ποδοσφαιράκια, σινεμά, «Μικρός Ήρωας», «Ταρζάν» και «ρόλος»
απαγορεύονταν αυστηρά. Μα εμείς ήταν αδύνατο να υποκύψουμε και να υποταχθούμε!
Να φυλακίσουμε την παιδική/εφηβική ψυχή μας και να της στερήσουμε το οξυγόνο
της, που είναι το παιχνίδι. Αποτέλεσμα; Διήμερες και τετραήμερες αποβολές,
ακόμα και μείωση της διαγωγής!1 Δεν θα ήταν υπερβολικό αν λέγαμε ότι κάποια από
τα παιχνίδια μας, όπως π.χ. το τζίτζι, έχουν τόσες παραλλαγές και ονόματα όσα
και τα μέρη που παίζεται. Οι πολλές παραλλαγές του ίδιου παιχνιδιού έχουν
μεγάλη παιδαγωγική αξία, γιατί δείχνουν τα απεριόριστα όρια της φαντασίας και
της δημιουργικής σκέψης του παιδιού, όταν βρεθεί σε πρόσφορο έδαφος, όπως είναι
ο χώρος τους παιχνιδιού. Είχαμε όμως και «καθαρά» ερμιονίτικα παιχνίδια, όπως
π.χ. το ουρέλι, που δεν τα βρήκαμε σε κάποια συλλογή. 1 Προσωπικά, γρήγορα
κατάλαβα και γνωρίζω καλά ως γονιός και παιδαγωγός, πως με τις απαγορεύσεις δεν
προασπίζεσαι την ποιότητα σε κανένα τομέα. Οι απαγορεύσεις «εμπνέονται και δεν
επιβάλλονται», ακριβώς όπως ο σεβασμός. 18 Εκτός από τα παιχνίδια που
περιγράφονται στο παιχνιδοβιβλίο, την καθημερινότητά μας γέμιζαν και πολλά
άλλα. Κάποια έχουμε δημοσιεύσει στους τοπικούς ιστότοπους ενώ άλλα
συμπεριλαμβάνονται σε λαογραφικές μελέτες μας. Θα αναφέρουμε ονομαστικά μερικά
από αυτά τα παιχνίδια, αν και ελλοχεύει πάντα «ο κίνδυνος» κάποια να
λησμονήσουμε… Αγάλματα, αερόστατα, αμπάριζα ανέβα μήλο, ανθρωποδιελκυστίνδα,
γαμπρός και νύφη, γιο-γιο, γκέο-βαγκέο, ήλιος και βροχή, καρύδια, κολοκυθιά,
κόκκαλο[1]ξεκόκκαλο, κούκλες, κουτί
ασετιλίνης, κυνηγητό, κυρά Μαρία, λάστιχο, μαντηλάκι, μήλα, μύλος, παγίδες,
πάει μία, πεντόβολα, πετροπόλεμος, πινακωτή, ποδόσφαιρο, πούντο το δαχτυλίδι,
ροκάνα, τρίλιζα, αλογάκια με το καπίστρι, αυτοκινητάκια, στρατιωτάκια,
σακακιές, στάκα-μαν, σπιτάκια, σχοινάκι, Τούρκος ή Έλληνας, τρενάκια,
τσίμπι-τσίμπι, τρίλια, τυφλόμυγα, φιδάκι καθώς και διάφορα «θρησκευτικά»
παιχνίδια μίμησης (επιτάφιοι, βαφτίσια, γάμοι) και τόσα άλλα…! Κάθε εποχή ίσως
και κάθε μήνας είχε τα δικά του παιχνίδια. Άλλα για τα αγόρια, άλλα για τα
κορίτσια και κάποια «αγορίστικα», που τα έπαιζαν και τα «αγοροκόριτσα», όπως τα
λέγαμε κοροϊδευτικά. Συμπληρωματικά, όμως, κατασκευάζαμε και τα πιο απίθανα και
εντυπωσιακά παιχνίδια, αξιοποιώντας τα «ταπεινά» υλικά που υπήρχαν γύρω μας,
στη φύση και τις γκουλούμες.2 .......
