Με αφορμή ένα …γράμμα
του Γιάννη Μ. Σπετσιώτη
Ένιωσα
ιδιαίτερη έκπληξη, χαρά και συγκίνηση όταν πριν από λίγους μήνες, καθώς
φυλλομετρούσα στα Γενικά Αρχεία του Κράτους φακέλους με λαογραφικό περιεχόμενο,
βρήκα ένα γράμμα του «δασκάλου μας» Απόστολου Γκάτσου. Ο αείμνηστος Πρόεδρος
του Ερμιονικού Συνδέσμου το έστελνε στον Γιάννη Βλαχογιάννη με ημερομηνία 21
Αυγούστου 1933, ενώ ήταν φοιτητής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Με την επιστολή του, γραμμένη με
σεβασμό, ενημέρωνε τον διακεκριμένο ιστορικό και συγγραφέα πως, ως τακτικός
αναγνώστης της επιφυλλίδας του στην εφημερίδα «ΠΡΩΪΑ», διάβασε με πολύ
ενδιαφέρον το θέμα της «προηγούμενης Κυριακής» με τον τίτλο «Προσωπίδα». Σ΄ αυτή
ο Γιάννης Βλαχογιάννης αναφερόταν στη λεπτή, αμνιακή μεμβράνη -προσωπίδα- που
κάποιες φορές επικάθεται στο πρόσωπο του βρέφους την ώρα της γέννησης.1
Καθώς
δε το θέμα ήταν ιδιαιτέρως ευχάριστο, σημείωνε ο
«κυρ-Απόστολος», το διάβαζα δυνατά για να
το ακούν και οι «ηλικιωμένες» Ερμιονίτισσες που βρίσκονταν στη συντροφιά μου.
Όταν τελείωσα την ανάγνωση, δυο απ’ αυτές αναφέρθηκαν σ’ ένα σημαντικό τοπικό
έθιμο, σήμερα ολότελα ξεχασμένο,
σχετικό με τον ομφάλιο λώρο, «τη λουρίδα του αφαλού», όπως τον αποκαλείτε στην
επιφυλλίδα σας. Σύμφωνα, λοιπόν, με την περιγραφή τους για να ξεραθεί ο λώρος
γρηγορότερα τον πασπαλίζουν με στάχτη και καφέ. Όταν τελικά αποκοπεί τον
ρίχνουν για τροφή σε κόκορα πιστεύοντας πως η επόμενη γέννα θα φέρει αγόρι ή σε
κότα, αν το ζευγάρι επιθυμεί κορίτσι.
Τελειώνοντας την ανάγνωση της
επιστολής αναλογίστηκα από πόσο «μακριά» ερχόταν η διήγηση αυτή! Πόσα τέτοια
λαογραφικά στοιχεία, πόσα ήθη και έθιμα, παραδόσεις, μουσικές, τραγούδια,
γλωσσικά ιδιώματα, συνήθειες, φωτογραφίες, χειρόγραφα, βιβλία, εργαλεία, σκεύη
και άλλα πολύτιμα πετράδια του τοπικού μας πολιτισμού έχουν χαθεί στο διάβα του
χρόνου…
Μακάρι όσα έχουν απομείνει να τα
διαφυλάξουμε, να τα συντηρήσουμε και κατάλληλα να τα αξιοποιήσουμε. Το χρωστάμε
σ’ αυτούς που μας τα παρέδωσαν, στους εαυτούς μας, στους νέους και τις νέες της
Ερμιόνης και σε όσους στο μέλλον αγαπήσουν και κατοικήσουν αυτόν τον τόπο!
Στη
συνέχεια δημοσιεύουμε την επιστολή.
ΣΗΜ.
Στη
λαϊκή μας παράδοση η «προσωπίδα» λέγεται και Σκέπη της Παναγίας. Θεωρείται δε
ως προάγγελος καλής υγείας, ομορφιάς και τύχης για το νεογέννητο. Κατά τη
διάρκεια της Τουρκοκρατίας την αφαιρούσαν και την άπλωναν σε νέο θυμάρι, για να
στεγνώσει. Κατόπιν την έριχναν σε τρίστρατο, για να τη διασκελίσει κάποιος που
καταγόταν από την πόλη και είχε μεγάλη θέση! Στις 40 ημέρες, μετά την ευλογία
του ιερέα, την έκαναν περιδέραιο και την κρεμούσαν στο μωρό για φυλακτό!
Λέγεται πως με προσωπίδα (πέπλο) γεννήθηκε ο Μέγας Ναπολέων και ο Λόρδος Βύρων!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου