Άρθρα του συμπατριώτη μας Γιάννη Μιχ. Σπετσιώτη με ιδιαίτερη παρατηρητική ματιά και γραφή!! ...

 Αναδημοσίευση - από το προσωπικό μας αρχείο...

ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΝΔΡΕΑ

                                      Γράφει ο Γιάννης Μ. Σπετσιώτης  

Την τελευταία ημέρα του φθινοπώρου, στις 30 Νοεμβρίου, η εκκλησία μας γιορτάζει τη μνήμη του Αποστόλου Ανδρέα του Πρωτοκλήτου. 

O Ανδρέας καταγόταν από τη Βηθσαϊδά της Γαλιλαίας και ήταν ψαράς όπως και ο αδελφός του, ο Πέτρος. Ονομάστηκε Πρωτόκλητος, γιατί ήταν ο πρώτος που «κλήθηκε» από τον Χριστό να γίνει μαθητής Του. 
Με το «σκόρπισμα» των Αποστόλων σε διάφορους τόπους για τη διάδοση της χριστιανικής διδασκαλίας ο Άγιος Ανδρέας πέρασε από πολλά μέρη και κατέληξε στην πρωτεύουσα της Αχαΐας, την Πάτρα. Εκεί δίδαξε, βάφτισε, γιάτρεψε πολλούς κερδίζοντας την αγάπη και τον σεβασμό του κόσμου.  
Στον Ρωμαίο Διοικητή της πόλης δεν άρεσε η αγάπη του λαού για τον Απόστολο Ανδρέα. Όταν έμαθε μάλιστα πως η γυναίκα του και ο αδελφός του βαφτίστηκαν χριστιανοί, διέταξε τη σύλληψή του. Υπέβαλε τον Άγιο σε φριχτά μαρτύρια και τέλος τον θανάτωσε πάνω σε σταυρό με σχήμα Χ. 
Πολλές είναι οι εκκλησίες που έχουν κτιστεί σε πόλεις και χωριά της Ελλάδας και σήμερα γιορτάζουν.¹ Πρώτη και καλύτερη η Πάτρα με τον περικαλλή ναό της. Κάθε χρόνο τελείται μεγάλο θρησκευτικό πανηγύρι με λιτάνευση της ιερής και θαυματουργής εικόνας στους δρόμους της πόλης, για να εκφραστεί η πίστη και ο σεβασμός των κατοίκων της προς τον προστάτη και πολιούχο της. 
Γιορτάζει και το Ναύπλιο τιμώντας τον Άγιο Ανδρέα, που τον θεωρεί προστάτη του. Το 1822, την ημέρα «καθ’ ην η Εκκλησία εορτάζει τη μνήμη Του» τα χαράματα, οι επαναστατημένοι Έλληνες κυρίευσαν το Παλαμήδι, το ισχυρότερο κάστρο της Πελοποννήσου και πήραν τ’ Ανάπλι πανηγυρίζοντας μια μεγάλη νίκη κατά των Τούρκων. Στην άλωση του απόρθητου φρουρίου πρωταγωνιστικό ρόλο είχε ο δικός μας Σταμάτης Μήτσας, που πρώτος ανέβηκε στα τείχη του. Μέσα στο Παλαμήδι υπάρχει το εκκλησάκι του Αγίου Ανδρέα. 

Έχουμε όμως κι εμείς στην Ερμιόνη τον «δικό μας» Αγιαντρέα. Είναι το ιστορικό εκκλησάκι του παλαιού νεκροταφείου. Ένας σταυρεπίστεγος (με σταυροειδή θόλο) ναός, διατηρητέο μνημείο της Βυζαντινής εποχής (Η΄ αιώνας).
Ο Αρχιμανδρίτης Διονύσιος Πύρρος ο Θετταλός (1774 ή 1777-1853) στα Ναυπλιακά του αναφέρει σχετικά: «Προς δυσμάς του οποίου τόπου είναι ο ναός του Αγίου Ανδρέου του Πρωτοκλήτου. Κάτωθεν του οποίου είναι και άμπελοι των κατοίκων. Ίσως αυτού ήτο ο ναός του Διονύσου Βάκχου μελαναίγιδος καλουμένου». 

Την παραμονή της γιορτής, γράφει στις σημειώσεις της η μητέρα μου, «όλο το νεκροταφείο άστραφτε από καθαριότητα και φέγγιζε από το φως των καντηλιών και των κεριών που άναβαν πάνω στα χωμάτινα μνήματα και τους ξύλινους σταυρούς. Ανήμερα, σε κάθε μνήμα ήταν ακουμπισμένο ένα πιάτο στάρι και ένα κερί. Μόλις τελείωνε η εκκλησία ο παπάς διάβαζε σε κάθε μνήμα τρισάγιο».
Οι Ερμιονίτες, ιδίως οι παλαιότεροι, αναφερόμενοι στην ημέρα της γιορτής του, έλεγαν: «Σήμερα είναι τ’ Αγιαντρέος!».
Κι άλλες φορές, για κάποιον που ήταν φιλάσθενος, έλεγαν πειραχτικά: «Ας τον αυτόν είναι για τον Αγιαντρέα ή αυτός έχει πάρει το δρόμο για τον Αγιαντρέα!».
Με Β.Δ. που δημοσιεύτηκε στο υπ. αριθ. 204 ΦΕΚ της 16 Σεπτεμβρίου 1919, «Το εν τη Κοινότητι Ερμιόνης Νεκροταφείον υπάγεται εις τον εν Ερμιόνη Ναό των Ταξιαρχών». 

Το καλοκαίρι επισκέφθηκα το παλαιό κοιμητήριο της πόλης μας, όπου αναπαύονται αρκετοί «γνώριμοι» των παιδικών μου χρόνων. Με χαρά διαπίστωσα πως ο ναός του Αγίου βρίσκεται σε πολύ καλή κατάσταση, σε αντίθεση με τα μνήματα που δεν είναι αντάξια του πολιτισμού μας. Ορισμένα απ’ αυτά, όπως των Δεληγιάννηδων και του Ηλία Παπαδόπουλου, έχουν σημαντική αξία για την τοπική μας ιστορία και κάποια άλλα είναι αξιοπρόσεχτα για την αισθητική τους. 

Οι παλαιότεροι τάφοι που έχουν διασωθεί στο κοιμητήρι, μετά από μια σύντομη έρευνα, είναι του Κωνσταντίνου Παπαμιχαήλ (1846-14/2/1909) και του Κυριάκου Τέσση (1881-1910) που βρίσκονται σε καλή κατάσταση. 
Είναι ευθύνη, νομίζω, όλων μας τόσο η ευπρέπεια του χώρου όσο και η διάσωση των μνημείων από τις αναπόφευκτες συνέπειες του φθοροποιού χρόνου. 

Χρόνια πολλά σε όλους τους εορτάζοντας και ιδιαίτερα στον μικρό Ανδρέα, τον φίλο της Μυρτώς!

ΣΗΜ. 
1.Το εκκλησάκι του Αγίου Ανδρέα, στο Μαρούσι είναι η μοναδική ορθόδοξη εκκλησία στην Ελλάδα γοτθικού ρυθμού. 

2. Η φωτο είναι του Σταμάτη Δαμαλίτη.