ΡΕΠΟΡΤΑΖ -> για λαογραφικό μουσείο - μόνο σ' αυτό το blog -> συνέχεια ...

ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ 

ΑΦΙΕΡΩΜΑ - Το κτήμα «Πλέπι» από την Ενετοκρατία μέχρι σήμερα...

...Οι ιδιοκτήτες του επιμένουν παραδοσιακά...

Πολλά πρόσωπα και πράγματα έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στο πέρασμα των αιώνων στην ανθρώπινη κοινωνία και αποτελούν μέρος ή ακόμη και ολόκληρη την ιστορία ενός τόπου.
To σημαντικό όμως είναι όταν αυτά τα πρόσωπα, τα προικισμένα από τη φύση, σε συνδυασμό με την γενικότερη παιδεία που παίρνουν από τους γονείς τους, διατηρούν το σεβασμό στην παράδοση που μεταλαμπαδεύετε από γενιά σε γενιά.
Αυτές τις σκέψεις έκανα όταν συναντήθηκα στο κτήμα «Πλέπι» στη Θερμησία Ερμιονίδας με το σημερινό ιδιοκτήτη του, κ. Νίκο Καλογιάννη γιο του οργανωτή του σημερινού κτήματος, αείμνηστου «άστεγου επιχειρηματία» όπως συνήθιζε χαριτολογώντας να λέει, Μιχαήλ Καλογιάννη. 

Σκοπός της επίσκεψης μου αυτής αρχικά ήταν να δω, να φωτογραφίσω και να καταγράψω ένα «μνημείο» θα έλεγα του παραδοσιακού λιοτριβιού που λειτουργεί στην Ερμιονίδα και δε γνωρίζω εάν λειτουργεί όμοιο και σε όλη την Αργολίδα, αφού οι πέτρες και το αλώνι που γίνεται η έκθλιψη του ελαιοκάρπου, τα τσούλια που μπαίνει ο ελαιοπολτός και το κανόνι που πιέζει για να βγει το ελαιόλαδο, για τους περισσότερους ιδιοκτήτες σύγχρονων ελαιοτριβείων είναι λέξεις ξεχασμένες.

Ωστόσο ο ξεναγός μου και σημερινός ιδιοκτήτης του κτήματος γνώστης της ιστορίας και της παράδοσης στην περιοχή, με ταξίδεψε νοερά πίσω στα χρόνια της Ενετοκρατίας όπου αρχίζει η ιστορία του κτήματος «Πλέπι» σύμφωνα με έγγραφα ντοκουμέντα και μνημειακά απομεινάρια εκείνων των χρόνων, για να με φέρει στη συνέχεια στα χρόνια μετά την Επανάσταση και μετά μέχρι πριν τον πόλεμο, στα χρόνια που το σημερινό κτήμα ενοικιάσθηκε από τον παππού του Νικόλα Καλογιάννη για καλλιέργεια, για να περιέλθει στη συνέχεια στην ιδιοκτησία τού πατέρα του Μιχάλη και σήμερα να είναι αυτός ο ιδιοκτήτης και ο συνεχιστής αυτής της παράδοσης. Με διαφορά όπως θα αναφερθούμε παρακάτω στην σύγχρονη ελαιοκαλιέργεια και τυποποίηση του προϊόντος.

Η συζήτηση

Ο κ. Νίκος μού διηγήθηκε την ιστορία του κτήματος και πολλά στοιχεία στα οποία αναφέρθηκε θεωρώ πως θα έχουν μεγάλο ενδιαφέρον για τους αναγνώστες. Μου είπε πως η ιστορία του κτήματος αρχίζει από τους χρόνους της Ενετοκρατίας, είχε αυτόχθονο πληθυσμό και είχε μεγάλη οικονομική ανάπτυξη. Το κτήμα έχει μέσα μέχρι και σήμερα ελαιόδενδρα 400-500 ετών φυτεμένα γραμμικά ανά 12 μέτρα. Είχε αρδευτικά έργα από αυτούς τους χρόνους και το μαρτυρούν υδραγωγείο της εποχής. Υπολείμματα από χαντάκια, τείχη που είχαν στην κορφή τους λούκια μέσω των οποίων ερχόταν το νερό από το όρος Αδέρες. Το μαρτυρεί όλη η δομή του οικισμού «Πλέπι» που ήταν παλιά περιμαντρωμένος για να προστατευόταν. Μέσα υπήρχαν οι κατοικίες, τα υποστατικά, οι αποθήκες, το σημερινό ελαιοτριβείο, κεντρικό πηγάδι με κτιστές καμάρες εσωτερικά που υπάρχουν μέχρι σήμερα κ.α. Γενικά υπήρχε μια πλήρης οργάνωση οικισμού εκείνων των χρόνων και μια ακμάζουσα τοπική κοινωνία

Μετά την Επανάσταση.

Μετά την Επανάσταση του 1821 και την απελευθέρωση, όλη η περιοχή δόθηκε από το νεοσύστατο ελληνικό κράτος στους Υδραίους Ναυμάχους για την προσφορά τους ( υλική και αγωνιστική) στον αγώνα της Επανάστασης. Η περιοχή «Πλέπι» που οριοθετούταν αυτά τα χρόνια από την παραλία του σημερινού Ξενοδοχειακού συγκροτήματος «Πόρτο Ύδρα» μέχρι τη λίμνη του Δημοσίου μεταξύ «Πλέπι» και «Πηγάδια» (Σαμπάριζα) και κατέληγε στην κορυφή του όρους Αδέρες, κατέληξε στην οικογένεια Μπουντούρη. 

Το σπίτι που έμενε η οικογένεια είναι αυτό που υπάρχει μέχρι σήμερα με την πινακίδα Σ.Ι.Μ. 1887 το οποίο φέρνει αντηρίδες που θα το κρατάνε όρθιο στους σεισμούς, ένα πρωτοποριακό σύστημα δόμησης για εκείνα τα χρόνια. Καθώς και πολύ ωραία διακόσμηση εσωτερικά, των δαπέδων κ.α. Επίσης υπήρχαν πολύ όμορφα και ακριβά κομμάτια επίπλων τα οποία είχαν φέρει από το Παρίσι. Να πούμε επίσης πως εδώ είχε φιλοξενηθεί πολλές φορές ο Βασιλιάς Γεώργιος Α΄ ο οποίος έβγαινε μαζί με άλλες προσωπικότητες της εποχής για κυνήγι στο εν λόγω κτήμα
(Τον ρώτησα εάν ήξερε από πού προέρχεται η ονομασία «Πλέπι») Μου είπε πως λέγεται ότι είναι αρβανίτικη λέξη που σημαίνει «Λεύκα» και κατά άλλους – φυτεία.

Η οικογένεια Νικολάου Καλογιάννη πριν τον πόλεμο στο «Πλέπι»
Ο κ. Νίκος αφηγείται …..
Ο παππούς μου ο Νικόλας που καταγόταν από το χωριό Πελετά του Λεωνιδίου Κυνουρίας έφυγε από εκεί ένα πολύ φτωχό παιδί και κατόρθωσε να δημιουργήσει διάφορες επιχειρηματικές δραστηριότητες της εποχής στην Ύδρα. Μέσα σ’αυτές τις δραστηριότητες ήταν και η ενοικίαση των γεωργικών εκτάσεων του «Πλέπι» από μια γυναίκα μέλος της οικογένειας Μπουντούρη με το επώνυμο Καλαμάρη. (το κτήμα «Πλέπι» έχει μεταγραφεί στο νεοσύστατο υποθηκοφυλακείο Κρανιδίου το έτος 1858 με τον αριθμό 42 Τομ.Α).
Το κτήμα αρχικά αριθμούσε 20.000 στρέμματα. Εκ των οποίων τα περισσότερα – τα ορεινά – απαλλοτριώθηκαν από το κράτος το 1957 υπέρ των κτηνοτρόφων.
Στην παραλία ένα τμήμα του κτήματος 600 στρεμμάτων με 10.000) ελαιόδενδρα κ.α., αγόρασε ο πατέρας μου Μιχάλης για τη συνέχιση της καλλιέργειας και ένα άλλο τμήμα αγόρασε ο Κωνσταντινίδης όπου έκτισε το Ξενοδοχείο «Πόρτο Ύδρα» και όλο τον οικισμό με τις εξοχικές βίλες.
Το κτήμα αυτό όπως προαναφερθήκαμε είχε παράδοση στην ελαιοκαλιέργεια. Παλαιότερα είχε και αμπέλια, εσπεριδοειδή και λουλούδια.
Σε ότι αφορά το παλιό λιοτρίβι κρατήθηκε από τον πατέρα μου έτσι όπως ήταν, με τις πέτρες, το αλώνι, το κανόνι, τα τσούλια, διότι όταν το λάδι δε το κτυπάς, δεν το καις, κ.α. μας δίνει εξαιρετικά αρώματα και λεπτές γεύσεις. Το αποτέλεσμα όλες αυτές τις δεκαετίες να είχαμε δημιουργήσει ένα σταθερό πελατειακό κοινό. Στη συνέχεια από το 1999 και μετά, το κτήμα καλλιεργείται με τον βιολογικό τρόπο καλλιέργειας και σε συνδυασμό με το παραδοσιακό ελαιοτριβείο μας έχει δώσει ένα προϊόν μοναδικό. 

Ένα επιπρόσθετο στοιχείο της φήμης του προϊόντος μας τα τελευταία χρόνια είναι η τυποποίηση σε συσκευασία των 5 λίτρων από το 2003. Είναι μια εύχρηστη συσκευασία. Εξωτερικά βλέπουμε ένα χαρτονένιο κουτί που προστατεύει το λάδι από τη θερμοκρασία και το φως και μέσα σε ένα ειδικό (για λάδι) αεροστεγή ασκό που εισάγουμε από τη Γαλλία, βάζουμε το πολύτιμο προϊόν προστατευμένο πλέον από τρεις εχθρικούς παράγοντες που είναι: «το φως, η θερμοκρασία και ο αέρας»» Προσεχώς ετοιμαζόμαστε να τυποποιήσουμε και σε μπουκάλι. Έτσι έχουμε οικολογική καλλιέργεια, παραδοσιακό τρόπο παραγωγής του λαδιού, και έχουμε εκμοντερνιστεί μόνο για τις ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας στο τρίτο σκέλος της διάθεσης με τη τυποποίηση.

Παλιά μαρμάρινη γούρνα περισυλλογής του λαδιού στο λιοτρίβι

Στην ερώτηση μου εάν εξάγουμε στο εξωτερικό ο κ. Καλογιάννης μου είπε: Εμείς δεν είμαστε έμποροι λαδιού. Το ελαιοτριβείο μας μετατρέπει σε λάδι μόνο τον ελαιόκαρπο του δικού μας κτήματος και αυτό προωθούμε στην ελληνική αγορά με τον τρόπο που προανέφερα.
Σε ό,τι αφορά τη βιολογική καλλιέργεια μου είπε πως τα πρώτα χρόνια πάθαμε ζημιές, ώσπου να προσαρμοστούν τα ελαιόδεντρα και οι καλλιεργητές στο νέο τρόπο καλλιέργειας.
Ωστόσο αυτό που λέγεται «μεράκι» ( που για τον ίδιο λόγο και εσείς δημοσιογραφείτε) και για την ιστορία και τη φήμη του κτήματος μας ρισκάραμε στην αρχή ενώ τώρα βρισκόμαστε σε πολύ καλή θέση.
Η φίρμα «Πλέπι» από σεβασμό στην ιστορία του κτήματος και των προγόνων μας θα χρησιμοποιείται μόνο για τη δική μας παραγωγή λαδιού. Εάν ποτέ στο μέλλον οι συνεχιστές αποφασίσουν να γίνουν έμποροι λαδιού, θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν άλλη επωνυμία.

Η συζήτηση μας στη συνέχεια δημιούργησε έντονη συναισθηματική φόρτιση και στους δύο μας, γιατί η ιστορία και η παράδοση είναι στοιχεία που εμπεδώνεται η πρόοδος και η εξέλιξη της ανθρώπινης κοινωνίας.
Η κουβέντα μας αυτή είχε σκοπό να γεφυρώσει την ιστορία του κτήματος «Πλέπι» από τα χρόνια της Ενετοκρατίας μέχρι της μέρες μας, ανάμεσα στο θρόισμα των γκρίζο- πράσινων φύλλων των γέρικων ελαιοδένδρων τεσσάρων – πέντε αιώνων όπως αναφερθήκαμε στην αρχή. Και εάν σκεφτούμε στο πέρασμα τόσων χρόνων πόσες χιλιάδες ροζιάρικα χέρια τις καλλιεργούσαν για να παράγουν αυτή την πολύτιμη τροφή γνωστή από τους αρχαίους χρόνους, δε μπορούμε να μην υποκλιθούμε με σεβασμό και δέος μπροστά σ’ αυτά τα ιερά δέντρα.

Φώτο1).Η κεντρική είσοδος του παλιού οικισμού “Πλέπι”

2) Οι πέτρες και το αλώνι του λιοτριβιού.

3)Το κανόνι με ανεβασμένα τα τσούλια με ελαιοπολτό.

4)Παλιά μαρμάρινη γούρνα περισυλλογής του λαδιού στο λιοτρίβι

5)Η συσκευασία τυποποίηση του λαδιού σήμερα

6)Η πινακίδα στο μπαλκόνι του παλιου αρχοντικού της οικογένειας Μπουντούρη με τα αρχικά γράμματα( Σ.Ι.Μ. 1887)

Δημοσιεύθηκε στο εορταστικό χριστουγεννιάτικο ένθετο φύλλο της καθημερινής εφημερίδας «ΑΡΓΟΛΙΔΑ» (Έδρα Άργος Παπαοικονόμου 21), στις 23 Δεκεμβρίου 2008

Φώτο - Ρεπορτάζ

ΣΤΑΜΑΤΗΣ ΔΑΜΑΛΙΤΗΣ