Ο Γιάννης Σπετσιώτης με την ιστορική έρευνά του – στα άδυτα της θρησκευτικής παράδοσης και χριστιανικής μας πίστης !! …

 Μέρες μεγάλων εορτών  ο Γιάννης Σπ. με το κείμενό αυτό, προσπαθεί να  στρέψουν οι χριστιανοί τη σκέψη τους αυτές τις Άγιες ημέρες και σε τέτοια γεγονότα που γαληνεύουν την ψυχή των ανθρώπων, μακριά από τη μιζέρια και άλλα πολλά... της καθημερινής ζωής μας …

Τον ευχαριστούμε!

ΣΤΑΜ.ΔΑΜ.

=================================================================================================

Χριστούγεννα με τον Ρωμανό Μελωδό

του Γιάννη Μ. Σπετσιώτη 

Η λυτρωτική ποίηση και οι τερψικάρδιες μελωδίες των ύμνων της εκκλησίας μας στη μεγάλη γιορτή των Χριστουγέννων, φέρνουν στον νου μας τον μέγιστο των λυρικών ποιητών των βυζαντινών χρόνων τον Άγιο Ρωμανό τον Μελωδό, «τον Πίνδαρον της ρυθμικής ποιήσεως», όπως αποκαλείται από ξένους και Έλληνες μελετητές.

Ο Ρωμανός, γεννημένος στα Έμμεσα της Συρίας στα μέσα του 5^ου αιώνα μ.Χ., είχε χειροτονηθεί διάκονος υπηρετώντας σε εκκλησία της Βηρυτού.    Αργότερα ήρθε στην Κωνσταντινούπολη όντας αυτοκράτορας ο Αναστάσιος Α΄(491-518) και εγκαταστάθηκε στο Μοναστήρι της Θεοτόκου του Κύρου, που είχε το όνομα του κτήτορά της.

Ήταν άμουσος και κακόφωνος ο Ρωμανός, όπως αναφέρει «ο σοφός» Νικόλαος Ξανθόπουλος. Πολλοί σύγχρονοί του τον περιέπαιζαν, αφού δεν μπορούσε ούτε σωστά να απαγγείλει ούτε σωστά να ψάλλει. Αυτός ήταν άλλωστε και ο κύριος λόγος που είχε εγκατασταθεί στη Μονή της Θεοτόκου του Κύρου, όπου υπήρχε η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας προκειμένου να ζητήσει τη βοήθειά της γι’ αυτή του την αδυναμία. Ήθελε ο Ρωμανός όλη του την ευλάβεια και τον σεβασμό που ένιωθε για το πρόσωπο του Χριστού, της Θεοτόκου και των Αγίων να έχει το χάρισμα να τα αποδίδει με ύμνους, άσματα και ωδές πνευματικές. Τα όσα στη συνέχεια η παράδοση μας πληροφορεί είναι ενδεικτικά της πίστης του.

Τη νύχτα της μεγάλης γιορτής των Χριστουγέννων ο Ρωμανός βρισκόταν στον ναό της Θεοτόκου, πλησίον του άμβωνα και προς στιγμή φάνηκε να τον παίρνει ο ύπνος. Τότε σαν σε όνειρο βλέπει την Παναγία να του δίνει τυλιγμένο χαρτί και να του λέει:

-      Λάβε τον χάρτην και κατάφαγε αυτόν. Ο Ρωμανός νόμισε πως έπρεπε να καταπιεί το τυλιγμένο στο ξύλο χαρτί. Ξύπνησε ταραγμένος. Κατάλαβε όμως γρήγορα πως εκείνη τη στιγμή κάτι σπουδαίο συντελέστηκε και αξιώθηκε των χαρισμάτων που χρόνια παρακαλούσε τη Θεοτόκο να του δώσει. Η φωνή του έγινε μελωδική και ο άμουσος κληρικός καλλικέλαδος ψάλτης! Ανέβηκε στον άμβωνα και άρχισε να ψάλλει τον ύμνο «Η Παρθένος σήμερον τον υπερούσιον τίκτει» ενώ το εκκλησίασμα θαύμαζε το μεγαλείο της συνύπαρξης της Ποίησης και της Μουσικής. Ο Ρωμανός τον ύμνο αυτόν τον ονόμασε «Κοντάκιον», γιατί το χαρτί του ύμνου ήταν τυλιγμένο σε κοντό (ξύλο) και η υπόθεση της γιορτής, με τη βοήθεια της Θεοτόκου, παρουσιαζόταν με συντομία, δηλαδή «εν κοντώ». Από τότε τα κοντάκια ψάλλονταν ακριβώς μετά την έκτη ωδή, γιατί τότε ο Άγιος δέχθηκε το χάρισμα. Τα γεγονότα αυτά συνέβησαν το 495 μ.Χ.

Ο Ρωμανός στιχούργησε και μελοποίησε περισσότερα από χίλια κοντάκια ενώ συνέταξε και ύμνους για Δεσποτικές, Θεομητορικές εορτές και εορτές Αγίων. Τη μνήμη του η Εκκλησία μας γιορτάζει την 1^η Οκτωβρίου μαζί με τη μνήμη του άλλου μεγάλου μελουργού Ιωάννη Κουκουζέλη.

Σύμφωνα με την παράδοση των απίστευτων γεγονότων της πίστης και της ιστορίας, όπως και των κορυφαίων δημιουργημάτων της Τέχνης και του Πολιτισμού που ο ανθρώπινος νους δεν μπορεί να συλλάβει, προηγούνται όνειρα και οράματα. Αυτό, σημαίνει, πως ο άνθρωπος καθοδηγούμενος μόνο από ανώτερες δυνάμεις είναι σε θέση να πραγματοποιήσει παρόμοια αριστουργήματα.

Ένα τέτοιο απαράμιλλο έργο, τεράστιας ποιητικής και μουσικής αξίας είναι και το περίφημο Κοντάκιο των Χριστουγέννων, εφάμιλλο με τα θρησκευτικά μουσικά έργα των ονομαστών συνθετών της Δύσης. Το Κοντάκιο αυτό αποτελείται από το προοίμιο και 24 οίκους, ψαλλόταν ολόκληρο ως τον 12^ο αιώνα μ.Χ. στο ιερό παλάτι, στα επίσημα δείπνα που δίνονταν την περίοδο του 12ημέρου από τους χορούς των ψαλτών της Αγίας Σοφίας και των Αγίων Αποστόλων. Σήμερα έχει επικρατήσει να ψάλλεται στους ναούς δίχορο από τους ιερείς και τους χορούς των ψαλτών σε ήχο τρίτο, μόνο το πάντερπνο γνωστό προοίμιο:

«Η Παρθένος σήμερον/ τον υπερούσιον τίκτει και η γη το σπήλαιον/ τω απροσίτω προσάγει./ Άγγελοι μετά ποιμένων/ δοξολογούσι/ Μάγοι δε/ μετά αστέρος/ οδοιπορούσι/ δι’ ημάς γαρ εγεννήθη/ παιδίον νέον ο προ αιώνων Θεός».