Του Αγίου Δημητρίου και μνήμη του μεγάλου σεισμού

του Γιάννη Μ. Σπετσιώτη

Στις 26 Οκτωβρίου η Εκκλησία μας εορτάζει τη μνήμη του μεγαλομάρτυρα Δημητρίου του Μυροβλύτη. Ενός Έλληνα Αγίου που καταγόταν από τη Θεσσαλονίκη, όπου και μαρτύρησε το 306 μ.Χ., την εποχή του αυτοκράτορα Γαλέριου.

Στην Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρη την Ορθοδοξία ο Άγιος είναι ιδιαίτερα αγαπητός. Το αποδεικνύει ο μεγάλος αριθμός των μικρών και μεγάλων εκκλησιών που φέρουν το όνομά του, με κορυφαίο τον ναό του Αγίου Δημητρίου της Θεσσαλονίκης, πολιούχου και προστάτη της πόλης καθώς και το πλήθος των βαφτιστικών ονομάτων.¹

Όπως διαπίστωσα κάθε Κοινότητα του Δήμου Ερμιονίδας έχει τη δική της εκκλησία του Αγίου Δημητρίου. Ειδικά στην Ερμιόνη υπάρχουν δυο ναΐσκοι, ένας, ο παλαιότερος, αριστερά στην αρχή του δρόμου της Πικροδάφνης και ο άλλος στην Πετροθάλασσα. Επίσης το καθολικό της ιστορικής Μονής του Αυγού τιμάται στο όνομα του Αγίου Δημητρίου.

Ποικιλόμορφη η λατρεία του Αγίου στις διάφορες περιοχές της Ελλάδας και πολυάριθμα τα ήθη και τα έθιμα της ημέρας, όπως περιγράφονται στις λαογραφικές συλλογές. Ιδιαίτερα λατρευτικά στοιχεία ή διαφορετικές συνήθειες στην Ερμιόνη δεν βρήκαμε.

Θυμάμαι. ανήμερα της εορτής του Αγίου, τον παπα-Μιχάλη να αντικαθιστά τα λευκά καλοκαιρινά του άμφια με τα …χρωματιστά (ανάλογα με τη γιορτή) χειμερινά του, ενώ η εικόνα του Αγίου στολιζόταν με τα φθινοπωρινά χρυσάνθεμα, που τα λέμε και αγιοδημητριάτικα καθώς συσχετίζονται με τη γιορτή.

Όπως γράφεται στον Συναξαριστή, η εκκλησία μας την ίδια ημέρα (26 Οκτωβρίου), εορτάζει και επαναφέρει στη μνήμη των πιστών το γεγονός του μεγάλου σεισμού, γι’ αυτό και οι ύμνοι της ημέρας αναφέρονται στα δύο αυτά γεγονότα.

Πρόκειται για τον μεγάλο σεισμό που έγινε στην Κωνσταντινούπολη, το έτος 740 μ.Χ., επί βασιλείας Λέοντα του Ισαύρου. Τότε πολλά οικοδομήματα της Πόλης κατέρρευσαν και πολλοί άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους καταπλακωμένοι από τα ερείπια.

Πάντοτε η Εκκλησία με τις διάφορες ευχές της ζητάει τη βοήθεια του Θεού «υπέρ της ειρήνης του σύμπαντος κόσμου» και την αποφυγή των συγκλονιστικών και καταστροφικών γεγονότων για τον άνθρωπο, όπως είναι οι σεισμοί, οι πόλεμοι, οι θανατηφόρες πανδημίες, οι μεγάλοι λιμοί (πείνα) κ.α.

Ιδιαίτερα για τους σεισμούς σημειώνει: «Έσεισας, αλλ’ έσωσας αύθις Λόγε Της σης γαρ οργής οίκτος εστί το πλέον».

Με την ευκαιρία αυτή θα ήθελα να αναφέρω τις επικλήσεις που είχα ακούσει από τη μητέρα μου αλλά και από άλλους συμπολίτες να λένε κατά την ώρα του σεισμού ή άλλων σφοδρών φυσικών φαινομένων που προκαλούν φόβο και απειλούν άμεσα τη ζωή των ανθρώπων. Οι επικλήσεις αυτές είναι θερμά λόγια πίστης προς τον Θεό, την Παναγία και τους Αγίους για να συντρέξουν και να βοηθήσουν τη δύσκολη αυτή στιγμή ενώ παράλληλα αναγνωρίζεται και ομολογείται η αναμφισβήτητη δύναμή Τους και η ευσπλαχνία Τους. Τρεις είναι οι πιο γνωστές φράσεις που έρχονται στα ερμιονίτικα χείλη την ώρα του κινδύνου.

·      Στον σεισμό: «Μέγας ει (είσαι) Κύριε και θαυμαστά τα έργα Σου!». Η φράση περιέχεται σε ευχή της εκκλησίας μας και την ακούμε στο μυστήριο του Βαπτίσματος και στην ακολουθία του Αγιασμού.

·      Στους κεραυνούς: «Σώσον Κύριε τον λαόν Σου!». Είναι η αρχή από το γνωστό απολυτίκιο της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού, που γιορτάζεται στις 14 Σεπτεμβρίου.

·      Σε κάθε κίνδυνο: «Άγιοι Ανάργυροι και θαυματουργοί!». Η αρχή του απολυτίκιου των Αγίων Αναργύρων. Η πιο δυνατή επίκληση των Ερμιονιτών για βοήθεια, ελπίδα και σωτηρία.

Χρόνια πολλά στη Δήμητρα και στον Δημήτρη!

Σημ.

1.     Λέγεται πως δεν υπάρχει στην Ελλάδα πόλη ή χωριό που να μην έχει εκκλησία στο όνομα του Αγίου Δημητρίου ή του Αγίου Γεωργίου.

2.   Η φωτο είναι από το ιστολόγιο «ΡΑΔΟΣ ΠΟΤΑΜΟΣ».