ΒΟΥΤΙΕΣ ΣΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ
Γράφει η Βιβή Σκούρτη
Φώτο από το αρχείο της
Ο άνθρωπος άμεσα εξαρτημένος από τη φύση και τον κύκλο της βλάστησης,
στάθηκε με σεβασμό και δέος απέναντι στη Γη και την αστείρευτη αναπαραγωγική
της ικανότητα• Τη λάτρεψε ως Θεά.
Ελιά, δύναμη και αξία. Ελιά πηγή ζωής για την Ελλάδα, δώρο της
φύσης, των Θεών σύμφωνα με το μύθο που συνοδεύει το δέντρο της ελιάς.
Ο μύθος αναφέρει τον Ποσειδώνα να ερίζει
με την Αθηνά (Γλαυκώπις)προστάτιδα της Ακρόπολης των Αθηνών, για την κηδεμονία
της Αθήνας, με νικήτρια τη Θεά της σοφίας που έδωσε το μοναδικό δώρο στους
Αθηναίους πολίτες, το δέντρο της ελιάς.
Από τότε ο κλάδος ελαίας συμβολίζει τη δύναμη της ζωής και της ειρήνης. Στη
μινωική λατρεία υπήρξε το κατ’ εξοχήν ιερό δέντρο.
Αιωνόβια, αειθαλής, με ρωμαλέο κορμό και
κλώνους που γεμίζουν καρπούς κάθε χρόνο, προσφέροντας τα πολύτιμα προϊόντα της
στον άνθρωπο και την επιβίωσή του• τις ελιές, το λάδι, τα ξύλα της.
Λάδι ελιάς, το ελιξίριο της ευζωίας, άρρηκτα συνδεδεμένο με την ελληνική
τροφή, μυστικό ελιξίριο της καλής υγείας, πολύτιμο προϊόν της ελληνικής φύσης
και η βάση της μεσογειακής διατροφής.
Αυτοσχέδια χτένια. ξύλινη τσότρα νερού, εργαλεία
του Σίλβεστρου Μπουκουβάλα
 |
| Αυτοσχέδια ξύλινα χτένια... |
 |
| Απαιτούμενα εργαλεία για τη συντήρηση και την περιποίηση των ελαιοδένδρων... |
 |
Σακίδια για τη μεταφορά των εργαλείων και το φαγητό στο
κτήμα...
Ξύλινη τσότρα για το νερό ή το κρασί...
|
Εδώ στην πατρίδα του ελαιόλαδου με την
εξαιρετική ποιότητα και γεύση, υπάρχουν χιλιάδες ελιές φυτεμένες στους ελαιώνες
των γραφικών χωριών της επαρχίας μας.
Οι ελαιοπαραγωγοί κι οι ελαιοτριβείς έτοιμοι για
την ελαιοσυλλογή που ξεκινάει κάθε χρόνο τον μήνα Οκτώβρη με την
ωριμότητα του ελαιοκάρπου. Ελιές, καρπός πολύτιμος• ελιές βρώσιμες, πράσινες,
μαύρες, μελιτζανιές, νυχάτες, χονδροελιές, μανάκι, λαδοελιές, ελιές χαμάδες που
μαζεύονται από κάτω (κοκολόϊ) και γεμίζουν τα μικρά καλάθια.
Γεμίζουν κι οι ελαιώνες με την ανθρώπινη παρουσία. Ο πολύτιμος καρπός
συλλέγεται με πολλούς τρόπους ράβδισμα κλαδιών -αφού στρωθούν τα λιόπανα- και
πολλούς σύγχρονους πλέον στις μέρες μας.
Γεμίζουν μεγάλα σακιά, φορτώνονται στα αυτοκίνητα (παλαιότερα η
μεταφορά γινόταν με τα ζώα ή με κάρα) και μεταφέρονται στο ελαιοτριβείο.
Στον
τόπο μας υπάρχουν πολλοί ελαιώνες, επομένως και πολλά λιτρίβια.
Το λιτρίβι είναι ένα εργαστήρι. Αλλού το συναντάμε
ως λιοτρουβιό, λιοτρίβι, ελαιοτριβείο, καλιάγρα στην Αλόννησο. Όπου
υπάρχουν ελιές υπάρχουν και λιτρίβια. Εδώ οι ελιές θα πλυθούν, θα γίνει ο
διαχωρισμός του καρπού από τα φύλλα. Για να βγει το λάδι , το χρυσάφι, από τον
πολτό της λιωμένης ελιάς (σύνθλιψη) και για την έκθλιψη -παραγωγή
λαδιού- χρειάζεται αρκετό ζεστό νερό. Δύσκολη και απαιτητική δουλειά
κυρίως παλαιότερα όταν όλα γίνονταν με τα χέρια και οι πέτρινοι τροχοί, τα
λιθάρια, στριφογύριζαν και έλιωναν τις ελιές.
Από το στύψιμο θα προκύψει η μούργα (κατακάθι) που οι νοικοκυρές με την
προσθήκη της ποτάσας έφτιαχναν το σαπούνι για το πλύσιμο των ρούχων και της
ατομικής καθαριότητας και φυσικά ο πυρήνας.
Με το πρωτόλαδο θα γιορτάσει ο παραγωγός και θα γευτεί τους λουκουμάδες ή
τις τηγανίτες από τα χέρια της νοικοκυράς. Μια τέτοια ωραία σύναξη φιλικών
ζευγαριών είχα την τύχη να δω πριν δύο χρόνια στο σπίτι της Μαρίνας και του
Δημήτρη Ζαβαλάρη. Γύρω από το τραπέζι η κεφάτη συντροφιά και στη μέση μια
απλάδα λουκουμάδες (φούσκουζες), περιχυμένη με μέλι και μπόλικη κανέλα. Η
Μαρίνα φιλόξενη οικοδέσποινα με μια όμορφη ποδιά στη μέση πηγαινοερχόταν
εφοδιάζοντας τους καλεσμένους της
Κάθε Οκτώβριο λοιπόν, με την έναρξη της
ελαιουργικής περιόδου, οι ελαιοπαραγωγοί της Θερμησίας με πρωτοπόρο τον
πολιτιστικό τους σύλλογο καλωσορίζουν τη νέα τους σοδειά με τη «γιορτή
της τηγανίτας».
Η «γιορτή της ελιάς» επίσης εδώ και χρόνια έχει θεσπιστεί
να γιορτάζεται από τη Δημοτική Κοινότητα Κρανιδίου, στο Κρανίδι.
Στην αγροτική μας οικονομία συνεισφέρουν τα ξένα χέρια. Τα τελευταία χρόνια
ξένοι μετανάστες εργάζονται σε βραχυπρόθεσμες αγροτικές χειρονακτικές
ενασχολήσεις, καθώς υπάρχει συρρίκνωση των νέων μας στις αγροτικές εργασίες.
«Βάλε ελιά για το παιδί σου και συκιά για τη ζωή σου»,
μιας
και πρέπει να περάσουν χρόνια για να δρέψεις τον καρπό.
«Αμπέλι από τον κόπο σου κι ελιά από τον πάππο σου»
«Μήτε ελιά χωρίς ξεράδι, μήτε άνθρωπος χωρίς ψεγάδι»
Σημείο μελανό αποτελεί η διαχείριση των αποβλήτων και η εναρμόνιση με τις
ισχύουσες υγειονομικές διατάξεις.
Κι ας προσθέσω και τις παιδικές μου μνήμες. Δίπλα στο σπίτι μας υπήρχε το
λιτρίβι του Γιάννη Γκάτσου (Τζίτζα). Εκεί δούλευε ο πατέρας μου και οι θείοι
μου Κοσμάς και Τζώρτζης τις ημέρες που η θάλασσα ήταν φουρτουνιασμένη. (Το
συνήθιζαν οι ψαράδες μας,άξιοι δουλευτάδες και σ’ εκείνο τον τομέα τα χέρια
τους να μην ξεξουράζονται). Με τις τραγιάσκες τους, τα ανασηκωμένα μανίκια
ξεφόρτωναν ολημερίς κι ολονυχτίς. Τους έβλεπα να ιδροκοπούν. Η ατμόσφαιρα της
γειτονιάς μύριζε για μήνες λάδι και πυρήνα. Παιδιά εμείς, κατεβαίναμε ως εκεί
με τις φέτες ψωμιού να μας τις βουτήξουν στο αγουρέλαιο και στη συνέχεια
τρέχαμε στο σπίτι να βάλουμε επάνω τη ζάχαρη. Γευστικές αλησμόνητες εμπειρίες!
Έτσι με το τέλος της συμφωνίας γέμιζε το κιούπι στο υπόγειο με το λάδι της
χρονιάς. Το επισμαλτωμένο κιούπι σκεπασμένο με το ταψί και πάνω του το κοχύλι
(γκοχόνα), ψαρεμένο από τα άξια χέρια του. Τα χρόνια άλλαξαν και το κιούπι του
λαδιού πήρε τη θέση γλάστρας,φιλοξενώντας στο εσωτερικό του μια ωραία θαλερή
μπουκαμβίλια.
Υ.Γ. Συμπληρώνω το άρθρο με ασπρόμαυρες φωτογραφικές καταγραφές
Βιβή
Σκούρτη
Σημείωση του blog : στις φωτογραφίες κατά τη Βιβή Σκούρτη εμφανίζονται οι -
Ελένη Βουρλή, Κική
Μαρόγιαννη, Μαρία Μερτύρη (Γκάτση) (άγνωστοι οι άλλοι σε εμένα)Μαρίτσα
Βλάσση, Σίλβεστρος Μπουκουβάλας, Άννα Πάλλη,
Βουρλής, Ελευθερία Βλάσση
