...Να μας θυμίσει ότι, συνειδητά ή ανεπίγνωστα, το Σχίσμα της
θρησκευτικής διαφοράς συνεχίζει να γεννάει εκατέρωθεν απανθρωπία. Η πίστη
γεννάει πολιτισμό, η ιδεολογικοποιημένη πίστη, στην κυριολεξία, θάνατο...
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Πόσο φίλοι οι σύμμαχοι;
Christos
Yiannaras | 07 Mar 2022
Ένα βιβλίο που διαβάζεται
«απνευ-στί». Μικρό, ευσύνοπτο (255 σελίδες), αρθρωμένο σε πενήντα
ερωταποκρίσεις. Θέμα και τίτλος του βιβλίου: «ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ».
Συγγραφείς: Άγγελος Συρίγος και Ευάνθης Χατζηβασιλείου, πανεπιστημιακοί
καθηγητές. Στις Εκδόσεις Πατάκη.
Αν το ξεκινήσει κανείς, δεν το
αφήνει από τα χέρια του, το βιβλίο τον συνεπαίρνει. Γεννιέται στον αναγνώστη,
αυθόρμητα, η ανάγκη να διαβαστεί αυτό το βιβλίο από ευρύ κοινό – για να
συνεχίσει να υπάρχει ιστορικά ο Ελληνισμός, οι προϋποθέσεις θα γεννηθούν από
την ευρύτερη δυνατή μελέτη της Μικρασιατικής Καταστροφής του.
Σκεφτόμουν μεθοδεύσεις: Λ.χ. στις
πανελλήνιες εξετάσεις για την είσοδο σε πανεπιστημιακές σχολές, αλλά και στα
απαραίτητα προσόντα για την ανάληψη κρατικού λειτουργήματος, να προαπαιτείται
αφομοιωμένος ο προβληματισμός αυτού του βιβλίου. Απαραίτητος είναι ο
προβληματισμός, όχι οπωσδήποτε κοινές οι πεποιθήσεις.
Ίσως ο μοιραίος παράγων, που οδήγησε
και στη Μικρασιατική Καταστροφή, να ήταν η αδυναμία του νεωτερικού Ελληνισμού
να λειτουργήσει πολιτικά με συνείδηση, όχι εθνοφυλετικού κρατιδίου, αλλά με
συνείδηση ακατάλυτης συνέχειας πολιτισμού. Μια τέτοια «συνέχεια» δεν μπορεί να
προκύψει από την καλλιέργεια πεποιθήσεων, ψυχολογικού ρομαντισμού ή πολιτικής
«εθνικοφροσύνης», ο πολιτισμός σαρκώνεται πάντοτε και μόνο στη συνέχεια της
γλώσσας, της ιδιαιτερότητας των θεσμών, της αχρονίας των βιωματικών
πεποιθήσεων.
Το ελλαδικό, μετά την Τουρκοκρατία,
κρατίδιο το συγκρότησαν οι Βαυαροί με καίριες κατασφαλίσεις «εξευρωπαϊσμού»,
δηλαδή αφελληνισμού του. Το βιβλίο των Συρίγου και Χατζηβασιλείου καταγράφει τη
σκόπιμη βοήθεια που πρόσφεραν στον Κεμάλ Γάλλοι και Ιταλοί (σελ. 229), σαφώς οι
Μπολσεβίκοι, την ακραιφνώς ιδιοτελή στάση των Άγγλων. Απέναντι στο ενδεχόμενο
να κερδίσουν οι Έλληνες την αναμέτρηση με τους Τούρκους, αναζωπυρωνόταν στην
Ευρώπη η ανθελληνική υστερία φόβου και απέχθειας για το ενοχλητικό «Βυζάντιο».
Οι πανελλήνιοι πανηγυρισμοί για την εφήμερη απελευθέρωση της Κωνσταντινούπολης
και της Σμύρνης, οι σημαιοστολισμοί με τη γαλανόλευκη και τα δάκρυα χαράς του
πλήθους, αφύπνιζαν έναν ξέφρενο ενθουσιασμό παλιγγενεσίας στην Ελλάδα, αλλά
πολλή δυσαρέσκεια στη Δύση. Ήταν πολύ ενοχλητική η νεκρανάσταση της Ρωμιοσύνης.
Τώρα, που το παιχνίδι είναι οριστικά
και τελεσίδικα χαμένο, μπορούμε (ακίνδυνα άραγε;) να διερωτηθούμε για τα τότε
λάθη και το κόστος τους. Το βιβλίο καταφεύγει στα κοινώς παραδεκτά λάθη
εμπάθειας, κοινωνικού διχασμού, κόπωσης από τους απελευθερωτικούς πολέμους μιας
δεκαετίας περίπου. Αιωρούμενο μένει το κρίσιμο ερώτημα: Πόσο φίλοι μας ήταν οι
τότε τάχα και σύμμαχοί μας, πόσο εγκληματικά ανυποψίαστοι ήμασταν εμείς, που
πιστεύαμε ακόμα στον εμβληματικό στόχο της Ρωμιοσύνης, στην Αγια-Σοφιά τάχα και
συνταιριασμένη με το «cogito» και τον Πύργο του Αϊφελ;
Να πολεμάμε με θυσία χιλιάδων παλικαριών
για έναν στόχο που οι «σύμμαχοι» και «προστάτες» μας τον είχαν προγραμματικά
αποκλείσει, ήταν εθελοτυφλία, ήταν τρέλα, ή απλώς η ενδημική στους Έλληνες
επιπολαιότητα; Η αδούλωτη ελληνικότητα της Μικρασίας, αδιάπτωτη, από τον
Ηράκλειτο τον Εφέσιο ώς τον Ρωμανό τον Μελωδό, παγιδεύτηκε στην απατηλή
νεωτερική σύμβαση του «έθνους-κράτους», στην εξευτελιστική μίμηση θεσμών και
«καλλιέργειας», στον νεκροφόρο «πολιτισμό» των ατομοκεντρικών «δικαιωμάτων» και
των «συμμαχιών» του συμφέροντος.
Το βιβλίο των Συρίγου και
Χατζηβασιλείου είναι συναρπαστικό, αλλά και πρόκληση για κριτική αναμέτρηση με
τον αυτονόητο αφορισμό «ανήκομεν εις την Δύσιν». Σήμερα πια το παιχνίδι είναι
οριστικά χαμένο, ο Ελληνισμός (κράτος, κοινωνία, θεσμοί) οριστικά πειθαρχημένος
στην αυτοκατάργησή του. Δεν είναι ακόμα θεωρητικά διατυπωμένη η υποχρεωτική
πειθάρχηση λαών και κυβερνήσεων στον απόλυτο αυταρχισμό των απαιτήσεων του
ΝΑΤΟ. Ίσως κάποιοι ελάχιστοι συντηρούν στη μνήμη τις συνέπειες που είχε η τόλμη
του Καραμανλή να αποσύρει την Ελλάδα από το ΝΑΤΟ μετά τη σκανδαλώδη αυθαιρεσία
κατάληψης της Κύπρου από τους Τούρκους. Άλλη ελάχιστη μειονότητα ασφαλώς θα
θυμάται τον φρικώδη εφιάλτη βομβαρδισμού και καταστροφής της Σερβίας, το 1999,
από τη νατοϊκή αεροπορία. Η πουριτανική Δύση δεν αστειεύεται, κυρίως όταν έχει
να κάνει με ετερόδοξους οιηματίες.
Το βιβλίο για τη ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ
ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ήρθε στην κατάλληλη στιγμή. Να μας θυμίσει ότι, συνειδητά ή
ανεπίγνωστα, το Σχίσμα της θρησκευτικής διαφοράς συνεχίζει να γεννάει
εκατέρωθεν απανθρωπία. Η πίστη γεννάει πολιτισμό, η ιδεολογικοποιημένη πίστη,
στην κυριολεξία, θάνατο.
