Χρήστος Γιανναράς καθηγητής φιλοσοφίας...

 

Ο Χρήστος Γιανναράς γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε στα Πανεπιστήμια της Αθήνας, της Βόννης και της Σορβόννης. Επιφυλλιδογραφεί σε εφημερίδες παρεμβαίνοντας στην πολιτική και κοινωνική επικαιρότητα.

[...]Οι Έλληνες δεν είμαστε ένας χθεσινός λαός μέσα στην Ιστορία, ξέρουμε, από την πείρα αιώνων, ότι η συλλογική ιστορική παρουσία σώζεται, όταν η ζωή και η χαρά της ζωής κοινωνούνται, όχι όταν πρωτεύουσα συλλογική μέριμνα είναι ο θεσμικά θωρακισμένος ατομοκεντρισμός. 

Ο πολιτισμός (ποιότητα της ζωής) προϋποθέτει την προτεραιότητα του εμείς και όχι του εγώ, η πολιτική είναι άθλημα ατομικής αυθυπέρβασης και αυτοπροσφοράς, είναι κοινότητα και κοινοτικός βίος, γλωσσική καλλιέργεια, γιορτή και πανήγυρις.

Έστω και μόνο η πολιτισμική αυτή συνείδηση θεμελιώνει εγρήγορση ενεργού μετοχής στην Ιστορία.

Όταν το παρελθόν βιώνεται ως αφορμή κενής καύχησης, χάνεται η ιστορική (κοινωνική) δυναμική της δεδομένης εμπειρίας. 

Είναι ο πιο επικίνδυνος αντίπαλος των ιστορικών κοινωνιών: να εφησυχάζουν οι κληρονόμοι για τα κατορθώματα των προγόνων, να παραιτούνται ανέμελοι στην ένδοξη φήμη, να νεκρώνουν, χωρίς να το καταλαβαίνουν ποια πολύτιμη παρακαταθήκη εξουδετερώνει η επιπολαιότητα της καυχησιολογικής φλυαρίας τους.

=======================================================================================================================================================

Εχθρός της κοινωνίας η μάζα

Christos Yiannaras | 19 Mar 2023

Ταυτότητα και περιεχόμενο της πολιτικής Αριστεράς είναι ο σοσιαλισμός – στα ελληνικά, κοινωνισμός. Σημαίνει την επιλογή και επιδίωξη κοινωνιοκεντρικών προτεραιοτήτων, την αντίθεση και αντίσταση στον ατομοκεντρικό ωφελισμό. Η πραγμάτωση κοινωνίας πολιτών, η ανάδειξη της δυναμικής των σχέσεων κοινωνίας της ζωής, η εναντίωση στις θωρακίσεις του εγωτικού συμφέροντος είναι η ταυτότητα της Αριστεράς. Οι στρατηγικές για την επιδίωξη των στόχων της μπορεί να μεταβάλλονται, όχι όμως και η ταυτότητα, ο καθοριστικός προσδιορισμός της.

Η μαρξιστική στρατηγική επέμεινε στον διεθνιστικό χαρακτήρα της Αριστεράς. Αυτό που πρωταρχικά την ενδιέφερε ήταν να ενωθούν οι προλετάριοι όλων των εθνών σε αγώνα για κοινωνικές κατακτήσεις, πέρα από σύνορα και πατρίδες. Η στρατηγική απέτυχε, γέννησε ιμπεριαλιστικούς ηγεμονισμούς και εφιαλτικά ολοκληρωτικά καθεστώτα, παραμόρφωσε το σοσιαλιστικό όραμα της κοινωνίας των αναγκών σε τυραννία κατεξουσιασμού, αστυνόμευσης και τρόμου, σε έσχατο εξευτελισμό της ανθρώπινης ύπαρξης και συνύπαρξης. >>>>>

Ο διεθνισμός της μαρξιστικής Αριστεράς ήταν τυπικό προϊόν μιας ανθρωπολογίας θεμελιωμένης στον Ιστορικό Υλισμό. Δεν έβλεπε (μόνο ο Λούκατς το κατάγγειλε απερίφραστα) ότι ο Ιστορικός Υλισμός ήταν πρωτίστως η αυτοσυνειδησία του καπιταλισμού. Υιοθετώντας η Αριστερά τον Ιστορικό Υλισμό, υποχρεωνόταν να παίξει στο γήπεδο του αντιπάλου και με τους όρους που επέβαλε ο αντίπαλος. Η κατάρρευση των καθεστώτων του «υπαρκτού» σοσιαλισμού επαλήθευσε την υπεροχή του πρώτου διδάξαντος. Ήταν το αποτέλεσμα της δυναμικής του καπιταλιστικού διεθνισμού και ο θρίαμβός του.

Σήμερα, η παγκοσμιοποίηση της καπιταλιστικής οικονομίας μοιάζει να είναι η πιο χειροπιαστή απειλή που γνώρισε ποτέ η ανθρωπότητα. Οι κοινωνικοί θεσμοί, οι πολιτικές διαδικασίες, οι δημοκρατικές κατακτήσεις φαντάζουν ανίσχυρες σκιές μπροστά στην κυριαρχική εξουσία του διεθνοποιημένου τζόγου των χρηματιστηρίων. Οι σημαντικότερες πολιτικές επιλογές υποτάσσονται στα κελεύσματα της νομισματικής οικονομίας, που την πορεία τους καθορίζουν παντελώς ανεξέλεγκτοι παράγοντες. Πολιτιστικές ιδιαιτερότητες και ιστορικές παραδόσεις, που συγκροτούν την προϋπόθεση της συνοχής των τοπικών κοινωνιών (την αφετηρία για το κατόρθωμα της πολιτικής κοινωνίας) σαρώνονται σήμερα από μια παγκοσμιοποιημένη υποκουλτούρα. Θάβονται στην ομοιομορφία, στον πιθηκισμό του «εκσυγχρονισμού», στον αισθητικό εκβαρβαρισμό.

Όμως, η ακόμα λεγόμενη «Αριστερά» δείχνει να μην καταλαβαίνει τίποτα από όσα συμβαίνουν στον πλανήτη μας, από τις καινούργιες ιστορικές απαιτήσεις που δημιουργούνται: Αν «Αριστερά» εξακολουθεί να σημαίνει κοινωνιοκεντρικές προτεραιότητες, κοινωνικό όραμα, ποιαν άλλη στρατηγική μπορεί να υιοθετήσει εκτός από την αντίσταση στον ισοπεδωτικό διεθνισμό του κυρίαρχου Ιστορικού Υλισμού; Και αντίσταση σημαίνει: καλλιέργεια της συνοχής κάθε τοπικής κοινωνίας, όπου συνοχή σημαίνει την ελευθερία αγαπητικής αυθυπέρβασης και αυτοπροσφοράς, καλλιέργεια των πολιτισμικών ιδιαιτεροτήτων, άρνηση της ομοιομορφίας που φτωχαίνει τη ζωή και την αναγκάζει να οπισθοδρομεί. Το πολιτικό πρόταγμα της Αριστεράς σήμερα απαιτεί την επαναθεμελίωση της στρατηγικής της με συνεπή άρνηση των ιστορικο-υλιστικών κριτηρίων. Απαιτεί ανθρωπολογική βάση, ικανή να αντιπαλέψει την απανθρωπία της καταναλωτικής «εξατομίκευσης»: την εκδοχή του ανθρώπου σαν αδιαφοροποίητης καταναλωτικής μονάδας.

Οι Έλληνες δεν είμαστε ένας χθεσινός λαός μέσα στην Ιστορία, ξέρουμε, από την πείρα αιώνων, ότι η συλλογική ιστορική παρουσία σώζεται, όταν η ζωή και η χαρά της ζωής κοινωνούνται, όχι όταν πρωτεύουσα συλλογική μέριμνα είναι ο θεσμικά θωρακισμένος ατομοκεντρισμός. Ο πολιτισμός (ποιότητα της ζωής) προϋποθέτει την προτεραιότητα του εμείς και όχι του εγώ, η πολιτική είναι άθλημα ατομικής αυθυπέρβασης και αυτοπροσφοράς, είναι κοινότητα και κοινοτικός βίος, γλωσσική καλλιέργεια, γιορτή και πανήγυρις.

Έστω και μόνο η πολιτισμική αυτή συνείδηση θεμελιώνει εγρήγορση ενεργού μετοχής στην Ιστορία. Όταν το παρελθόν βιώνεται ως αφορμή κενής καύχησης, χάνεται η ιστορική (κοινωνική) δυναμική της δεδομένης εμπειρίας. Είναι ο πιο επικίνδυνος αντίπαλος των ιστορικών κοινωνιών: να εφησυχάζουν οι κληρονόμοι για τα κατορθώματα των προγόνων, να παραιτούνται ανέμελοι στην ένδοξη φήμη, να νεκρώνουν, χωρίς να το καταλαβαίνουν ποια πολύτιμη παρακαταθήκη εξουδετερώνει η επιπολαιότητα της καυχησιολογικής φλυαρίας τους.