Σημαντικό άρθρο της Βιβής Σκούρτη δημοσιευμένο στο τελευταίο τεύχος του περιοδικού μας «Στην Ερμιόνη άλλοτε και τώρα»

  Ο Αγροτικός-Γεωργικός-Πιστωτικός Συνεταιρισμός Ερμιόνης 

- «ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ»

Συνεταιρισμός, σύμφωνα με τη Διεθνή Συνεταιριστική Συμμαχία, είναι μια αυτόνομη ένωση προσώπων που συγκροτείται εθελοντικά για την αντιμετώπιση των κοινών οικονομικών, κοινωνικών, πολιτιστικών αναγκών και επιδιώξεων τους, διαμέσου μιας συνιδιοκτήτης και δημοκρατικά διοικούμενης επιχείρησης. Ο ορισμός τούτος δόθηκε το 1955 στο παγκόσμιο συνέδριο συνεταιριστικών οργανώσεων στο Μάντσεστερ της Αγγλίας.

Ο όρος αυτός αναπτύχθηκε ιδιαίτερα κατά τον 19ο αιώνα και εξελίχθηκε ως ιδεολογία και ως κίνημα με κοινωνικό και οικονομικό περιεχόμενο αποβλέποντας κυρίως τις ασθενέστερες τάξεις των εργαζομένων, για την ικανοποιητικότερη αντιμετώπιση των διαφόρων συχνά αναφυομένων αυθαιρεσιών του άκρατου κεφαλαιοκρατισμού. Η ελευθερία της συγκρότησης συνεταιρισμού (το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθε), για την επιδίωξη νόμιμων σκοπών θεμελιώνεται στα συντάγματα όλων των φιλελεύθερων και δημοκρατικών πολιτειών.

Η ύπαρξη εταιρικής ηθικής, μια καρποφόρα συνεργασία ελεύθερης πράξης ή η ανυπαρξία της, ήταν ο βασικός παράγοντας που οδήγησε στην επιτυχία ή αποτυχία,  συν κάποιους άλλους παράγοντες. Εταιρική συνύπαρξη, η ευθύνη δηλαδή απέναντι στον άλλον.

Ο συνεργατισμός είναι ιδεολογία, προϋπόθεση αρετών, ύπαρξης αλληλεγγύης, αλληλοβοήθειας και  ίσης αμοιβής.

Την 1 Μαρτίου του 1947 ιδρύθηκε στην Ερμιόνη ο  Αγροτικός-Γεωργικός-Πιστωτικός Συνεταιρισμός Ερμιόνης με την επωνυμία «ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ», με τη σφραγίδα του να αποτυπώνονται εγχάρακτες οι μορφές των Αγίων Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού , όπως φαίνεται και στη φωτογραφία. Ιδρυτές και πρωτομάστορες ο Μιχάλη Δεληγιάννη και ο Νίκος Δέδες. Ένας ζωντανός οικονομικός οργανισμός με εγκαταστάσεις, αποθήκες, αγροτική γη.

Η πόλη μας, όπως άλλωστε και η χώρα μας ήταν από γεωργική, λέω ήταν γιατί έχει πάψει να είναι, αφού τρεφόμαστε από τα αγροτικά προϊόντα άλλων χωρών και οι συνεταιρισμοί που αποτελούσαν το τέλειο και αναγκαίο εργαλείο για την ανάπτυξή της, δεν υπάρχουν πια ενεργοί, παρά ελάχιστοι.

Το ίδιο το κράτος συνέθλιψε τους συνεταιρισμούς, με απαξίωση, παροπλισμό, λεηλασίες, απερίσκεπτες παρεμβάσεις, μικροσυμφέροντα, αποθάρρυνση του αγροτικού κόσμου για συλλογική δραστηριότητα. Τα προβλήματα όμως και οι ανάγκες της αγροτιάς είναι πολλά, καθώς μοχθούν για τη γη τους∙ ραχοκοκαλιά την ονομάζουν, αλλά μάταια αναζητούν τρόπους συμπαράστασης.

«Ουδέ οι ευτυχέστεροι ημπορούν να απέχουν από τη γεωργία» (Σωκράτης),

 λόγια που ξεχάστηκαν από την κεντρική εξουσία.

Ο δικός μας Συνεταιρισμός δημιουργήθηκε με σκοπό την εξυπηρέτηση του αγροτικού κόσμου. Δια μέσου της Αγροτικής Τράπεζας, προμηθευόταν τα λιπάσματα που χρειάζονταν και οι αγρότες μας τα έπαιρναν χωρίς να καταβάλουν χρήματα, με πίστωση.

Όταν ερχόταν η ώρα του θερισμού με όλη την οικογένεια στο χωράφι και του αλωνίσματος, έφερναν αλωνιστική μηχανή που την τοποθετούσαν στο Καλογερικό κτήμα δίπλα στο Καλογερικό πηγάδι . Αρχικά ένα μικρό αγροτικό εργαλείο μάρκας-μοντέλο GEISS  και αργότερα μία LANCIA,που διαχώριζε τον καρπό (στάρι, σιτάρι, καλαμπόκι) από το άχυρο, χρήσιμη τροφή για τα ζώα τους που όλοι είχαν.

Πέτρινα αλώνια υπήρχαν και αλλού.

Σύμφωνα με άρθρο του Γιάννη Μ. Σπετσιώτη στο διαδίκτυο: «Τη γιορτή του Αγίου Μόδεστου πανηγύριζε με μεγαλοπρέπεια από την ίδρυσή του μέχρι τις αρχές της 10ετίας του 1930 ο Γεωργικός Συνεταιρισμός Ερμιόνης. >>>>

 Εσπερινός, παρουσία αρκετού κόσμου και ακολουθούσε γύρω στις 9:30 μ.μ. η περιφορά της εικόνας του Αγίου στους δρόμους της πόλης. Την επόμενη ημέρα γινόταν πανηγυρική Θεία Λειτουργία με αρτοκλασία ενώ στο τέλος ακολουθούσε ο αγιασμός, με τον οποίο οι πιστοί άγιαζαν τα ζωντανά και τα χωράφια τους. Τέλος, μετά τον αγιασμό προσφέρονταν κεράσματα στο γραφείο του Γεωργικού Συνεταιρισμού. Αυτά διαβάζουμε στην εφημερίδα «ΑΡΓΟΛΙΚΗ» του έτους 1932 γραμμένα από τον αείμνηστο Γιώργο Μαρμαρινό».

Έχω προσωπική και βιωματική εμπειρία του «Σπογγαλιευτικού και Αλιευτικού Συνεταιρισμού»  που ενεργά μέλη του ήταν όλη η πατρική μου οικογένεια.

Η συνεργατική προσπάθεια της παραγωγικής τάξης των ψαράδων ευδοκίμησε για πολλά χρόνια, αυτόνομη, αυτοχρηματοδοτούμενη, αυτοελεγχόμενη.

Με δημοπρασία έπαιρναν την εκμετάλλευση των τριών λιμνών της Θερμησίας.

Δεν διέθεταν επιχειρηματικές γνώσεις, ούτε ταλέντο εκτός από την κατανόηση της φύσης , τη γνώση  της δουλειάς τους, το σεβασμό απέναντι στον άλλον. Πέτυχαν όσο πέτυχαν γιατί είχαν συνεταιριστική και συντροφική κουλτούρα.

Κυρίως πίστευαν στην ομαδική δραστηριότητα, είχαν το δικό τους δίκτυο αλληλοβοήθειας και αλληλοϋποστήριξης, καθώς μια ιδιαίτερη  μορφή οργάνωσης και επικοινωνίας. Είχε καλλιεργηθεί ενστικτωδώς, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τους κινδύνους του ταξιδιού στις ταραγμένες θάλασσες που διάβαιναν.  Δεν αντιλαμβάνονταν αυτό που έκαναν ως  κοινωνική επιχειρηματικότητα. Έκαναν αυτό που γνώριζαν καλά. Να ψαρεύουν.

Μέσα από τη διαδικασία της αυτοοργάνωσης αναδεικνύονταν οι  ικανότητες και δεξιότητες των ατόμων της επαγγελματικής ομάδας, καθώς επίσης και η καταγραφή των προβλημάτων, η μελέτη και κατάθεση των προτάσεων, η διεκδίκηση των λύσεων, καθόλου εύκολα πράγματα.

Μία ιδρυτική ομάδα με συλλογικό σχεδιασμό και ευθύνη δημιούργησε τον Συνεταιρισμό και έτσι δημιουργήθηκε  το μητρώο των συνεταιριστών. Φυσικά υπήρχε συνεταιριστική νομοθεσία, με κανόνες, δεσμεύσεις, μηχανισμούς ελέγχου, μηχανισμό διανομής χρημάτων που λειτουργούσε προς όφελος μιας κοινωνικής παραγωγικής ομάδας.

Φυσικά και δεν γνώριζαν το Κοινωνικό Συμβόλαιο του Bourdieu, Goleman, Putnam, υπήρχαν όμως, η ποιότητα και η συλλογική δράση ομοειδούς εργατικού δυναμικού, οι εργασιακές σχέσεις, οι δεσμοί εμπιστοσύνης, το αλληλέγγυο πνεύμα, ένα τεράστιο περιουσιακό στοιχείο και επίσης επικοινωνία, αμοιβαιότητα, συνεργασία. Υπήρξε η ευθύνη του ενός απέναντι στον άλλον, υπήρξε η κατανόηση της φύσης και η γνώση της δουλειάς τους.

 Γιατί η συνεργασία παράγει εμπιστοσύνη και η εμπιστοσύνη παράγει συνεργασία.

Υπήρχε υποστηρικτικός μηχανισμός, από την Αγροτική τράπεζα και ένας υποτυπώδης συμβουλευτικός μηχανισμός. Υπήρχε αξιολόγηση, οικονομικός έλεγχος γραμματειακή υποστήριξη και συμβουλευτική από την Ηρώ Λαζαρίδου, που εργαζόταν στον Αγροτικό-Πιστωτικό Συνεταιρισμό ως Γραμματέας με ιδιαίτερο ζήλο για πολλά χρόνια. Την αναφέρουν συχνά προφορικά, αλλά και στα άρθρα του στο Περιοδικό μας ο Λάμπης Παυλίδης. Η πόλη μας είχε αποκτήσει τη δική της συλλογικότητα,  και πιθανά χωρίς να αντιλαμβάνονται επί της ουσίας τη σπουδαιότητα των σκοπών και των στόχων, αλλά  τα αποτελέσματα ήταν άκρως εργασιακά, κοινωνικά, οικονομικά, περιβαλλοντικά.

Μνήμες όμως υπάρχουν από παλιούς μαθητές του Δημοτικού σχολείου της Ερμιόνης για τους σχολικούς συνεταιρισμούς. Μια αναδρομή στην ιστορία του «σχολικού κήπου» της δεκαετίας του ’50 που συνδέεται με την παιδαγωγική των Frenet (Φρενέ) και Μ. Μontessori (Μοντεσσόρι). Ένα μοντέλο σύμφωνα με την κοινωνική παιδαγωγική τους, «τάξη-αυλή-κοινότητα».

 Η δημιουργία του «σχολικού κήπου» στο επάνω μέρος του Σχολείου Συγγρού (σήμερα πολιτιστικού Κέντρου), από τον δάσκαλο Μιχάλη Παπαβασιλείου που αφορούσε τις δύο τελευταίες τάξεις του Δημοτικού σχολείου και έφερνε τους μαθητές σε επαφή με το φυσικό περιβάλλον. Ο πλέον κατάλληλος τρόπος για βιωματική διδασκαλία των φυσικών επιστημών, της γλώσσας, προπομπός της γεωργικής επαγγελματικής εκπαίδευσης και προετοιμασίας των παιδιών για την κατοπινή γεωργική απασχόληση, τόσο σε τεχνικό, κοινωνικό, οργανωτικό και οικονομικό επίπεδο αφού στη συνέχεια τα μαρούλια, τα φρέσκα κρεμμυδάκια, τα  ραπανάκια, κλπ, που καλλιεργούσαν, στη συνέχεια τα πουλούσαν στους κατοίκους, διαλαλώντας τα, φορτωμένα σε γαϊδουράκι.

Μαθητές  φύτεψαν τις ροδοδάφνες στο Δημοτικό σχολείο ως σύνορο του προαύλιου χώρου πριν να περιφραχθεί, αλλά και μαθητές είχαν αναλάβει το φύτεμα και τη φροντίδα του Ηρώου.

Και ήρθε η επέλαση των μεγάλων συμφερόντων. Τα περιουσιακά στοιχεία πολλών Αγροτικών Συνεταιρισμών μη εξαιρουμένου και του δικού μας οδηγήθηκαν ή οδηγούνται σε ιδιωτικά χέρια.

Ο ΟΔΙΑΓΕ (Ίδρυση Οργανισμών Διαχείρισης Ακινήτων Γεωργικών Εξοπλισμών) καταργήθηκε. Υπάρχουν 6.500 συνεταιρισμοί «σφραγίδες», και 880 ενεργοί με 140.000 περίπου μέλη.

Ο Αγροτικός Συνεταιρισμός μας δεν είναι πια το καταφύγιο του αγρότη για τη στήριξη της σοδειάς του, αλλά ούτε και η κρατική εξουσία.

Ζημιά και μεγάλη καταστροφή του υλικού και ηθικού συνεταιριστικού κεφαλαίου της χώρας, ο ρουσφετολογικός  πολίτης.  Θεωρείται ένας χρεωκοπημένος θεσμός, με την άλλοτε ανθηρή περιουσία τώρα πτωχευμένη.

Ιδιαίτερα με ανησυχεί η κατάσταση που βρίσκεται το Αρχείο του, η ιστορία δηλαδή του Συνεταιρισμού μας, με δεδομένο ότι αυτός πια δεν βρίσκεται σε λειτουργία, αλλά και οι εγκαταστάσεις, τα παλιά μηχανήματα που σκουριάζουν και σαπίζουν.

Πληροφορήθηκα ότι υπάρχει Δ.Σ. με νέους ανθρώπους, που θεωρώ ότι χρειάζεται  να μεριμνήσουν για τη διάσωσή τους. Δεν γνωρίζω  τα ζητήματα που τους απασχολούν, που τους δυσκολεύουν και δηλώνω την αμέριστη κατανόησή μου σε αυτά.

Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν προσπάθειες εξυγίανσης, ανασυγκρότησης και  αποκατάστασης της εμπιστοσύνης των αγροτών. Επίσης δεν λείπουν και οι αγρότες με λογική στις σύγχρονες απαιτήσεις. Απουσιάζουν τα κίνητρα και η συνεργατική κουλτούρα. Υπάρχουν και οι γιορτές της ανταλλαγής διάσωσης και ανταλλαγής παλαιών σπόρων.

Στις μέρες μας έλαχε να έρθει και ο πόλεμος και στον κάθε πόλεμο οι λαοί είναι πάντα νικημένοι ακόμα κι αν είναι νικητές, γιατί αυτοί είναι που θα βιώσουν τις επιπτώσεις, την εξαθλίωση, το θάνατο, τον ξεριζωμό, αυτοί που θα θρηνήσουν.

Ναυτικός αποκλεισμός, διατροφική ανασφάλεια, χαμηλές αμοιβές των αγροτικών προϊόντων,  έλλειψη εργατικών χεριών, υψηλά μεροκάματα, ακρίβεια στην ενέργεια και τα λιπάσματα, με αποτέλεσμα η παραγωγή να μένει στα δέντρα.

          Μετά την κοινωνική και οικονομική κρίση ακολουθεί η επισιτιστική, γιατί χωρίς τη γεωργία έρχεται το χάος.

Επιβάλλεται λοιπόν να ληφθούν μέτρα για την επιτυχή διατροφική αυτονομία, μια εθνική πολιτική για την Ελληνική γεωργία, με καλλιέργειες που συνδέονται άμεσα με εθνικό κοινωνικό όφελος με στόχο τη μη εξάρτηση από εισαγωγές για τη διατροφή του πληθυσμού, μα και αποθέματα και ανάλογες τιμές. Μέτρα δηλαδή ώστε να επιτύχει η διατροφική οικονομία.

Έτσι εκτός από την οικονομική στήριξη των παραγωγών, την στρατηγική της επισιτιστικής ασφάλειας, απαιτείται η καταγραφή καλλιεργητικών περιοχών δομών και υποδομών, για το που θα αποθηκευτούν οι καλλιέργειες ή που θα μεταποιηθούν.

          Τις μέρες που δίνεται τούτο το άρθρο προς δημοσίευση στο Περιοδικό, στη χώρα αλλά και στην Ευρώπη οι αγρότες διαμαρτύρονται για τις αλλαγές στη νέα κοινή αγροτική πολιτική (ΚΑΠ) και στον τρόπο μετάβασης στην πράσινη γεωργία και ανάπτυξη. Και βέβαια γεννιέται το ερώτημα, πόσο διαφορετικά θα ήταν τα πράγματα στη χώρα μας, στο Νομό μας, στην πόλη μας, που εκτός από τα προβλήματα που δημιουργεί η νέα ΚΑΠ, οι αγρότες μας έχουν και ιδιαίτερα πραγματικά και υπαρκτά προβλήματα όπως: το κόστος του πετρελαίου, της ηλεκτρικής ενέργειας, των εφοδίων και λιπασμάτων, την κλιματική αλλαγή, τη ρύπανση των φυσικών πόρων, την έλλειψη νερού και τόσα άλλα. Αν υπήρχαν ζωντανοί και ενεργοί οι συνεταιρισμοί, οι συνεταιριστές θα μπορούσαν να καταθέσουν προτάσεις για τις νέες ΚΑΠ, αντιμετωπίζοντας τις μονοκαλλιέργειες, αλλά θα ήταν εξασφαλισμένη και η ενότητά τους απέναντι στους κάθε είδους μεσάζοντες.

«Να ξαναδώσουμε στα πόδια μας το πράσινο στο πράσινο» (Οδυσσέας Ελύτης)

=================================================================================

Σημείωση : - > Εμείς αναλογιζόμαστε, αυτές τις προοδευτικές ιδέες και πράξεις των προγόνων μας για την παραγωγή του πρωτογενούς τομέα, με τι τα ανταλλάξαμε στις μέρες μας;;;

Με αυτές τις σκέψεις, μια απέραντη θλίψη και απογοήτευση  μας κατακλύζει!! …

ΣΤΑΜ. ΔΑΜ.