Αικατερίνη - Παπαμιχαήλ - Ρήγα -> από τους λίγους εναπομείναντες που προσπαθούν να κρατήσουν μνήμες με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στην ιδιαιτέρα μας πατρίδα την Ερμιόνη ...

 

                   ΜΟΥΣΕΙΑ

Όλοι μας ξέρουμε πως τα μουσεία είναι οι στέγες που φυλάσσονται αντικείμενα δείγματα παρελθοντικού πολιτισμού. Γνωστότερά μας ήσαν τα αρχαιολογικά και τα καλλιτεχνημάτων κάθε τόπου. Στην  Έλλάδα πλούσιο το αρχαιολογικό υλικό. Το Καλλιτεχνικό σε όλες τις χώρες. Με τα χρόνια συστήθηκαν και άλλων ειδών Μουσεία ειδικού ενδιαφέροντος.  Μουσείο πολεμικό, βυζαντινό, νομισματικό, φιλοτελικό, ζωολογικό, παιχνιδιών κ. α. πολλά. Ποιος ο σκοπός των Μουσείων; Να διατηρεί μνήμες τοπικού πολιτισμού αλλά και ιδιαίτερων αντικειμένων διαδρομές.                                                         

Θα αναφερθώ με τούτο το σημείωμα στη μουσειακή κατάσταση στη γενέτειρά μου την Ερμιόνη τα κοινά της οποίας δεν έπαψαν να με ενδιαφέρουν. Πολλοί ενδιαφερθήκαμε για τη συλλογή των πολλών αρχαιολογικών ευρημάτων της που βρίσκονται σκόρπια στα υπόγεια μουσείων Άργους και Ναυπλίου και στο Λουρίδειο ίδρυμα, να συλλεγούν στον τόπο τους για αρχαιολογικό Μουσείο. Δε βρέθηκε όμως κατάλληλο δυναμικό πρόσωπο να το φροντίσει. Άλλο Μουσείο μείζονος σημασίας για τον τόπο για τη λειτουργία στη ζωή των προγόνων μας, είναι το Λαογραφικό. Δείχνει το χαραχτήρα του τοπικού πολιτισμού. Η Ερμιόνη δυστυχώς περνώντας τα χρόνια αποχαραχτηρίζεται γιατί έχουν λιγοστέψει οι ντόπιοι ερμιονίτες και οι νέοι έποικοι δεν γνωρίζουν ή δεν ενδιαφέρονται για τις ιδιαιτερότητες του τόπου. Οι λίγοι απομείναντες προσπαθούμε να κρατήσουμε τις μνήμες με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Ο Γ. Σπετσιώτης με τις έρευνες του, ο Β. Γκάτσος με τις αναφορές του στην παληά Ερμιόνη, οι μακαρίτες Μ. Παπαβασιλείου με περιγραφές και η Ανθούλα με τις νάϊφ εθιμοτυπικές απεικονίσεις ερμιονίτικης  ζωής, ο Γ. Ησαϊας με τις μελέτες του για τοπικά νομίσματα  η Βιβή Σκούρτη με τη συλλογή των λειψάνων του τόπου και η ασημότητά μου με τα λαογραφικά κείμενα, τα υμνητικά στιχουργήματα και τα ερμιονικά θέματα του χρωστήρα μου, προσπαθούμε να διατηρήσουμε τις μνήμες των ερμιονικών ιδιαιτεροτήτων. Αν όμως οι αρχαιολογικές συλλογές είναι δύσκολες, η συλλογή λαογραφικού υλικού είναι εύκολη αν υπάρξουν πρόσωπα με διάθεση για προσφορά προσωπικής ενασχόλησης. Είναι αναγκαία αν θέλουμε να διατηρήσουμε το χαρακτήρα του χωριού μας. 

Γιατί το λαογραφικό υλικό δίνει τη φυσιογνωμία του τόπου. Προς αυτή την κατεύθυνση πρέπει να στραφούμε όταν παραχωρηθεί από το Δήμο στέγη για επέκταση από το στενό χώρο του ιστορικού λαογραφικού κτηρίου. Το υπάρχον να παραμείνει ιστορικό και το λαογραφικό να εκταθεί σε μεγαλύτερο χώρο όπως λ.χ. το  Καποδιστριακό. Και ας λείψει η ιδέα για επέκταση βιβλιοθήκης. Οι βιβλιοθήκες παρακμάζουν με την ηλεκτρονική εξέλιξη. Άλλωστε είναι γενικού ενδιαφέροντος και όχι τοπικού. Λαογραφικό υλικό υπάρχει άφθονο στην Ερμιόνη αλλά δεν υπάρχει χώρος να εκτεθεί. Τυχερό το Μουσείο που βρήκε στέγαση και κηδεμονία είναι των παιχνιδιών. Καλό βέβαια αλλά και αυτό γενικού ενδιαφέροντος και χαρακτήρα.   Όθεν η πρώτη στέγη που θα βρεθεί, να διατεθεί για λαογραφικό Μουσείο για να πάρουν θέση όσα παλαιά αντικείμενα φυλάσσονται στα σπίτια και κάποτε θα αφανιστούν στα σκουπίδια. Αυτά έχει να πεί το πατριωτικό μου αίσθημα για να διατηρήσουμε τον τοπικό χαρακτήρα του χωριού μας. 

Με την ευκαιρία αυτή, εκφράζω τη γνώμη μου ότι το δωρηθέν οίκημα Μ. Παπαβασιλείου, πρέπει να είναι σημείο συνάντησης των μελών του συνδέσμου και όχι στέγη του Καραγκιόζη. γιατί ο δωρητής ήταν και ο εμπνευστής της ίδρυσης του συλλόγου και προφανώς σ’ αυτό σκόπευε δωρίζοντάς το.

ΚΑ.ΠΑ.ΡΗ.

                                

Επίλογος - Αφιερώματος στην ΚΑ.ΠΑ.ΡΗ από την ίδια...

ΚΑ.ΠΑ.ΡΗ.

Μόνο μια δασκάλα και δημιουργός - καλλιτέχνης και ποιήτρια,  μπορεί να βάλλει τη δράση και τις δημιουργίες της  ζωής της σε ένα λιτό κείμενο ... 

Νά’σαι καλά Κατερίνα … -> Stam.Dam.D.

=======================================================================================================================

Από το διήμερο αφιέρωμα στη ζωή και το έργο της που παρουσιάσαμε εδώ στο blog ... 

ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΑΦΙΕΡΩΜΑΤΟΣ

Αγαπητοί συμπατριώτες, σεβαστέ πάτερ Δημήτριε αξιότιμοι κύριοι   δημοτικοί. σύμβουλοι που σας συγχαίρω για την εκλογή σας, εκπρόσωποι άλλων φορέων και προσφιλείς παριστάμενοι, σας ευχαριστώ για την παρουσία σας. Ιδιαίτερα ευχαριστώ την Εταιρεία Μελετών Ερμιονίδας  για την έμπνευση  και διάθεση αυτής της τιμητικής εκδήλωσης και όσους βοήθησαν σ’αυτή. 

Χαρά και συγκίνηση νοιώθω που τα γεννήματά μου μετά από τόσα χρόνια καλλιτεχνικής δημιουργίας αξιώνονται ανάδειξης στη γενέτειρά μου. Παρά την αναφορά της κυρίας Σκούρτη στο βιογραφικό μου, για επάρκεια, ίσως χρειάζονται κάποιες συμπληρώσεις. Πώς άλλωστε να καλύψει επαρκώς μια δύσκολη με εκτεταμένη και πολυκύμαντη  πορεία με εναλλαγές στο χρόνο αλλά και με τις παράλληλες δράσεις; 

Εδώ θα αναφέρω ένα παλιό μου ποίημα για τον πολυμερισμό μου <απολογισμός> (παραλείφθηκε οικονομία χρόνου).

Και τι να πρωτοειπωθεί για ενός αιώνα πολύπλευρη δράση;. Ποίηση απ’ τα εφηβικά χρόνια αισθηματική στα νεανικά χρονοντουλαπιασμένη, υποτονική στην παντρειά και φουντωμένη ως συνταξιούχος με έκδοση 7 ποιητικων βιβλίων και 2 πεζών και δημοσιεύσεις σε περιοδικά και εφημερίδες. 

Άλλη πλευρά η ζωγραφική που αρχίζει από τα μαθητικά μου χρόνια με συμβουλές καθηγητών να πάω σχολή καλών τεχνών,που στην αντίδραση των οικείων κατέφυγα στην Ακαδημία τη Ράλλειο και βγήκα αριστούχος. 

Την πρώτη χρονιά κοινοτική στο σχολείο Ερμιόνης, ακολούθως 2-3 χρόνια ιδιωτικά σε Αθήνα, Πειραιά, μετά Σαμπάριζα,  Ερμιόνη όπου απέδωσα μια δουλεμένη τάξη με μέθοδο Ντεκρολύ κουραστική για τον απαιτητικό δάσκαλο που έβγαλε πολλούς επιστήμονες αυτή η φουρνιά.. 

Επόμενη χρονιά παίρνοντας οριστικό διορισμό στο Κολιάκι απομονωμένο τότε χωριό αποφασίζω να παντρευτώ και να παραιτηθώ. Επανήλθα μετά 22 χρόνια στην εκπαίδευση και με υπηρεσία 18 χρόνια, συνταξιοδοτήθηκα με 115€ σήμερα. Όλα αυτά τα χρόνια ζωγράφίζα και έκανα αρκετές εκθέσεις.

Με ατύχημα του συζύγου σταμάτησα για 22 χρόνια δεν έπιασα πινέλο και ξανάρχισα πέρυσι δοκιμαστικά. 

Αποτέλεσμα ένας ωραιότατος πίνακας που με ενθουσίασε να συνεχίσω για 70 πίνακες του 2022 και 2023-που παρατίθενται εδώ σήμερα.                 

Πρέπον όμως να αναφέρω τα  πιστεύω μου στις δημιουργίες μου. 

Η μεν ποιητική αντλείται θεματικά από την καθημερινή ζωή μας βασισμένη στα βιώματά μας σε υπαρκτά και αληθή αντικείμενα μακριά από φανταστικά ή συγκεχυμένα, υποσυνειδησιακά η νηπιακά στην ομπρέλα του συγχρονισμού. Εγώ δηλώνω κλασική, παραδοσιακή ,διαχρονική. 

Πλείστα εκπέμπουν μηνύματα όπως τα απαιτούσαν οι αρχαίοι μας ποιητές. Άλλωστε δάσκαλοι είμαστε..

Όσο για τη φόρμα των ποιημάτων δ.δ. τη μορφή επί το πλείστον γράφω με ρίμα και γενικά με μέτρο για μουσικό άκουσμα. Δείγμα του μέτρου, ένα απ’τα 1800 ποιήματα  δημοσιευμένα.(παραλείφθηκε οικονομία χρόνου). Εις δε τη ζωγραφική επικρατεί το ίδιο πνεύμα της σαφήνειας  με υπαρκτά θέματα σε έντεχνη απόδοση .. Τέχνη είναι αυτό που δεν μπορούν οι πολλοί να φτιάξουν.

Όμως κάποια εξωπραγματικά μεν θέματα αλλά με φαντασία δύσκολα για τον καθένα σε απαιτητική δουλειά, είναι αξιοθαύμαστα..  

Ακολουθώ τη Φύση γιατί αυτή είναι η μεγαλύτερη καλλιτέχνης και ας υποστηρίζουν κάποιοι ότι μοιάζουν με φωτογραφίες ξεφεύγουν από τη ζωγραφική και παραδέχονται ως έργα τέχνης δυο γραμμές και δυο τελείες ή δυο τετράγωνα σε πελώρια τελάρα άδεια περιεχομένου. 

Ακολουθώ  μικρές επιφάνειες μεστές από θέμα. Ουκ εν τω πολλώ το ευ.

Σ’ένα ιατρικό σαλόνι κοιτούσα τελάρο ένα μισό τ.μ.με δύο τετράγωνα ζωγραφιά και ρώτησα το γνωστό μου γιατρό. - Ο γιός σου(νήπιο) το ζωγράφισε; Γελάσαμε. 

Όχι, μου το χάρισαν είπε. 

Ποιο είναι το θέμα; 

Μου είπαν γεφύρι. 

Βάλαμε όση φαντασία διαθέταμε, δεν το διακρίναμε. 

Και τώρα μία συμβουλή. ζυγίζοντας ένα πίνακα πιστέψετε τα μάτια σας και το συναίσθημά σας, όχι τα αυτιά, που σας μεταφέρουν τις φανφάρες των αυτοκαλούμενων κριτικών και ατάλαντων ζωγράφων.

Δεν υπάρχουν σπουδές πτυχιούχων κριτικών. Κριτικοί είμαστε όλοι.      

Κλείνοντας ευχαριστώ για την τιμή με την παρουσία σας και την υπομονή σας. Καλή νύχτα!

=====================================================================================================================

Δείγματα έντεχνης ποίησης >>>>>

Κατερίνα Παπαμιχαήλ - Ρήγα - > περίπου 95 χρονών - Εκπαιδευτικός - Ζωγράφος - Ποιήτρια. -> Ανήσυχο Πνεύμα ...

 Με ξύπνησε τη νύκτα να μου ζητήσει το e-mail μου! 

- Τελικά, το κατάφερε να μου στείλει αυτό το σημείωμα με δυό μικρά της ποιήματα...

Τιμή μου Κα - Πα - Ρη...

STAM.DAM.D.

==============================================================================================================================================

 Από Κατερίνα Παπαμιχαήλ- Ρήγα

Αυτές τις μέρες το Πανελλήνιο θρηνεί και τιμά επαξίως τα δύο παλληκάρια που έδωσαν τη ζωή τους για την Ελλάδα. Με συγκίνηση πορεύεται η σκέψη μας σε όλους όσους έχουν θυσιαστεί για την πατρίδα. Με αυτή την ευαισθησία είχα αφιερώσει ένα από τα βιβλία μου σ’αυτούς. Επίσης  ένα μικρό ποιηματάκι σχετικό «Οι θυσιασμένοι».

                     ΘΥΣΙΑΣΜΕΝΟΙ

Για καθενός το θάνατο πονάει η ψυχή μας.

Γι’ αυτόν όμως που ξεψυχά στου χρέους τη θυσία,

στην αίσθησή μας ταραχή και πόνος στην καρδιά μας.

-Άμοιρε νιε, στου πόλεμου τη μπόρα θυσιασμένε,

και συ που σ’ επιβίωσης αγώνα σκοτωμένε,

σε σας ανάβουμε κερί απ’ της ψυχής τη φλόγα.

Καντήλι μνήμης σεβασμού ας καίει στ’ όνομά σας

γραμμένο ανεξίτηλα για όποιαν προσφορά σας.

====================================================================================================================

Συγκεκριμένα δε, αναφέρω κάποιον συμπατριώτη μας που πριν 56 χρόνια, ομοίως εν ώρα καθήκοντος, μεταφέροντας το στρατιωτικό ταχυδρομείο, έπεσε με το αεροσκάφος που οδηγούσε, στον Ευβοϊκό κόλπο. Στη γενέτειρά του ουδεμία μνεία και τιμή έγινε ποτέ από όποιον φορέα μέχρι σήμερα. Ήταν ένα ζωηρό και πανέξυπνο παλληκάρι. Δε θα αναφερθώ σε λεπτομέρειες  - αφήνω για άλλη ευκαιρία. 

Για αυτόν αφιερώνω το πιο κάτω ποίημα.  

«Στον άτυχο πιλότο».

ΣΤΟΝ ΑΤΥΧΟ ΠΙΛΟΤΟ ΜΙΧΑΛΗ Δ. ΠΑΠΑΜΙΧΑΗΛ

Άνοιξες τα φτερά και πέταξες ψηλά

φορτωμένος με τις αποσκευές του χρέους.

Θωρακισμένος με την τόλμη που κύλαγε στο αίμα σου

και μ’ ένα γέλιο ρίσκου χαραγμένο

πάνω στο μαυριδερό αντρίκιο σου πρόσωπο.

Έσφιξες μ’ ορμή και σιγουριά το τιμόνι του αεροσκάφους,

Όμως την τόλμη, την οξύνοια, την πείρα, τη σβελτάδα,

ο άνεμος τις σκόρπισε στους αιθέρες των ονείρων σου

αφήνοντας σε, άοπλο στης βαρύτητας την κούρσα.

Άτυχε πιλότε, τι σου ‘τυχε δε μάθαμε ποτέ.

Το κρατάνε μυστικό τα νερά του Ευβοϊκού

που αμφιπορεύονται μοιρολογώντας τα νειάτα σου.

ΚΑ-ΠΑ-ΡΗ.

====================================================================================================================

σ.σ. Προφανώς η κα Κατερίνα δεν γνωρίζει για το μνημείο του, που ετοιμάζει ο Δήμος...

Από τη συλλογή ποιημάτων της Ερμιονίτισσας ποιήτριας και ζωγράφου Κα-Πα-Ρη με τίτλο «Του νου και της καρδιάς»

Μας εκφράζει...

Φώτο - Σταμ. Δαμ.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------

Γραφή

Πιο δυνατή πιο μόνιμη φωνή έχουν τα γραπτά.

Αιώνιοι εκείνοι που τα βρήκαν.

Τ’ αυτιά μας εμπλοκάρανε από λόγια ζωντανά.

Λόγια άπιαστα αργόσχολων, πάλκων και καφενείων.

Λόγια π’ ανεύθυνα γλιστρούν συνέπειες αφήνουν,
πλαταίνουν ανεμπόδιστα κι αδίκαστα περνάνε.

Η γλώσσα του νεοέλληνα μάκρυνε που λιπάνθηκε, γλυστράει χωρίς έλεγχο χωρίς καν δισταγμό κάνει το στόμα τ’ αλλουνού κλεισμένο παραθύρι και τα δικά του τ’ αυτιά φράζει ερμητικά.

Εσύ όμως γραφή, επίκουρη κι αβάσανη προκύπτεις, συλλογισμούς ανάλλαχτους εσύ διαιωνίζεις.

Είσαι άσβηστη, είσαι μόνιμη, είσαι θεμελιωμένη δε σε φυσά ο άνεμος κι ήλιος δε σε λιώνει.

Σχώριο σ’ αυτούς που σ΄ηύρανε και εύγε σ’όσους σε σώζουν.

Αντιστασιακά Προδρομάκια (Μνήμες της Κατοχής)

Γράφει η Αικατερίνη Παπαμιχαήλ- Ρήγα

Ένας δρόμος με πολλές ιστορίες. Παλιές, νέες, μεγάλες, μικρές. Ευχάριστες, δυσάρεστες όλες ενδιαφέρουσες κυρίως όταν απομακρύνονται στο χρόνο.

Ο δρόμος αυτή τη στιγμή είναι αυτός που από το λιμάνι οδηγεί στο Φανάρι του Μπιστιού της Ερμιόνης. Ένας χωματόδρομος με πολλά χαλικάκια που τη φθορά έφερνε στα ακριβά άλλοτε παπούτσια. Όμως ήταν ο δρόμος της χαράς, αφού η κύρια ψυχαγωγία ήταν ο περίπατος κι όχι οι πολυθρόνες της καφετέριας. Ήταν και δρόμος της ελπίδας και των προσδοκιών των νέων, κάτι σαν παρέλαση προσώπων και λειτουργιών των, κάτι που μερικοί το λένε νυφοπάζαρο, απόλυτο ή μη. 

Ο φάρος σημείο αναφοράς ήταν και ο σταθμός ανάσας, ξεκούρασης, ρομάντζας ή τραγουδιού για όσους το διέθεταν.

Οι αείμνηστοι - Π.Μήτσου, Ρούμπος, Αρ. Σπετσιώτης
 Μαν. Σταμέλος  1956

Οι παρέες ξεκίναγαν κυρίως τις Κυριακές για το πήγαινε έλα ή για το τουρ του Μπιστιού. Πολλές οι μικροϊστορίες και μια από αυτές είναι και τούτη που μου διηγήθηκε ο Μιχάλης ο Σχοινάς.

Αρχές της Κατοχής και οι δυο δεκαπεντάρηδες ο Παντελής Μήτσου και ο Μίμης Ρούμπος, έχουν φτάσει στο φανάρι. Η αγανάκτηση για την άδικη υποδούλωση της χώρας μας, με φλεγόμενη την εφηβική ψυχή και με αντιδραστική διάθεση, οδήγησε τα ταλαντούχα χέρια να σκιτσάρουν με κιμωλία  στο λαμαρινένιο τοίχωμα του φαναριού, σκηνές από τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο. Εγγλέζικα αεροπλάνα να βομβαρδίζουν και να βυθίζουν τα Ιταλικά καράβια και Ιταλικά αεροπλάνα να ρίχνουν τις βόμβες άστοχα στη θάλασσα και ειρωνικό το επίγραμμα “ tuti Italiani boba el mare. Inglish de paporo”

Σ’ ένα τους περίπατο οι Ιταλοί τα είδαν και αναζήτησαν τους δράστες. Έκαναν ανακρίσεις και κάποιο παλληκαρόπουλο κάτω από την πίεση και την απειλή μαρτύρησε τους πραγματικούς ενόχους. Παντελής και Μίμης οδηγήθηκαν στο μπαλαούρο ξυλοκοπήθηκαν αγρίως «πάρε μια μπόμπα, δυο μπόμπες, τρείς..», που σε πονεί και που σε σφάζει.

Έτσι για να θυμόντουσαν για χρόνια οι μικροί πρόδρομοι της αντίστασης την τολμηρή τους έκφραση γελοιοποίησης των κατακτητών με το θεϊκό τους ταλέντο.  

Σημείωση: Το  κείμενο της Αικ.. Παπαμιχαήλ έχει δημοσιευτεί  στο 9ο φύλλο 

του περιοδικού " στην Ερμιόνη άλλοτε και τώρα"

Αφιέρωμα στις γυναίκες της Ερμιόνης στα πέτρινα χρόνια…

Από το προσωπικό μας αρχείο - Ιούλιος 2011

.

Μια ράχη φορτωμένη…

Γράφει η

Αικατερίνη Παπαμιχαήλ – Ρίγα.

Κάτι που έχει ξεχαστεί με το πέρασμα του χρόνου με τις αλλαγές της ζωής, με τις βελτιωμένες συνθήκες διαβίωσης, με την αφθονία των αγαθών, με την εξέλιξη της τεχνολογίας, είναι οι εικόνες σε βάθος χρόνου που γνωρίσαμε εμείς της  παλιότερης  γενιάς. Ξεχασμένες από παλιούς και άγνωστες από νέους.

Θ’ αναφέρω συνοπτικά κάποιες γυναίκες φορτωμένες επίμονα, με βάρη στη ράχη τους για να επιζήσουν. Στην αναμνηστική παρέλαση προβάλλουν με το φακιόλι (μαντήλι λευκό βαμβακερό με στριμμένες τις άκρες και δεμένες ψηλά στο πλάι του κεφαλιού τους) με την αλατζαδένια μακριά ή φαρδιά σουρωτή φούστα και το ίδιο κορσάζ και μια μπροστοποδιά – προφύλαξη της φούστας – να πηγαίνουν στα πηγάδια της Ερμιόνης ζωσμένες τη στάμνα με σχοινί στη ράχη τους.

Ήσαν οι σταμνούδες που αναλάμβαναν να φέρουν εκτός από το δικό τους νερό και των άλλων νοικοκυράδων αντί πληρωμής.

Τέτοιες θυμάμαι αρκετές, αλλ’ ας ονομάσω μόνο τη Ζούκα με τη χαρακτηριστική της απάντηση στην ερώτηση «Τι ώρα είναι Ζούκα;» ν’ απαντά «Η ώρα του καφέ». Τον ορεγόταν η καημένη κι οι νοικοκυρές ποτέ δεν της το αρνιόντουσαν.

Υπήρχαν και οι νερουλάδες όπως ο μπάρμπα Θανάσης ο Κίμινος, ο Σπυράκος ο Σουλιώτης, ο Κοσμάς ο Βρεττός κ.α. Ο πρώτος με δύο ντεπόζιτα φορτωμένα στο γάιδαρό του,  ο δεύτερος και ο τρίτος με ντεπόζιτα στο κάρο τους προμήθευαν τα νοικοκυριά με νερό.

Οι περισσότεροι Ερμιονίτες πήγαιναν στα πηγάδια με το δικό τους Ι.Χ.... Εκεί συναντιούνταν τα τετράποδα έπιναν νεράκι στις κορίτες, που δυστυχώς εξαφανίστηκαν, έκαναν τις προσκλήσεις τους με γκαρίσματα στα υπόλοιπα υποζύγια. Παράλληλα οι γυναίκες έστηναν το καφενείο της αλληλοπληροφόρισης για τα νέα της ημέρας. Έζωναν τη γεμάτη στάμνα στη ράχη τους και άλλοι τις έβαζαν πάνω στα κοφίνια φορτωμένα πάνω στα ζώα.

Τα πηγάδια που ήσαν κοντά στο χωριό ήταν το μεγαλοπίγαδο δίπλα στο περιβόλι του Κομματά και το άλλο δίπλα στο περιβόλι Λαζαρίδη. Το περιβόλι μας το πλησιέστερο στο λιμάνι (όπου σήμερα η «Δήμητρα») είχε σκληρό νερό μόνο για πότισμα δένδρων. Άλλο πηγάδι συναντούσες προχωρώντας 200 μ. στο δρόμο προς Θερμήσι, στα πρώτα αμπέλια και απέναντι στο περιβόλι Σκούρτη. Σ’ αυτό πήγαιναν οι νέες Βαλτετσαίες τη μέρα του Κλύδωνα για να ρίξουν παράδες και να δουν μεσ’ στο πηγάδι τ’αποθαμένα τους.

Το καλύτερο όμως νερό το είχε το καλογερικό πηγάδι 100 μ. απ’ το παλιό νεκροταφείο δίπλα στο περιβόλι του Λάζαρου Παπαμιχαήλ.

Γραφικές οι γυναίκες με τη στάμνα ζωσμένες!

Άλλες θηλυκές υπάρξεις φορτωμένες που ανήκουν στην ιστορία είναι αυτές που κουβαλούσαν δεμάτια κλαριά για το άναμμα του φούρνου που θάψηναν τα ψωμιά τους, αλλά εκτελούσαν και παραγγελιές αντί πενιχρής αμοιβής.

Άλλο ένα φορτίο στη γυναικεία ράχη ήταν ο μπόγος από κουρελούδες, χαλιά, κουβέρτες και άλλα χοντρά ρούχα ακατάλληλα για τη σκάφη, που ταλαιπωρούσε πολλές πλύστρες του Κροθιού. Εκεί στο Κρόθι είχε μια πηγή δίπλα στη θάλασσα με υφάλμυρο νερό κι οι γυναίκες έπλεναν με πηλό (όχι σαπούνι που δεν έπιανε) και με τον κόπανο, τα χοντρά στρωσίδια. Θυμάμαι μέσα στο εμπόρευμα του μαγαζιού μας είχαμε τον άσπρο πηλό στο υπόγειο που τον έκοβαν με μια μεγάλη σπάτουλα.

Γλυκιά και συμπαθητική ανάμνηση η κυρά Θοδωρούλα του Μάσα τακτική βοηθός στην πολυαπασχολούμενη μάνα μου. Ερχόταν τακτοποιούσε στη σκάλα τα στρωσίδια σε μπόγο και τα ζωνόταν με σχοινί στη ράχη της για το Κρόθι. Και πάντα με το γέλιο και τα χωρατά της.

Ηρωίδες γυναίκες! Έπρεπε να συνεισφέρουν και αυτές στον οικογενειακό κορβανά  (ταμείον)

Έτσι καθώς περνούν στις μνήμες μου αυτές οι βασανισμένες σιλουέτες γραφικές αλλά και τραγικές, με κατακλύζει ο θαυμασμός και η συγκίνηση για την αντοχή τους και για τις φιλότιμες πρακτικές τους που αγόγγυστα εκτελούσαν στου τίμιου ιδρώτα την εργασία.

Πολλά κεράκια ευγνωμοσύνης ν’ ανάβουμε γι’ αυτή τους την προσφορά στην κοινωνική αλυσίδα της αλληλοεξυπηρέτησης που ήταν όμως η βαρύτερη, σαν τα πολλά κιλά που πίεζαν τη ράχη τους.

Και για οστεοπόρωση… λέξη. Δεν τη γνώριζαν αυτή τη λέξη. Τόξερε όμως η καρδούλα τους,  όταν έπαυε να κτυπά πριν της ώρας της ή όταν καθηλώνονταν κατάκοιτες για χρόνια.

Ας μένουν με ευγνωμοσύνη στη θύμησή μας.

Κα-  Πα - Ρίγα

Άσπρόμαυρες Φώτο: Στέφος Αλεξανδρίδης