Ο μέγας φιλόσοφος Αριστοτέλης κλήθηκε να εκφωνήσει
λόγο μπροστά στο λίκνο του Μεγάλου
Αλεξάνδρου, όταν αυτός γεννήθηκε.
Ο Αριστοτέλης, που υπήρξε κατόπιν, ως γνωστόν, διδάσκαλος του Αλέξανδρου,
είπε μονάχα τα εξής: - Εύχομαι, όταν μια μέρα γίνεις βασιλιάς
να είσαι το ίδιο αδιάφορος και απαθής στη γλώσσα της κολακείας, όπως είσαι
αδιάφορος κι απαθής στο λόγο, που ο πατέρας σου με υποχρέωσε να εκφωνήσω τώρα
μπροστά σου...
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΑ: ΤΑ ΟΡΘΑ ΠΟΛΙΤΕΥΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΡΕΚΚΛΙΣΕΙΣ ΑΠΟ ΑΥΤΑ!!!
[...] Διότι το ζήτημα τίθεται ούτως: ή δεν είναι πολίται οι μετέχοντες της πολιτικής κοινωνίας, ή είναι, οπότε πρέπει να κοινωνούν του συμφέροντος....
Ο Αριστοτέλης όρισε και διερεύνησε τις έννοιες πολίτης και πολιτεία . Σύμφωνα με τον φιλόσοφο, όσα πολιτεύματα αποσκοπούν στο κοινό συμφέρον είναι ορθά, ενώ όσα εξυπηρετούν αποκλειστικά το συμφέρον των αρχόντων ανήκουν στις παρεκκλίσεις των ορθών πολιτευμάτων. Στη συνέχεια αρχίζει να εξετάζει τα είδη των πολιτευμάτων.
Επακριβώς δε καθορισθέντων τούτων,
συνακολουθεί το προς έρευναν περί τας πολιτείας ζήτημα, πόσαι τον αριθμόν και
ποίαι την φύσιν είναι, και κατά πρώτον αι ορθαί εκ τούτων· διότι αι παρεκβάσεις
θα καταδειχθούν (25) ακριβώς εξ αυτού του καθορισμού των ορθών πολιτειών.
Αφού λοιπόν «πολιτεία» και «πολίτευμα» είναι ταυτόσημα, το πολίτευμα δε είναι η κυρίαρχος των πόλεων εξουσία, κατ' ανάγκην δε η κυρίαρχος αύτη εξουσία εκπροσωπείται ή υπό του ενός ή υπό των ολίγων ή υπό των πολλών, όταν μεν ο είς ή οι ολίγοι ή οι πολλοί προς το κοινόν συμφέρον άρχουν, κατ' ανάγκην (30) αι πολιτείαι αύται είναι ορθαί, αι δε πολιτείαι, καθ' ας η αρχή ασκείται προς το ίδιον συμφέρον ή του ενός ή των ολίγων ή των πολλών, παρεκβάσεις. Διότι το ζήτημα τίθεται ούτως: ή δεν είναι πολίται οι μετέχοντες της πολιτικής κοινωνίας, ή είναι, οπότε πρέπει να κοινωνούν του συμφέροντος. Ονομάζομεν δε συνήθως την μεν μοναρχίαν την αποβλέπουσαν εις το κοινόν συμφέρον β α σ ι λ ε ί α ν, την αρχήν αφ' ετέρου των ολίγων μεν, (35) πλειόνων δε του ενός, α ρ ι σ τ ο κ ρ α τ ί α ν (ή διά το ότι άρχουν οι άριστοι ή διά το ότι προς το άριστον της πόλεως άρχουν), όταν δε υπό των πολλών ασκήται η εξουσία και προς το κοινόν συμφέρον, ονομάζομεν το πολίτευμα διά του κοινού πασών των πολιτειών ονόματος, π ο λ ι τ ε ί α.
(Και η απορία αύτη είναι εύλογος· διότι είς μεν ή ολίγοι (40)
ενδεχόμενον είναι να υπερβαίνουν τους άλλους κατ' αρετήν, δύσκολον όμως οι
πολλοί [1279b] να μετέχουν εν ίσω βαθμώ πάσης της αρετής, πλην της πολεμικής,
διότι αύτη κατ' εξοχήν εις το πλήθος προσιδιάζει. Διά τον λόγον δ' ακριβώς
τούτον την κατ' εξοχήν κυρίαρχον εν τω πολιτεύματι τούτω θέσιν έχει η
τάξις των πολεμιστών· διό και των αξιωμάτων μετέχουν ενταύθα μόνον οι
δικαιούμενοι να φέρουν τα όπλα). Παρεκβάσεις δε των ειρημένων πολιτειών είναι,
της βασιλείας μεν (5) η τυραννίς, της αριστοκρατίας δε η ολιγαρχία, της δε
πολιτείας η δημοκρατία· διότι η μεν τυραννίς είναι μοναρχία προς το συμφέρον
του μοναρχούντος, η ολιγαρχία προς το συμφέρον των ευπόρων, η δε δημοκρατία
προς το συμφέρον των απόρων, (10) ουδεμία δε τούτων προς το κοινόν συμφέρον
