Ο Ερμιονίτης Γιάννης Μ. Σπετσιώτης με γλαφυρό λόγο, όπως πάντα….

 Στο μικρό κείμενό του μια ιστορία - γεμάτη σεβασμό από βιώματα, με  ανώτερα συναισθήματα! - που χρειάζεται ένα πολυσέλιδο βιβλίο να την αναπτύξει…

Είναι και αυτό μια τέχνη στον προφορικό και στον γραπτό λόγο, με λίγα λόγια να λες πολλά, που ελάχιστοι την γνωρίζουν…

ΣΤΑΜ. ΔΑΜ.

===================================================================================

«ΩΣ ΦΟΒΕΡΟΣ Ο ΤΟΠΟΣ ΟΥΤΟΣ!» (Γεν. ΚΗ’, 17)

του Γιάννη Μ. Σπετσιώτη

Αξιώθηκα κι αυτό το καλοκαίρι να το περάσω στη γενέτειρά μου παρέα με καλούς φίλους στη θάλασσα, στον καφέ και στις βραδινές εξόδους. 

Τουλάχιστον πέντε-έξι φορές την ημέρα, όπως πάντα συμβαίνει όταν βρίσκομαι στην πατρίδα, περνώ από τον ιερό και συνάμα ιστορικό χώρο της Ερμιόνης, αφού κοντά βρίσκεται το σπίτι μου, εκεί όπου οι επουράνιες ασώματες δυνάμεις των Αρχαγγέλων συναντούν τις επίγειες σεπτές μορφές των αγωνιστών του Έθνους...

Εδώ, πάνω στο δίστρατο, αιώνες τώρα στέκει ο Μητροπολιτικός Ι.Ν. των Ταξιαρχών, το καύχημα της Ερμιόνης! Το μοναδικό της μνημείο, όπου γίνεται το ευλογημένο συναπάντημα της θρησκείας και της Ιστορίας των Αρχαίων, των Βυζαντινών και των Νεότερων χρόνων της πόλης.

Οι ΦΩΤΟ είναι από το αρχείο του blog ...

Λίγα μέτρα παρακάτω ακόμα ένα άλλο κομμάτι της ιστορίας της Ερμιόνης ολοζώντανο, σιωπηλό αλλά «εύγλωττο», οι προτομές των Μητσαίων! Του Γιάννη, που με το καθαγιασμένο αίμα του πότισε το δέντρο της λευτεριάς. Του αδελφού του Σταμάτη και του Αντώνη, γιου του Σταμάτη, που με πατριωτική φλόγα και καθαρή πνοή αψήφησαν πολλές φορές τον θάνατο στους ποικιλόμορφους αγώνες του Έθνους.

Τρεις γενιές Μητσαίων, για έναν ολόκληρο αιώνα πρωτοστάτησαν στους στρατιωτικούς και πολιτικούς αγώνες της Χώρας για ελευθερία, δημοκρατία, δικαιοσύνη. 

Δίπλα τους η οικία Οικονόμου, ο ιστορικός χώρος των συνεδριάσεων της Γ’ Εθνοσυνέλευσης του 1827, ολόιδιος, όπως ανοικοδομήθηκε από τον Ερμιονικό Σύνδεσμο μετά την κατάρρευσή της.

Εκεί βρίσκονται μαρτυρίες και τεκμήρια του 1821 αλλά και των νεότερων χρόνων της πόλης μας, όπως έγγραφα, φωτογραφίες, διπλώματα, στολές, μετάλλια. Φωτίζουν πτυχές της τοπικής ιστορίας καθαγιασμένης από θυσίες και αξίες που δίνουν νόημα στη ζωή. Αντικρίζοντάς τα τα στήθη μας φουσκώνουν από υπερηφάνεια!

Όσες φορές κι αν περάσω απ’ αυτό το ευλογημένο μέρος σταυροκοπιέμαι, τα γόνατά μου λυγίζουν και αναλογίζομαι, τηρουμένων των δεδομένων, τα λόγια της Γραφής.

«Εφοβήθη ο Ιακώβ τη μεγάλη εύνοια του Θεού και αναφώνησε:

-      Πόσο φοβερός είναι ο τόπος αυτός!... 

Αυτός βεβαίως είναι οίκος του Θεού και αυτή είναι η πόρτα (η πύλη) που συνδέει τη γη με τον ουρανό».

Σκύβω το κεφάλι μου από σεβασμό και μεγάλη ντροπή.

Κοίταξε, πώς μας κατάντησαν «τη γερόντισσα» εκκλησιά, κληρονομιά γενεών συμπολιτών! 

Κι εμείς; Άθλιοι, ανεκδιήγητοι, ανήμποροι με νερόβραστα λόγια αλλά και με περισσή ανικανότητα, συντηρούμε εδώ και δώδεκα χρόνια αυτό το ανοσιούργημα σιωπηροί και ανεύθυνοι…

Κείμενα που στολίζουν την τοπική γιορτή του ροδιού, συνυφασμένα με τη γλώσσα και τον πολιτισμό μας !! …

«ΤΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΡΟΔΙ ΚΑΙ ΡΟΔΑΝΙ»

Γράφει ο Γιάννης Μ. Σπετσιώτης

Έτσι ονομάζονται τα τέσσερα τεύχη του βιβλίου της Γλώσσας της Ε’ τάξης του Δημοτικού Σχολείου, που αντικατέστησαν τα δικά μας «Αναγνωστικά» και  βοηθούν σήμερα τους μαθητές να μάθουν τα ελληνικά. Μαθαίνοντάς τα θα μπορούν να επικοινωνούν γραπτά και προφορικά με τους ανθρώπους της κοινότητας που ζουν, να διατυπώνουν και να ανταλλάσσουν σκέψεις και πληροφορίες και κάπως έτσι θα μεταδίδεται η γνώση από γενιά σε γενιά.

«Της γλώσσας ρόδι και ροδάνι», λοιπόν, περίεργος δεν σας φαίνεται ο τίτλος; Ξέρουμε πως το ρόδι, που άφθονο και άριστης ποιότητας ευδοκιμεί στην Ερμιόνη, είναι το πρώτο «φθινοπωρινό» φρούτο. Όμορφο, «εστεμμένο» με διάδημα στην κορυφή, κιτρινοκαστανωπό ως κόκκινο στο χρώμα, σαν μεγάλο πορτοκάλι στην όψη, πολύσπερμο με μικρούς κόκκινους, γευστικούς, χυμώδεις σπόρους. Από την άλλη το ροδάνι είναι ένας μικρός τροχός που περιστρέφεται με μεγάλη ταχύτητα και κινεί το αδράχτι, επάνω στο οποίο τυλίγεται το νήμα. Τι κοινό λοιπόν μπορεί να έχουν αυτές οι δύο «άσχετες» μεταξύ τους λέξεις εκτός από τη σχετική ομοηχία (ρόδι-ροδάνι) με τη γλώσσα;

Κατά την άποψή μου, τη μεταφορική τους «συγγένεια» με τη γλώσσα, θα πρέπει να την αναζητήσουμε στους μεταξύ τους συμβολισμούς, συνδυαστικά.

Οι πολλοί και διαφορετικού μεγέθους σπόροι του ροδιού, που εικονίζονται διάσπαρτοι στο εξώφυλλο του βιβλίου, είναι οι μικρές και οι μεγάλες λέξεις της γλώσσας. Τρώμε τους γευστικούς και ζουμερούς σπόρους του ροδιού με τα τόσα οφέλη που προσφέρουν στον οργανισμό και στην υγεία του ανθρώπου, τους κάνουμε γλυκόπιοτα ποτά και αναψυκτικά, ολόγλυκους πειρασμούς και τόσα άλλα. Κάπως έτσι συμβαίνει και με τη γλώσσα! Μαθαίνουμε τις λέξεις, μιλάμε κατανοητά και συνεννοούμεθα με τους ανθρώπους, ανοίγουν οι πνευματικοί μας ορίζοντες και είμαστε σε θέση να απολαμβάνουμε τις μεγάλες και τις μικρές λογοτεχνικές και επιστημονικές δημιουργίες των άλλων και να αξιοποιούμε τα δικά μας ταλέντα.

Όσο για το ροδάνι έχει «μιλήσει» η λαϊκή σοφία: «Πάει η γλώσσα του ροδάνι!», λέμε για κάποιον που είναι πολύ ομιλητικός, μιλάει σωστά και γρήγορα χωρίς να κομπιάζει πουθενά. Η φράση προήλθε από τη συσχέτιση της συνεχούς ομιλίας με τον θόρυβο και τη συνεχή κίνηση που δημιουργείται, όταν το ροδάνι περιστρέφεται γρήγορα προκειμένου να τυλιχθεί το νήμα.

Σαφή, λοιπόν, το περιεχόμενο και ο στόχος του βιβλίου, όπως μεταφορικά περιγράφονται στον τίτλο του: Η μάθηση των λέξεων (των σπόρων του ροδιού) της ελληνικής Γλώσσας και η εκφορά τους γρήγορη, σωστή και συνεχής από το βασικό εργαλείο της ομιλίας, τη γλώσσα μας, σαν την κίνηση που κάνει το ροδάνι! Θα κλείσουμε με κάτι ενδιαφέρον καθώς η ροδιά στην επαρχία μας αυτές τις μέρες έχει την …τιμητική της! Στην είσοδο της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, που ονομάζεται «Διαδρομή των αρετών», δεκατέσσερα φυτά συνθέτουν έναν όμορφο και απολαυστικό δρόμο, που τον μετατρέπουν συγχρόνως σε δρόμο περισυλλογής και κατάνυξης. Το καθένα έχει έναν ιδιαίτερο συμβολισμό σύμφωνα με χειρόγραφο κείμενο του 12^ου αιώνα, που εντοπίστηκε πρόσφατα στην Οξφόρδη. Η ροδιά, που είναι μεταξύ των φυτών, συμβολίζει το θάρρος. Άλλωστε, σύμφωνα με δημοσιεύματα το ρόδι της γονιμότητας, τύχης, ευημερίας, αφθονίας, αιωνιότητας είναι άμεσα συνδεδεμένο με τη λέξη «ρόδος», που σημαίνει ροή και δύναμη.

Σημ. Τα 14 φυτά με τον συμβολισμό τους είναι τα εξής: Κέδρος – Πεύκο – Κυπαρίσσι: Εγκράτεια, Κίτρο: Σωφροσύνη, Φοίνικας: Δικαιοσύνη, Κρίνα: Ακτημοσύνη, Συκιά: Πραότητα, Άμπελος: Ηρεμία, Ροδιά: Θάρρος, Ροδακινιά: Ταπεινοφροσύνη, Στύραξ (Στουράκι, άγρια Κυδωνιά – ευωδιαστό βότανο): Προσευχή, Σμίλαξ (Σαρσαπαρίλλα, Αρκουδόβατος – βότανο): Γνώση, Ελιά: Ελεημοσύνη, Βάτος: Υπακοή.

Κείμενο του Γιάννη Σπετσιώτη με αφορμή την εκδήλωση Μνήμης και Τιμής στην αείμνηστη Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη στο Ηρώδειο…

Γράψανε πολλοί γι’ αυτή την ιστορική εκδήλωση, όμως κανείς δεν αναφέρθηκε για το συμβολισμό της ημερομηνίας που επιλέχθηκε να γίνει.

Ο Γιάννης Σπετσιώτης  ως χαλκέντερος ερευνητής της ιστορίας μας και με θεολογική παιδεία(!) - εκτός των άλλων…  μας ξαφνιάζει κι' αυτή τη φορά γλυκά!!!

ΣΤΑΜ.ΔΑΜ.

=========================================================================================================================

Ηρώδειο, 17 Σεπτεμβρίου 2024

«Μαριάννα: Αγάπη, Ελπίδα, Φως»

του Γιάννη Μ. Σπετσιώτη

Δεν επιλέχθηκε, κατά τη γνώμη μου, καθόλου τυχαία από τους διοργανωτές η 17^η Σεπτεμβρίου ως ημέρα «Μνήμης και Τιμής» για την κορυφαία Ελληνίδα γυναίκα, που αφιέρωσε τη ζωή της στον πάσχοντα άνθρωπο. 

Γράφτηκαν και ειπώθηκαν πολλά για τη Μαριάννα της Ερμιόνης, της Ελλάδας, της Οικουμένης! 

Ωστόσο, με το σημείωμά μου αυτό, επιθυμώ να υπογραμμίσω και να συγχαρώ τους διοργανωτές για την πρωτοτυπία της εκδήλωσης αλλά και για την επιλογή της ημέρας με τον υψηλό συμβολισμό, καθώς:

Στις 17 Σεπτεμβρίου η Εκκλησία μας εορτάζει τη μνήμη της Αγίας Σοφίας και των τριών θυγατέρων της Πίστεως, Αγάπης και Ελπίδας, έννοιες που σηματοδοτούσαν το όραμα, τη ζωή και το έργο της εκλιπούσης. 

Και μια ακόμη επισήμανση: απέναντι από το Ηρώδειο, ο Ναός του Μερόπειου Ιδρύματος τιμάται στο όνομα της Αγίας Σοφίας, της Πίστεως, της Αγάπης και της Ελπίδας, προσθέτοντας κι αυτός τη δική του σημειολογία στην επιλογή του χώρου και της ημέρας.

Ο Γιάννης Σπετσιώτης γράφει για το βιβλίο του Δημήτρη Θ. Τουτουτζή - «Η πειρατεία ανά τους αιώνες»

Με μεγάλο ενδιαφέρον διάβασα το βιβλίο του φίλου και συμμαθητή Δημήτρη, Πλοιάρχου Ε.Ν., με τίτλο: «Η πειρατεία ανά τους αιώνες».

Μια εργασία ιδιαίτερα απαιτητική, που για την ολοκλήρωσή της θα χρειάστηκαν πολλές ώρες δουλειάς αλλά και καταγραφή εμπειριών και βιωμάτων του συγγραφέα/ ταξιδευτή σε θάλασσες… αφιλόξενες.

Γι’ αυτό, δικαιολογημένα, θαρρώ, το θέμα της πειρατείας «και η εξάπλωσή της σε όλη τη θαλάσσια έκταση της υδρογείου», κίνησε το ενδιαφέρον του και μάς το περιέγραψε λεπτομερώς, με σαφήνεια παρακολουθώντας συνάμα την ιστορική του εξέλιξη.

Θα μπορούσα να τον αποκαλέσω έναν έμπειρο πειρατομελετητή ή πειρατολόγο. Προσθέτω, μόνο, επειδή πάντα μου αρέσει να αναφέρομαι σε γεγονότα της τοπικής ιστορίας  ότι πειρατικές επιδρομές κατά της Ερμιόνης έκανε ο Λάμπρος Κατσώνης με τους Αλβανούς ατάκτους οι οποίοι επιβαίνοντες στο καταδρομικό «Μαγγιόρ Λάμπρου», καταλήστευαν την πόλη.

Σαν σε όνειρο όλοι έχουμε φανταστεί πειρατές, ληστές της θάλασσας, με το ένα μάτι καλυμμένο, ανύσταχτους πάνω στην κουβέρτα ποντοπόρων πλοίων να επιχειρούν ληστρικές επιδρομές. Άγρυπνο πάντα το μάτι των αδίστακτων αρχηγών που μόνο η θωριά τους, η όψη, το χρώμα, το βλέμμα και η στολή τους προξενούσαν τρόμο.

Έχουμε φανταστεί ιστορίες και έχουμε πλέξει σενάρια ως παιδιά που μας έχουν κρατήσει ξάγρυπνους νύχτες και νύχτες σε ετοιμότητα για την αντιμετώπιση κάθε λογής «κακών».

Πολλές όμορφες και κατατοπιστικές οι εικόνες του βιβλίου ζωντανεύουν  το αφηγηματικό κείμενο, βοηθώντας τον αναγνώστη στην κατανόησή του.

Ευχαριστώ τον Δημήτρη που είχε την καλοσύνη και την ευγένεια να ευχαριστήσει την Τζένη κι εμένα για τη μικρή βοήθεια που του προσφέραμε, κυρίως σε θέματα διεκπεραιωτικά, που αφορούσαν την εκτύπωση του βιβλίου.

Δημήτρη, να έχεις υγεία και διάθεση για… νέα ταξίδια!

Γιάννης Μιχ. Σπετσιώτης

Μνήμες και μνημεία που αντέχουν στο χρόνο…

   Η ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ ΤΗΣ ΠΙΚΡΟΔΑΦΝΗΣ

 Άρθρο επικαιροποιημένο και συμπληρωνένο

 

του Γιάννη Μ. Σπετσιώτη

Τη Δευτέρα, μετά την Κυριακή της Πεντηκοστής, της Γονατιστής, όπως ο λαός την ξέρει, είναι η ιδιαίτερη γιορτή προς τιμή του Αγίου Πνεύματος. Ονομάζεται και της Αγίας Τριάδας, γιατί παρατείνεται η μεγάλη ημέρα της Πεντηκοστής.

Με τη γιορτή αυτή τελειώνει η εκκλησιαστική περίοδος του Πεντηκοσταρίου, (διάρκειας 50 ημερών) που ξεκινά από το Πάσχα και περιλαμβάνει όλες τις κινητές γιορτές του χρόνου. Αξιοσημείωτο είναι πως στους ύμνους της ημέρας του Αγίου Πνεύματος, υπάρχει η λέξη «Ακτιστοσυμπλαστουργοσύνθρονον» (όγδοη ωδή, τροπάριο γ΄), η μεγαλύτερη λέξη, σε συλλαβές, της Βυζαντινής υμνολογία, που θα πει «τούτο το άκτιστο που δημιούργησε μαζί με Σένα την πλάση και απολαμβάνει την ίδια τιμή και δόξα μαζί Σου».

Η παράδοση θέλει την ημέρα αυτή, οι άνθρωποι να ξυπνούν νωρίς, γιατί όσοι κοιμούνται του Αγίου Πνεύματος θα κοιμούνται όλον τον χρόνο!

Στην πατρίδα μας υπάρχει μικρή σταυρεπίστεγη εκκλησία της Αγίας Τριάδας πάνω σε λόφο, δυόμιση χιλιόμετρα από το «Ποδάρι», στον εσωτερικό δρόμο¹ που οδηγεί στο Κρανίδι. Είναι χτισμένη το 1245 μ.Χ., καθώς μας πληροφορεί ο καθηγητής της Θεολογίας Γεώργιος Αγγ. Σωτηρίου από τις Σπέτσες, ο πρώτος μελετητής του σπουδαίου αυτού μνημείου της Βυζαντινής Τέχνης, στα 1926. Θυμάμαι, μάλιστα, χρόνια αργότερα, την έκπληξη που δοκίμασα διαβάζοντας το σχετικό κείμενο δημοσιευμένο στο ογκώδες βιβλίο του, «Βυζαντινή Αρχαιολογία».

Από άποψη αρχιτεκτονικής ο Ναός είναι χτισμένος με τον απλό βυζαντινό τύπο των σταυρεπίστεγων (με θόλο σε σχήμα σταυρού) βασιλικών, «που η καμάρα διακόπτει την κατά μήκος καμάρα του ναού». Στον νότιο εσωτερικό τοίχο του Ναού διασώζεται επιγραφή, η οποία μας πληροφορεί ότι χτίστηκε από τα θεμέλια και ιστορήθηκε (αγιογραφήθηκε) με έξοδα και αμοιβή του Εμμανουήλ Μουρμούρα, της γυναίκας του, Θεοδώρας και των παιδιών τους, για λύτρωση και συγχώρηση των αμαρτιών τους. «Με το χέρι εμένα (το δικό μου) του Ιωάννη που αναστήλωσε αυτές τις σεβαστές εικόνες από τη μεγάλη πόλη των Αθηνών τον Οκτώβριο του 1245 μ.Χ.».

Η Αγία Τριάδα, ιστορικό μνημείο της Φραγκοκρατίας στην Ερμιονίδα, κατά τον Γεώργιο Σωτηρίου, «διασώζει πολύτιμα λείψανα βυζαντινής ζωγραφικής των μέσων του 13^ου αιώνα, προγενέστερα και των τοιχογραφιών της Αιγίνης και του Μυστρά». Από τις τοιχογραφίες του Ναού ιδιαίτερα σημαντικές είναι η Ανάληψη, η Γέννηση του Χριστού, τμήματα της Κοίμησης της Θεοτόκου και της Πεντηκοστής με την επιγραφή «Μήτηρ Θεού η τεκούσα τον Ένα της Τριάδος».² Με την πάροδο των χρόνων, ίσως και από άλλες αιτίες καθώς συμβαίνει σε ανάλογες περιπτώσεις, οι τοιχογραφίες υπέστησαν σημαντικές φθορές και σήμερα καμία δε σώζεται ακέραια.³ Αξίζει, ωστόσο, όλοι, Ερμιονίτες και μη, να επισκεφθούμε αυτό το πολύ σπουδαίο βυζαντινό μνημείο του τόπου μας.

Ο Ναός ανήκει στο μοναστήρι των Αγίων Αναργύρων, βρίσκεται στα όρια του τέως Δήμου Κρανιδίου και εμείς τον ξέρουμε ως η «Αγία Τριάδα της Πικροδάφνης», καθώς στην περιοχή ευδοκιμεί η πικροδάφνη ή ροδοδάφνη, το πολύ ανθεκτικό φυτό με τα όμορφα έντονα ροζ ή λευκά άνθη και τα λογχοειδή φύλλα. Η πικροδάφνη, λοιπόν, έδωσε το όνομά της στη γύρω περιοχή αλλά και στον μικρό χείμαρρο και το πηγάδι που βρίσκονται εκεί. Όταν υπήρχε μεγάλη «κατεβασιά» νερού ξεχείλιζαν, καθώς θυμούνται οι παλαιότεροι και οι κάτοικοι της γύρω περιοχής.⁴

Μετά τη θεία; λειτουργία στη γύρω περιοχή, γινόταν γλέντι τρικούβερτο - σύμφωνα με πληροφορίες παλαιότερων συμπατριωτών – όπου Κρανιδιώτες και Ερμιονίτες διασκέδαζαν σε κοινές παρέες…

Την ημέρα της Αγίας Τριάδας συνηθίζουν από παλιά πολλές οικογένειες της Ερμιόνης, που έχουν παιδιά στα σχολεία ή στα πανεπιστήμια, «να κάνουν άρτο για καλή φώτιση», όπως λέμε στον τόπο μας. Θυμάμαι, ακόμη, και μία γυναίκα που την έλεγαν Τριάδα. Δεν ξέρω, αν ήταν από την Ερμιόνη. Μου είχε κάνει εντύπωση το όνομά της και από τότε δεν το έχω ξανακούσει. Η «κυρα-Τριάδα», γύρω στα 1949-1952, έφτιαχνε με «σκόνη» το σοκολατούχο γάλα και το μοίραζε στα παιδιά του Δημοτικού Σχολείου, στην αυλή του Συγγρού.     

 ΣΗΜ.

1.   Αυτό τον δρόμο παίρναμε, όταν μικροί μαθητές του Γυμνασίου Κρανιδίου επιστρέφαμε στην Ερμιόνη με τα πόδια, «σε έκτακτα συμβάντα». Ήταν η πιο κοντινή διαδρομή και έτσι γλιτώναμε κούραση και χρόνο, έχοντας εξοικονομήσει και το εισιτήριο.

2.   Γιάννης Αγγ. Ησαΐας, «Οδοιπορικό στην ιστορία και χωρογραφία του Δήμου Ερμιόνης», Αθήνα 1996.

3.   Νίκος Μουρμούρης, «Ένθετα Τέχνης», περ. Σύναξη, τευχ. 95-96, 2005.

4.   Πληροφορίες από τον Ανάργυρο Μητρώκα και τον Γιώργο Καρακατσάνη.  

Γιάννης Μιχ. Σπετσιώτης -> ο χαλκέντερος ερευνητής και συγγραφέας...

 

24 Ιουνίου: «Το Γενέθλιον Ιωάννου του Προδρόμου και Βαπτιστού»

(Εκκλησιαστική λατρεία και παραδόσεις)

του Γιάννη Μ. Σπετσιώτη

Εισαγωγή

Στο πλαίσιο της ενασχόλησής μου με την εκκλησιαστική λατρεία και τις λαϊκές παραδόσεις της Ερμιόνης που τη συνοδεύουν, ήθελα από καιρό να γράψω για τη γιορτή του Αϊ-Γιάννη του Κλήδονα και τις σχετικές τελετουργίες. Πάντα, όμως, κάτι συνέβαινε και κάποιες άλλες ανάγκες και δραστηριότητες έπαιρναν τη θέση της. 

 

Επιτέλους ήρθε η ώρα να αναφερθώ σ’ αυτή τη θρησκευτική γιορτή, που συνοδεύεται από ένα πλήθος ηθών και εθίμων με ποικίλες παραλλαγές στον ελληνικό χώρο. 

Σε ό,τι αφορά την περιγραφή μου στηρίχθηκα στην υπάρχουσα  βιβλιογραφία, στις σημειώσεις της μητέρας μου, τις αφηγήσεις ορισμένων συντοπιτών και κυρίως σε προσωπικά βιώματα.

===============================================================================================================================

Σημείωση του blog - Το άρθρο διαβάζεται απνευστή από το μεγάλο ενδιαφέρον που παρουσιάζουν τα αναφερόμενα σ' αυτό. 

Συνεχίστε την ανάγνωση ->>>>>>>>

Παιδαγωγικοί στοχασμοί του Γιάννη Μιχ. Σπετσιώτη χρήσιμοι για τη ζωή μας που πρέπει να επαναφέρουμε στην τάξη…

ΠΕΡΙ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ

του Γιάννη Μ. Σπετσιώτη

«Ν΄ αγαπάς την ευθύνη. 

Να λες: 

Εγώ, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γης.

 Αν δε σωθεί, εγώ φταίω!»

Νίκος Καζαντζάκης - «Ασκητική»

==================================================================

Κάποτε ένας Ινδός ρώτησε τον αρχηγό της φυλής του γιατί ο ίδιος άνθρωπος άλλοτε είναι τρικυμισμένη θάλασσα, εγωιστής, νευρικός, ψεύτης και άλλοτε πράος, γλυκός, συνεργάσιμος. Ο σοφός αρχηγός φάνηκε πως είχε έτοιμη την απάντηση και αμέσως του έλυσε την απορία.

Κάθε άνθρωπος, του είπε, έχει μέσα του δύο λύκους έναν καλό και έναν κακό. Εξαρτάται λοιπόν ποιο λύκο ταΐζει περισσότερο. Μου θύμισαν τα λόγια του εκείνα του Γεωργίου Καραϊσκάκη, όταν σε ανάλογη ερώτηση που του έθεσαν απάντησε:

-      Όποτε θέλω γίνομαι άγγελος και όποτε θέλω γίνομαι διάβολος!

Τηρουμένων, λοιπόν, των δεδομένων, ας δούμε τον παγκόσμιο χάρτη. Εξοντωτικοί πόλεμοι παντού, δίχως έλεος και ελπίδα κατάπαυσης. Τρομοκρατικές ενέργειες με θύματα αθώους ανθρώπους. Η αξία της ανθρώπινης ζωής μηδενική. Ποιος φταίει; Μα ο …άλλος, είναι η απάντηση.

Να και ο δικός μας ελληνικός χάρτης! Εγκλήματα, γυναικοκτονίες, παιδοφιλία, κακοποιήσεις, σχολική βία και εκφοβισμός, ατομικές και ομαδικές επιθέσεις που προβληματίζουν και σοκάρουν. Μια ασύλληπτη παραβατικότητα παντού. Στην οικογένεια, στο σχολείο, στις παρέες, στην κοινωνία.

Ποιος φταίει; Μα ο εγκλεισμός, οι γονείς, οι εκπαιδευτικοί, η αστυνομία και πάει λέγοντας… ο εαυτός μας ποτέ! Πάντοτε ο άλλος, οι άλλοι∙ τις περισσότερες φορές έτσι, απρόσωπα, αόριστα, ακαθόριστα. Το εγώ σε συνάρτηση με το εμείς, δεν το σκεφτόμαστε ποτέ. Τον εαυτό μας πάντοτε τον απαλλάσσουμε. Εκείνον που τον συνηθίσαμε να τον ταΐζουμε με τις σάρκες και αθώο αίμα. Που τον μάθαμε στην υποκρισία, τη δολιότητα, το ψέμα. Που τον εξοικειώσαμε με την παρανομία, το άνομο κέρδος, την ασχήμια, το συμφέρον. Εκείνον που ποτέ δεν του δείξαμε τη λεπτότητα που είναι αναγκαίο να προσεγγίζουμε πρόσωπα και πράγματα, που δεν του μιλήσαμε για την ομορφιά, πώς να την σκεφτόμαστε, να την βλέπουμε, να την κατανοούμε και να την απολαμβάνουμε. Που ποτέ δεν του δώσαμε την ευκαιρία να καταλάβει ότι το θέμα δεν είναι τι λένε και τι κάνουν οι άλλοι αλλά τι λέω και τι κάνω ΕΓΩ. Που ποτέ δεν του εξηγήσαμε τι σημαίνει ευθύνη και δεοντολογία. Που δεν τολμήσαμε να τον καθίσουμε στο σκαμνί και ξεκάθαρα να του πούμε: Κοίταξε, αν δεν αλλάξεις εσύ, τίποτε δεν πρόκειται να αλλάξει, γιατί όλοι είναι σαν κι εσένα!

Λάθη ασφαλώς θα γίνονται. Τα λάθη όμως είναι χρήσιμα αν θέλουμε να γνωρίσουμε καλλίτερα τον εαυτό μας και να προσπαθήσουμε να τον αλλάξουμε. Γιατί με τον ένα ή τον άλλο τρόπο εγώ είμαι ο κύριος υπεύθυνος των θλιβερών γεγονότων και ο εαυτός μας είναι ο αρνητικός πρωταγωνιστής των καταστάσεων. 

Τέλος, όπως φροντίζουμε το σώμα μας με θρεπτικές τροφές για να έχει ευεξία, υγεία και δύναμη έτσι πρέπει να ταΐζουμε ολημερίς τον «καλό λύκο» που κρύβουμε μέσα μας, για να έχουμε ισορροπία και καλή ψυχική υγεία.

Γλυκές, τρυφερές θύμισες, του Γιάννη Μιχ. Σπετσιώτη από τα σχολίκά χρόνια στο Δημοτικό σχολείο Ερμιόνης...

 Παιχνίδια στην αυλή του σχολείου

 

του Γιάννη Μ. Σπετσιώτη 

Μέχρι το 1970, αν θυμάμαι καλά, τα δημοτικά σχολεία στην περιφέρεια λειτουργούσαν πρωί και απόγευμα. Το πρωινό μάθημα ξεκινούσε στις 8:00 και τελείωνε στις 12:00, ενώ το απογευματινό πρόγραμμα διαρκούσε από τις 2:00 έως τις 4:00 τον χειμώνα και από τις 3:00 έως τις 5:00 το καλοκαίρι. Τετάρτη και Σάββατο απογευματινό μάθημα δεν κάναμε. Προτού, λοιπόν, χτυπήσει το κουδούνι «για μέσα» αλλά και στα διαλείμματα παίζαμε διάφορα παιχνίδια που δεν χρειάζονταν ιδιαίτερη προετοιμασία, καθώς ο χρόνος μας ήταν …περιορισμένος. Παιχνίδια διασκεδαστικά, «κερδοφόρα» ορισμένες φορές, που έδιναν αφορμή για πειράγματα και ζαβολιές, ενώ ταυτόχρονα η πλεονάζουσα ενέργειά μας διοχετευόταν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο! Θα περιγράψουμε ορισμένα απ’ αυτά!

1.   Λάδι – Ξίδι

Παιδιά, κυρίως της ίδιας τάξης, χωρίς «αριθμητικό περιορισμό», συγκεντρωνόμαστε στον τοίχο του σχολείου. Κολλάγαμε το ένα πάνω στο άλλο σε ευθεία γραμμή και αρχίζαμε να πιέζουμε πότε από τη μια μεριά και πότε από την άλλη, ξεφωνίζοντας «ξίδι», όταν πιέζαμε και «λάδι», όταν χαλαρώναμε. Κάποιες φορές λέγαμε και «λαδόξιδο» και τότε η πίεση μεταφερόταν γρήγορα από τη μια πλευρά στην άλλη και το αντίθετο. Ιδανικό παιχνίδι για τις κρύες μέρες του χειμώνα που μας χάριζε διασκέδαση και …ζεστασιά. Αργότερα σε κάποια σχολεία είχα δει το ίδιο παιχνίδι με την ονομασία «ζουμί».

2.   Τα χαρτάκια από τις καραμέλες

Αγόρια και κορίτσια, μαζεύαμε τα χαρτάκια που ήσαν διπλωμένες οι καραμέλες. «Οι παίχτες» στεκόμαστε στην ίδια ευθεία και σε απόσταση περίπου δυο μέτρων από τον τοίχο του σχολείου. Ρίχναμε, άλλοτε ταυτόχρονα και άλλοτε ένας-ένας από το ίδιο πάντα σημείο, με δύναμη και προσοχή, τα χαρτάκια, αρχικά τα συνηθισμένα και τελευταία τα δυσεύρετα, προς τον τοίχο. Κέρδιζε το παιδί που το χαρτάκι του έφθανε πλησιέστερα στον τοίχο και μάζευε ξεφωνίζοντας τα χαρτάκια των υπολοίπων. Αργότερα τα «καραμελόχαρτα» αντικαταστάθηκαν από φωτογραφίες ηθοποιών, ποδοσφαιριστών και άλλες εικόνες εποχής, που τα παιδιά «κέρδιζαν» στις τσίχλες και τις «τύχες».

3.   Οι σακκακιές

Χειμωνιάτικο παιχνίδι αποκλειστικά για αγόρια. Ένα από τα 5-6 παιδιά της ομάδας «τα φύλαγε» είτε οικιοθελώς είτε -απουσία …εθελοντή- γιατί του έπεφτε ο κλήρος, καθώς τα παιδιά «τα έβγαζαν». Έσκυβε, λοιπόν, ακουμπώντας τα χέρια στα λυγισμένα γόνατα και με το κεφάλι προφυλαγμένο ανάμεσα στα πόδια, για μη συμβεί «κατά λάθος και ξεπίτηδες» κάποιο …ατύχημα.

Αν το κεφάλι ξεπρόβαλε δειλά φωνάζαμε: «Το κεφάλι μες τη γούρνα, μη στο φάει καμιά γουρούνα»! Στη συνέχεια με γρήγορες κινήσεις χτυπούσαμε με τα σακάκια την καμπουριασμένη πλάτη του. Αυτός, χωρίς να σηκώνεται, κουνώντας τα χέρια του δεξιά, αριστερά στα τυφλά, προσπαθούσε να πιάσει κάποιο από τα σακάκια που …αιωρούνταν πάνω απ΄ το κεφάλι του. Όταν το κατάφερνε, ο κάτοχος του σακακιού έπαιρνε τη θέση του και τα φύλαγε. Οι «σακακιές» στην πλάτη δεν πονούσαν. Αν, όμως, τα κουμπιά του ρούχου έβρισκαν ευαίσθητα σημεία, όπως τ’ αυτιά, ο πόνος ήταν οξύς και αβάσταχτος. Θυμάμαι, τότε, πως για να περάσει τα τρίβαμε τόσο δυνατά που κοκκίνιζαν και γίνονταν «σαν …λαγάνες»!

4.   Το «ακούσιο» χτύπημα της μύτης

Την ώρα που ένα παιδί καθόταν ξέγνοιαστο παρακολουθώντας κάτι ή μιλούσε και ήταν απασχολημένο ή διάβαζε συγκεντρωμένο πλησίαζε κάποιο άλλο, αθόρυβα, κοντά του. Τέντωνε το δάκτυλό του (δείκτη) ακριβώς στο ύψος της μύτης του «αμέριμνου» παιδιού και χωρίς να γίνει αντιληπτό φώναζε το όνομά του. Εκείνο, καθώς γύριζε απότομα και …απρόσεχτα χτυπούσε, τις περισσότερες φορές, τη μύτη του πάνω στο τεντωμένο δάχτυλο. Το «συμβάν» έφερνε πολλά γέλια στην παρέα, αλλά κάποιες φορές δημιουργούσε έντονες παρεξηγήσεις και ψυχρότητα στις σχέσεις των παιδιών.

5.   Το Κουτσαλώνι

Ένα πολύ διαδεδομένο παιχνίδι, διασκεδαστικό και δυναμικό, που κυριαρχούσε στα διαλείμματα του σχολείου. Παιζόταν, από αγόρια και κορίτσια, όπως το γνωστό «κυνηγητό», με τη διαφορά πως τα παιδιά  ισορροπούσαν στο ένα πόδι (κουτσό) και τρέχανε με μικρά και γρήγορα πηδηματάκια. Η εναλλαγή των ποδιών επιτρεπόταν, όχι όμως και το «κλασικό» τρέξιμο με τα δυο πόδια. Όποιος παραβίαζε τον βασικό κανόνα του παιχνιδιού έχανε και τα φύλαγε. Επίσης, επειδή στο «κουτσαλώνι», ο χώρος που «τρέχαμε», πάντα με κουτσό, ήταν οριοθετημένος, έπαιρνε τιμωρία όποιος έβγαινε έξω απ΄ αυτόν. Το παιδί, λοιπόν, που κυνηγούσε προσπαθούσε ν’ αγγίξει (να πιάσει) κάποιο από τα παιδιά της ομάδας, για να πάρει τη θέση του. Ιδανικός χώρος για το «κουτσαλώνι» ήταν ο δρόμος μπροστά στην ανατολική είσοδο του Ταξιάρχη μέχρι την είσοδο του Ι.Λ.Μ.Ε.

Σημ. «Εμνήσθην ημερών αρχαίων» αλλά ήταν όμορφα, νοσταλγικά και συγκινητικά… Γι’ αυτό θα επανέλθουμε...

Με μοναδικό αντάλλαγμα δυό καλά λόγια, που μας δίνουν κουράγιο να συνεχίσουμε.....

 ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ

Επιλογές από το προσωπικό μας αρχείο

 - αυτό που δεν διέγραψε ο χάκερ σας ...

26 Μαρτίου 2013

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Διαβαίνουμε το 26ο χρόνο (σήμερα) της ανιδιοτελούς δημοσιογραφίας  μας με σκοπό την ενημέρωση των συμπολιτών μας   και τη δημόσια έκφραση των προσωπικών μας απόψεων σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο,  όταν και όπου αυτό επιβάλλεται... 

Η μοναδική μας ενδόμυχη επιθυμία ήταν και είναι, δυο καλά λόγια από τους συμπολίτες μας ως αναγνώριση αυτής της προσφοράς μας και φυσικά, μονίμως επιζητούμε την καλοπροαίρετη κριτική όσο σκληρή και αν είναι αυτή, αρκεί ναι γίνεται με συμβουλευτική πρόθεση, που θα μας κάνει ακόμα καλύτερους. Στις περισσότερες των περιπτώσεων αυτό στάθηκε αδύνατο, ακόμα και από συμπολίτες μας που έχουμε τιμήσει με τη γραφίδα μας. Προφανώς, αυτοί νομίζουν, πως είναι και αυτό, μέσα στις υποχρεώσεις  μας...  Όμως, υπάρχουν και εξαιρέσεις συμπολιτών μας που μας συμβουλεύουν προς αυτή την κατεύθυνση και τους ευχαριστούμε. Με την ευκαιρία σας δίνουμε την πιο κάτω περίπτωση,  που σε ανύποπτο χρόνο μας ξάφνιασε γλύκα, όταν με λόγια λυτά, εκφράζει  την αναγνώριση αυτής της προσπάθειάς μας και παράλληλα μας συμβουλεύει. Ο λόγος, μέσα στο νέο βιβλίο του παλιού μου συμμαθητή, φίλου και συμπατριώτη μας Γιάννη Μιχ. Σπετσιώτη «Η ΨΑΛΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ ΣΤΗΝ ΕΡΜΙΟΝΗ - ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΡΙΩΝ ΑΙΩΝΩΝ (19^ος -20^ος -21^ος)» που μας πρόσφερε χθες κατά την επίσκεψή του στην ιδιαιτέρα μας πατρίδα την Ερμιόνη. 

Στο μέσα μέρος του βιβλίου ανοίγοντάς το, διαβάζουμε με μεγάλη χαρά και συγκίνηση, την εξής αφιέρωση:

Προφανώς ο Γιάννης  Σπετσιώτης και σ’ αυτό το βιβλίο του με τον τρόπο που είναι γραμμένο και αυτός πολύ καλά γνωρίζει, έχει ζήσει δυό ζωές... 

Αξίζει να το προμηθευτείτε και να το διαβάσετε.

Κατόπιν,  φυλάξτε το σαν ιερό κειμήλιο, 

μαζί με όσα άλλα  που κρατάτε στο σπίτι σας.

ΣΤΑΜ.  ΔΑΜ. 

Λόγια με σύνεση και βαθύ προβληματσμό από τον Γιάννη Μιχ. Σπετσιώτη ...

 

Ευθύνη και ενσυναίσθηση

του Γιάννη Μ. Σπετσιώτη

«Το περιπολικό δεν είναι ταξί, κυρία μου!»

Είναι τα λόγια του αστυνομικού υπηρεσίας της «άμεσης δράσης» λίγο προτού ακουστεί η κραυγή θανάτου της 28χρονης Κυριακής! Είναι λόγια αντίστοιχα με εκείνα που έχουμε ακούσει οι περισσότεροι να βγαίνουν από το στόμα λειτουργών διορισμένων στο Δημόσιο (αστυνομικών, γιατρών, εκπαιδευτικών κ.ά.) ή εκλεγμένων να το υπηρετούν (βουλευτών, μελών της περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης κ.λπ.) αλλά και ιδιωτών με τους οποίους συνεργαζόμαστε, ζούμε στην ίδια κοινωνία, δημιουργούμε σχέσεις.

Θα μου πείτε: Ναι, αλλά στην περίπτωση που αναφέρεσαι χάθηκε άδικα μια ζωή. Συμφωνώ! Αλλά και στις άλλες περιπτώσεις, που κι εσείς γνωρίζετε από την εμπειρία σας πολύ καλά, καταστρέφονται ζωές και περιουσίες και κηλιδώνονται πρόσωπα. Δύο νομίζω πως είναι οι λέξεις κλειδιά σ’ αυτές τις καταστάσεις: Ευθύνη και ενσυναίσθηση. Μακριά από κάθε λαϊκισμό και από κάθε ρητορική της περασμένης 50ετίας. Η έννοια της ευθύνης ήταν βασικός θεσμός της Αρχαίας Αθηναϊκής Δημοκρατίας. Είναι η υποχρέωση που απορρέει από τη θέση ή την ιδιότητα που έχει κάποιος να πραγματοποιεί τα καθήκοντά του και να λογοδοτεί για αυτά που λέει και πράττει. Εμπεριέχει κάθε έννοια ηθικής και χρηστής διαχείρισης του έργου που έχει αναλάβει να επιτελέσει. Και ακόμη περιλαμβάνει αρετές όπως είναι η ειλικρίνεια, η τιμιότητα, ο σεβασμός και η συναίσθηση της υπευθυνότητας των λόγων και των έργων του. Η ενσυναίσθηση, ένας καινούργιος όρος με πλούσιο περιεχόμενο, μπήκε τις τελευταίες δεκαετίες στη ζωή μας. Πρόκειται για την ικανότητα και τη θέληση του ανθρώπου να μπαίνει στη θέση του άλλου, να κατανοεί την ψυχική του κατάσταση, τις ανάγκες, τις ανησυχίες, τις σκέψεις του με σκοπό να τον βοηθήσει. Με δύο λόγια ενσυναίσθηση είναι η βοήθεια που θα θέλαμε και θα περιμέναμε εμείς όταν βρισκόμαστε στη θέση του άλλου. Μονάχα η παιδεία μπορεί να καλλιεργήσει αυτές τις δύο πνευματικές – συναισθηματικές δεξιότητες και να ενισχύσει την κοινωνία από την πιο μικρή ηλικία των μελών, μόνο με άξια σημερινά παραδείγματα γονιών, δασκάλων, πολιτικών.

Τέλος θα ήθελα να προσθέσω τα παρακάτω: Έχω παρακολουθήσει στις συνεδριάσεις της Βουλής με θεατές μαθητές και μαθήτριες σχολείων, βουλευτές να μαλώνουν μεταξύ τους, να φωνασκούν, να οχλαγωγούν. Προβολή προτύπων χωρίς ευγένεια, χωρίς ευθύνη, χωρίς ενσυναίσθηση, χωρίς κοσμιότητα με τα …γνωστά επακόλουθα! Σημάδια των καιρών θα πουν κάποιοι… Μπορούμε, ωστόσο, να τα αποφύγουμε και να δώσουμε ένα τέλος στη βία, την ανευθυνότητα και τη βαναυσότητα που εισπράττουμε καθημερινά. Ας κάνουν την αρχή οι εκλεγμένοι βουλευτές μας και ας αναδείξουν «το καλό πρόσωπο» μιας διαφορετικής, πολιτισμένης συνύπαρξης!