Αρθρογράφοι στο blog που τιμούν την ιστορία του τόπου μας με την έρευνά τους και τη γραφίδα τους!...

 Επιλογές από το αρχείο μας για να ξεχαστούμε, αλλά όχι να λησμονήσουμε για  ό,τι μας περιβάλλει...

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Γιάννης Σπετσιώτης – Τζένη Ντεστάκου - για το «Παρθεναγωγείο» κ.α. στην εκπαίδευση των παιδιών της Ερμιόνης μετά το 1850!

Η εκπαίδευση των κοριτσιών στην Ερμιόνη κατά τον 19^ο αιώνα

(Ιστορική αναδρομή) 

 

Γιάννης Σπετσιώτης – Τζένη Ντεστάκου

Ο νόμος 6/18-2-1834 «Περί Δημοτικών Σχολείων» προέβλεπε (άρθρο 58) τη σύσταση σε κάθε Δήμο ενός Δημοτικού Σχολείου, στο οποίο θα φοιτούσαν από κοινού αγόρια και κορίτσια. Στην περίπτωση που οι μαθήτριες ήσαν περισσότερες από 15 και ο Δήμος διέθετε τους ανάλογους οικονομικούς πόρους, μπορούσε να ιδρυθεί ξεχωριστό σχολείο θηλέων.

Με αυτόν τον τρόπο το Κράτος αναγνωρίζοντας τη σπουδαιότητα της εκπαίδευσης προσπάθησε να περιορίσει τον αποκλεισμό των μαθητριών. Παράλληλα ευνοούσε την ίδρυση σχολείων αποκλειστικά «θηλέων», στα οποία θα δίδασκαν «διδασκάλισσες».

Βέβαια, τα προαναφερόμενα δεν ήταν εύκολο να υλοποιηθούν, ιδιαίτερα σε μικρούς τόπους, καθώς οι τοπικές κοινωνίες αντιδρούσαν για πολλούς λόγους, ηθικούς και κοινωνικούς. Έτσι τα αποτελέσματα ήσαν πενιχρά.

Αρωγός του κράτους, το 1836, υπήρξε η «Φιλεκπαιδευτική Εταιρεία», η οποία πρωτοστάτησε στην ίδρυση σχολείων για τη μόρφωση των κοριτσιών, των γνωστών «Αρσακείων». Και οι μαθήτριες είχαν πλέον τη δυνατότητα να συνεχίσουν τις σπουδές τους στα σχολεία αυτά, που αναδεικνύονταν έτσι σε Διδασκαλεία, και να πάρουν το πτυχίο της «διδασκάλισσας».

Μέχρι το 1860 στα σωζόμενα αρχεία της Ερμιόνης δεν σημειώνεται καμιά εγγραφή μαθήτριας. Οι πρώτες ομαδικές εγγραφές μαθητριών εμφανίζονται στον «Έλεγχον των θερινών εξετάσεων του Δημοτικού Σχολείου Ερμιόνης του έτους 1866», όπου σε σύνολο 120 εγγεγραμμένων μαθητών τα κορίτσια, που φοιτούσαν σε τρία διαφορετικά τμήματα, ήσαν 23. Σύμφωνα με την κατάσταση που ακολουθεί, το πρώτο κορίτσι της Ερμιόνης, που φοίτησε στο Δημοτικό Σχολείο του τόπου μας, ήταν η μαθήτρια Μαρίνα Π. Βόντα, 10 ετών, με πατέρα εμποροπλοίαρχο και έτος κατάταξης (πρώτη χρονιά φοίτησης) το 1860. 

 - Διαβάστε ενδιαφέρουσες αναφορές στη συνέχεια >>>

α/α	Τμήμα	Ονοματεπώνυμο	Ηλικία	Τόπος Γέννησης	Επάγγελμα Πατρός	Έτος κατά-ταξης
1	Β΄(ανώτερο)	Μαρίνα Π. Βόντα	10	Ερμιόνη	Εμπορο-πλοίαρχος	1860
1	Α΄	Αικατερίνη Α. Σπετσιώτου	7	Ερμιόνη	Γεωργός	1862
2	Α΄	Θεοδωρούλα Β. Μπούρλα	7	Ερμιόνη	Λεμβούχος	1864
3	Α΄	Αρχόντω Ησαΐου	8	Ερμιόνη	Ναύτης	1864
4	Α΄	Ασπασία Γκολεμά	7	Ερμιόνη	Κτηματίας	1864
1	Προκαταρκτικό	Θεοδώρα Παπακυριακού	7	Ερμιόνη	ορφανή	1864
2	Προκαταρκτικό	Διαμαντούλα Δ. Μανουσάκη	7	Ερμιόνη	Εργάτης	1864
3	Προκαταρκτικό	Γιαννούλα Παπακυριακού	7	Ερμιόνη	Εργάτης	1863
4	Προκαταρκτικό	Σοφία Γ. Μερκούρη	6	Ερμιόνη	Εργάτης	1865
5	Προκαταρκτικό	Αναστασία Σ. Χατζησταύρου	6	Ερμιόνη	Γεωργός	1865
6	Προκαταρκτικό	Θεοδωρούλα Παλούτσου	5	Ερμιόνη	ορφανή	1865
7	Προκαταρκτικό	Βιολέτα Στ. Κομμά	7	Ερμιόνη	Εργάτης	1865
8	Προκαταρκτικό	Μαριγώ Ταρούση	6	Ερμιόνη	πλοίαρχος	1865
9	Προκαταρκτικό	Ελένη Δ. Μανουσάκη	6	Ερμιόνη	Εργάτης	1865
10	Προκαταρκτικό	Δεσποίνη Παπαδιαμαντή	6	Ερμιόνη	Ιερεύς	1864
11	Προκαταρκτικό	Μαρίνα Α. Μπουλντούμη	7	Ερμιόνη	Εργάτης	1865
12	Προκαταρκτικό	Διαμαντούλα Παπαβασιλείου	7	Ερμιόνη	Ιερεύς	1862
13	Προκαταρκτικό	Ευανθία Μάλλωση	6	Ερμιόνη	Ταμίας	1865
14	Προκαταρκτικό	Γαρούφω Α. Πασσαλόρη	8	Ερμιόνη	Πλοίαρχος	1862
15	Προκαταρκτικό	Μαριγώ Α. Ακλήρου	5	Ερμιόνη	Κουρεύς	1866
16	Προκαταρκτικό	Διαμαντούλα Α. Κολυμπάνη	6	Ερμιόνη	Εργάτης	1866
17	Προκαταρκτικό	Ζωίτζα Οικονόμου	5	Ερμιόνη	Ορφανή	1866
18	Προκαταρκτικό	Άννα Σακκαρέλου	6	Ερμιόνη	Πλοίαρχος	1865

Εν τω Δημοτικώ Σχολείο Ερμιόνης, την 31η Ιουλίου 1866   Ο Δημοδιδασκάλος Ερμιόνης	Η εξετ. Επιτροπή
Δημήτριος Αντωνίου	1.    Βασιλ. Διδασκάλου, ιερέας
	2.    Ανάργυρος Δημητριάδης
	3.    Δημήτριος Νικολάου
	4.    Φωτ. Καντζιλιέρης

Στα επόμενα χρόνια και μέχρι το 1879 δεν παρουσιάζεται καμία σημαντική αλλαγή. Το κορίτσια πήγαιναν μαζί με τα αγόρια στο «Καποδιστριακό Σχολείο», ενώ ο αριθμός των εγγεγραμμένων μαθητριών χρόνο με τον χρόνο αυξανόταν.

Τη σχολική χρονιά 1879-1880 ιδρύεται στην Ερμιόνη, όπως και σε άλλες πόλεις της χώρας, ξεχωριστό σχολείο θηλέων, με την ονομασία «Παρθεναγωγείο». Σ’ έγγραφο (κατάσταση) που βρέθηκε με ημερομηνία 20 Ιουνίου 1883 και την οποία υπογράφει ο Δήμαρχος της πόλης, Ιωάννης Δ. Νικολάου, αναφέρεται ότι το διδακτήριο, όπου στεγάζεται το σχολείο θηλέων, ανήκει σε ιδιώτη, τη Μαρίκα Καραλή. Αποτελείται από ένα δωμάτιο, έχει μικρή αυλή, ένα απόπατο και είναι μισθωμένο με μηνιαίο ενοίκιο 14 δραχμές. Η ενοικίαση έγινε προ τριετίας και λήγει στο τέλος του έτους. Ωστόσο, ενοικιάσθηκε εκ νέου, όπως προκύπτει από προφορικές και γραπτές μαρτυρίες.¹ 

Για το σχολικό έτος 1885-1886 έχουμε πλήρη στοιχεία «της εν Ερμιόνη δημοτικής σχολής των Θηλέων».

Συνολικά εγγράφτηκαν 113 μαθήτριες. Στην Δ΄ (ανώτερη τάξη) 2, στην Γ΄ 6, στην Β΄ 9 και στην Α΄ 96. Με τη λήξη της σχολικής χρονιάς έγιναν οι προβλεπόμενες από τον Νόμο εξετάσεις ενώπιον Επιτροπής. Παραθέτουμε τον σχετικό πίνακα με ενδιαφέροντα στοιχεία για τους αναγνώστες, που πιθανόν να αναγνωρίσουν, όπως κι εμείς, συγγενικά τους πρόσωπα.

Κατάλογος εξετάσεων

Του σχολικού έτους 1886 των μαθητριών του Παρθεναγωγείου Ερμιόνης, διευθυνομένου υπό της κ. Σταματοπούλου Χρυσούλας, Β/θμίου Διδασκαλίσσης. 

α/α	Τάξη	Ονοματεπώνυμο	Ηλικία	Επάγγελμα Πατέρα
1	Δ΄	Μαρία Αδ. Φασιλή	14	ιερέας
1	Γ΄	Παρασκευή Νάκου	13	ορφανή
2	Γ΄	Ελένη Αδ. Φασιλή	11	ιερέας
1	Β΄	Ελένη Ι. Βελιώτου	11	έμπορος
2	Β΄	Μαρίνα Γ. Νικολάου	10	ναυτικός
3	Β΄	Αντωνία Μανιάτου	11	ορφανή
4	Β΄	Καλομοίρα Δ. Γιαννάκου	10	ορφανή
1	Α΄	Κασσάνδρα Δ. Στεργίου	12	κτηματίας
2	Α΄	Χάιδω Παπαμιχαήλ	9	παντοπώλης
3	Α΄	Θεοδώρα Ι. Νικολάου	8	ιδιώτης
4	Α΄	Αικατερίνη Ι. Σωτηρίου	8	ορφανή
5	Α΄	Χάιδω Παπαμιχαήλ	8	ιερέας
6	Α΄	Αδαμαντία Κατζογιώργη	8	ναυτικός
7	Α΄	Σταματίνα Πρωτοπαπά	8	ορφανή
8	Α΄	Ελένη Ι. Νίκα	8	ορφανή
9	Α΄	Αδαμαντία Μαρουλά	7	παντοπώλης
10	Α΄	Μαρία Κοταρά	8	ορφανή
11	Α΄	Μαρία Κ. Ταρούση	6	πλοίαρχος
12	Α΄	Μαρία Μπογανάτζη	7	ναυτικός
13	Α΄	Φανή Γιαννάκου	6	ορφανή
14	Α΄	Μαρία Εμ. Θηβαίου	7	κτηματίας
15	Α΄	Γεώργιος Μερτύρης	7	ναυτικός

 

Εν Ερμιόνη την 20^η Ιουλίου 1886

Ο Δήμαρχος	Η εξετ. Επιτροπή
Ιωάννης Μάλλωσης	1.      Λάζ. Καρβελάς, ιερέας
	2.      Γεώρ. Ι. Οικονόμου
	Η Δημοδιδασκάλισσα
	Σταματοπούλου Χρυσούλα

 

Παρατηρήσεις

1.    Η κατάσταση έχει 9 ακόμη στήλες με τα διδασκόμενα μαθήματα, την αναλυτική βαθμολογία κάθε μαθήτριας και τον μέσο όρο.

2.    Από την εξεταστική επιτροπή απουσίαζαν 2 μέλη, οι Γεώρ. Παναγιώτου και Κων/νος Παπαμιχαήλ.

3.    Εντύπωση προκαλεί ο μεγάλος αριθμός των ορφανών μαθητριών.

4.    Ο 15^ος εξεταζόμενος ήταν αγόρι (ο μαθητής Γεώργιος Μερτύρης).

 

Η Επιτροπή συνέταξε αναλυτική έκθεση για τον τρόπο που διεξήχθησαν οι εξετάσεις. Καθώς δεν έμεινε απόλυτα ευχαριστημένη από τις επιδόσεις των μαθητριών, θεώρησε κύρια υπεύθυνη τη «δημοδιδασκάλισσα» και ζήτησε την άμεση αντικατάστασή της αναφέροντας επιπλέον και λόγους σχετικούς με την προσωπική της ζωή.

Στη συνέχεια ο Δήμαρχος Ερμιόνης υπέβαλε τη δική του αναφορά στον Έπαρχο Σπετσών σημειώνοντας ότι ο Δήμος μολονότι ξοδεύει τόσα χρήματα για την εκπαίδευση των μαθητριών, τα αποτελέσματα είναι πενιχρά. Ως εκ τούτου η δημοδιδασκάλισσα είναι αναγκαίο να αντικατασταθεί άμεσα, καθώς επιπροσθέτως προκαλεί και με τη στάση της.

Είναι προτιμότερο, έγραφε, να κλείσει το σχολείο παρά να λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο.²

Ο Έπαρχος Σπετσών, αφού έλαβε την αναφορά του Δημάρχου Ερμιόνης, υπέβαλε με τη σειρά του σχετικό έγγραφο στο Υπουργείο Δημόσιας Εκπαίδευσης λέγοντας ότι δεν έχει άμεση αντίληψη των πραγμάτων, γιατί «προ ολίγων ημερών» είχε αναλάβει τα καθήκοντά του. Ωστόσο, θα διερευνούσε την καταγγελία.

Το Δημοτικό Σχολείο Θηλέων Ερμιόνης στεγαζόταν στο διώροφο σπίτι του Γιάννη Καραλή για μια 10/ετία ακόμα, έως το σχολικό έτος 1895-1896, όπως αναφέρει ο κυρ-Μιχαλάκης στο βιβλίο του «Θρύλοι και Παραδόσεις της Ερμιόνης». Το 1896 έγιναν τα εγκαίνια του Σχολείου του Συγγρού, οπότε μεταστεγάστηκε στο νέο διδακτήριο, έως το 1929.

Την ίδια χρονιά, με τη θεσμοθέτηση της συνεκπαίδευσης αγοριών και κοριτσιών, όλοι οι μαθητές στεγάστηκαν στο σημερινό «παλαιό» Δημοτικό Σχολείο, που είχε ήδη κτισθεί.

Πηγές: Γ.Α.Κ. (Γενικά Αρχεία του Κράτους), Υ.Ε.Δ.Ε. Γ΄ Περίοδος (Υπουργείο Εκκλησιαστικών και Δημόσιας Εκπαιδεύσεως) 

ΣΗΜ.

1.    Πρόκειται για το πατρικό σπίτι του παπα-Γιάννη Σαρρή, καθώς μας είπε η κ. Ελένη Τράκη.

2.    Παρόμοια γεγονότα συνέβαιναν, συχνά, εκείνη την εποχή, καθώς, σύμφωνα με τη γνώμη των αρμοδίων σε θέματα εκπαίδευσης, ορισμένες διδασκάλισσες είχαν ελλιπή κατάρτιση και δυσκολεύονταν στο έργο τους. Υπήρχαν, όμως, και σοβαροί εξωσχολικοί λόγοι, ιδιαίτερα στα επαρχιακά μέρη όπου αποτελούσαν τα μοναδικά πρόσωπα τα οποία συγκέντρωναν την προσοχή όλων, προκαλώντας θετικά  ή αρνητικά σχόλια. Αν μάλιστα έδιναν και αφορμές, τότε τα πράγματα δυσκόλευαν πολύ!