Χρήστος Γιανναράς καθηγητής φιλοσοφίας -> [...] «Να είσαι ελεύθερος σημαίνει: να συμ-μετέχεις ενεργά». – «Οι ελευθερίες δεν χαρίζονται, κερδίζονται»!!! ...

 [...] – «Δεν υπάρχουν έξυπνοι και κουτοί, υπάρχουν ελεύθεροι και υποταγμένοι».... 

– ...«Κάθε εξουσία διαφθείρει, η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα»... 

– ...«Να είσαι ελεύθερος σημαίνει: να μετέχεις ενεργά»...

 – ...«Ελπίδα γεννάει η ενεργός αυταπάρνηση»...

=====================================================================================================================

Πολιτική: Η κοινωνούμενη ανάγκη

Christos Yiannaras | 21 Nov 2022

Έχουν περάσει πενήντα τέσσερα (54) χρόνια από την ιδιότυπη «επανάσταση», τον «Μάη του ’68», στο Παρίσι. (σημ.https://www.ethnos.gr/todayinhistory/)

Πώς και γιατί αφυπνίστηκε παράταιρα αυτή η μνήμη, άσχετη με τη λογική των «επετείων», τις κωδικοποιημένες αναμνήσεις εορτασμών; Τον Μάη του 1968 τον «γιορτάζουν», όσοι τον έζησαν, όπως αναπολούμε ένα ξάφνιασμα θαυμαστό, απρόσμενο, ανεξήγητο, που όμως διαρκεί. Χωρίς τακτές ημερομηνίες και «προκάτ» ενθουσιασμούς. Δηλαδή, εορτασμός χωρίς γραφειοκρατική διαχείριση. Μόνο με το χάρισμα ή την ανάγκη βιωματικών αντανακλαστικών.

Ο Μάης του ’68 ήταν (και είναι) περισσότερο μια «άλλη γλώσσα» και λιγότερο (ή καθόλου) γεγονός θεσμικών μεταβολών. Αυτή ήταν και η «λογική» της εξέγερσης, ανεπίγνωστη. Δεν ζητούσε – απαιτούσε αλλαγές θεσμών όσο αλλαγή νοοτροπίας και γλώσσας – όχι να αλλάξουν τα συστήματα και οι πρακτικές, όσο να μεταβληθούν οι σχέσεις των ανθρώπων, οι στόχοι των σχέσεων. Δεν ενδιαφέρουν τα οργανωτικά σχήματα και συστήματα συλλογικής (του πλήθους) χρησιμότητας, αλλά η χαρά της γειτονιάς, της πόλης, της συμβίωσης όπου μοιράζεται η χαρά, η λύπη, η ευεξία, ο πόνος.

Οι ριζοσπαστικές αλλαγές στη λειτουργία της συλλογικότητας (στις κοινωνίες των ανθρώπων), όπως τις διατύπωνε το εξεγερμένο τότε πλήθος, θα λέγαμε, στη γλώσσα την ελληνική ότι στόχευαν στη βαθιά ανάγκη να κοινωνείται ο βίος και η ανάγκη, όχι απλώς να ελέγχεται η πλεονεξία και αδικία. Η δυναμική μιας «κοινωνικής» επανάστασης δεν είναι στην ισχύ της κυριαρχίας, αλλά στην πειθώ που χτίζεται με «όραμα» κοινό. Γι’ αυτό και το πρωτείο στη μάχη το έχει η γλώσσα, όχι η γροθιά – ποτέ. Δείγματα της γλώσσας που γέννησε ο Μάης του ’68, σώζουν το δέος της ιερότητας του τότε ξεσηκωμού, κληροδότημα «ες αεί»:

«Είμαστε ρεαλιστές, ζητάμε το απόλυτο». – «Να είσαι ελεύθερος σημαίνει: να συμ-μετέχεις ενεργά». – «Οι ελευθερίες δεν χαρίζονται, κερδίζονται». – «Δεν υπάρχουν έξυπνοι και κουτοί, υπάρχουν ελεύθεροι και υποταγμένοι». – «Κάθε εξουσία διαφθείρει, η απόλυτη εξουσία διαφθείρει απόλυτα». – «Να είσαι ελεύθερος σημαίνει: να μετέχεις ενεργά». – «Ελπίδα γεννάει η ενεργός αυταπάρνηση». – «Όχι αντί για τη ζωή ποδόσφαιρο, όχι αντί για τον ξεσηκωμό υποταγή». – «Απαγορεύονται οι απαγορεύσεις, η ελευθερία μόνο κερδίζεται, δεν χαρίζεται». – «Ούτε ρομπότ ούτε σκλάβοι, η χειραφέτηση ή θα είναι ολόκληρη ή δεν θα κατορθωθεί ποτέ». – «Ναι, στην αμφισβήτηση, όχι στην γκρίνια». – «Και προσοχή: Το καινούργιο είναι επαναστατικό, η αλήθεια επίσης».

Και συνεχίζει το μανιφέστο: «Θέλουμε τη ζωή, την αυθορμησία, τη δημιουργία». – «Πριν από όλα, η αυτοαμφισβήτηση». – «Όχι ελευθερία στους εχθρούς της ελευθερίας». – «Έχουμε μιαν Αριστερά προϊστορική, μυρίζει μούχλα». – «Όμως, η αλήθεια αρχίζει με μιαν απαγόρευση: να μην περιορίσεις την ελευθερία του άλλου».

Σίγουρα, ο Μάης του ’68 άφησε πίσω του μόνο μια νοσταλγική κορύφωση της δίψας για την αυθεντική ύπαρξη, την υπαρκτική γνησιότητα – όχι έναν ρεαλιστικό δρομοδείχτη για το κατόρθωμα. Ποιες παρουσίες – μαρτυρίες στην Ιστορία των ανθρώπων κέρδισαν αναμφισβήτητους τίτλους «χειραγωγού» στην ελευθερία από τον θάνατο; Ο Ηράκλειτος, ο Ρωμανός ο Μελωδός, ο Ντοστογιέφσκι, ο δικός μας Παπαδιαμάντης. Με το πέρασμα των χρόνων ο λόγος τους φωτίζει το «νόημα» (αιτία και σκοπό) της ανθρώπινης ύπαρξης και δημιουργικότητας. Λίγοι, ελάχιστοι, σταγόνες στον ωκεανό. Η συντριπτική πλειονότητα της ανθρώπινης παρουσίας πάνω στον πλανήτη γη συντηρεί αναπάντητο το αίνιγμα της αιτίας και του σκοπού της ύπαρξης έλλογων όντων.

Ίσως παρήγορη απάντηση και ελπίδα να αντιχαρίζεται μόνο με την ελευθερία από το εγώ, τις αμείλικτες απαιτήσεις του για πρωτείο και υπεροχή. Είναι η βεβαιωτική, εμπειρική πληρότητα της ποιότητας, που μόνο βιώνεται, δεν κατανοείται προϋποθετικά. «Λάμπει μέσα μου κείνο που αγνοώ, μα ωστόσο λάμπει». Τα είπε όλα ο Ελύτης με μια φράση – εννέα λέξεις. Με το επιπλέον ρίσκο, να νομίζεις «γνώση» την απλούστατη ένδειξη.

Η πάλη για το νόημα

 

Christos Yiannaras