«Τρίτη» ηλικία: είναι δήθεν η πραγματικά «χρυσή;» -> Γράφει ο Καθηγητής Γιώργος Πιπερόπουλος

     Ο γενεσιουργός πυρήνας, ο σπόρος, του σημερινού μου άρθρου προέκυψε πριν ένα χρόνο και πριν τα αυστηρά lockdown που επέβαλε η Κυβέρνηση τον Μάρτιο του 2020. Γεννήθηκε από τη συζήτηση που είχαμε στην παρέα μου (όλοι είμαστε συνταξιούχοι άνω των 65 αλλά κάτω των 85) με αφορμή την γοργά εξελισσόμενη διεθνώς και πολύ επικίνδυνη ιδιαίτερα για άτομα της τρίτης ηλικίας πανδημία του covid-19.

     Οι συζητήσεις μας συνεχίστηκαν με τηλεφωνικές επαφές και οι ανταλλαγές απόψεων επικεντρωνόταν και με σοβαρότητα και με χιούμορ στην «καχύποπτη» υπόθεση ότι κάποιοι θέλουν «να μας ξεκάνουνε» με την πανδημία που ταλανίζει δραματικά ολάκερη την Υφήλιο για να γλυτώσουν τα Κοινωνικά Ταμεία των Κρατών τις συντάξεις μας!..

     Ξεπερνώ με μπόλικο καλοπροαίρετο χιούμορ τα σχετικά με τις υποψίες, προφανώς  δικαιολογημένες από τα στατιστικά στοιχεία, για την επικινδυνότητα της «τρίτης ηλικίας» αλλά οφείλω να υπογραμμίσω τον παράγοντα «υποκείμενα νοσήματα».

     Στους 12 μήνες που πέρασαν από τον Μάρτιο του 2020 μέχρι σήμερα χάσαμε στην Πατρίδα μας περίπου 7.140 άτομα κυρίως της δικής μου γενιάς με μικρό αριθμό θυμάτων μικρότερων ηλικιών. Στο ίδιο 12μηνο διεθνώς χάθηκαν περίπου 2.662.000 συνάνθρωποί μας τρίτης ηλικίας με υποκείμενα νοσήματα.

     Οφείλω όμως να υπογραμμίσω ότι τους 12 τελευταίους μήνες, όπως κάθε χρόνο,  πέθαναν από διάφορες αιτίες στην Ελλάδα περίπου 120.000 συνάνθρωποί μας και διεθνώς περισσότεροι από 56.000.000.

https://coronavirus.jhu.edu/map.html

     Σήμερα θα σκιαγραφήσω τα ψυχό-κοινωνικά δεδομένα της «τρίτης ηλικίας» χρησιμοποιώντας για το θέμα μαζί με προσωπικές εμπειρίες και πηγές της πολύ πλούσιας σε αποθέματα εμπειρικών μελετών και θεωρητικών απόψεων βιβλιογραφία των επιστημών συμπεριφοράς.

     Η έβδομη δεκαετία της ζωής, τα 60 χρόνια μας, ταυτίζεται ουσιαστικά και τυπικά με την απαρχή της καθοδικής πορείας του ατόμου καθώς εμφανίζεται μια πληθώρα προβλημάτων που καθιστούν την τρίτη, την κατά επίφαση και «χρυσή» ηλικία, ως την πλέον δύσκολη, ίσως, περίοδο τη ζωής μας.

     Κυρίαρχη θέση στους προβληματισμούς του ατόμου κατέχουν τα γενικά και ειδικά προβλήματα υγείας που ο καθένας και η καθεμιά αντιμετωπίζουμε. Για μερικούς τα προβλήματα αυτά παρουσιάζουν ενοχλητική, φορές-φορές βασανιστική ένταση ενώ σε όλους επέρχεται βαθμιαία η γενική απώλεια δυνάμεων και η εξασθένιση της αντίστασης του οργανισμού σε μολύνσεις και ιώσεις.

     Η Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 (το Ηνωμένο Βασίλειο αποτελεί ήδη παρελθόν για την ΕΕ από τον Ιανουάριο του 2019) αριθμεί περίπου 450 εκατομμύρια κατοίκους. Σε αυτό το πληθυσμιακό σύνολο των κατοίκων της Ευρωπαϊκής Ένωσης το 20.3%,  δηλαδή ένας στους πέντε κατοίκους, είναι άνδρες και γυναίκες με ηλικίες άνω των 65 ετών.

     Με μια γρήγορη ματιά διαπιστώνουμε ότι στα άτομα της τρίτης ηλικίας (άνω των 65 ετών)  η Ιταλία κατέχει την πρώτη θέση με ποσοστό  22.8% (με πληθυσμό 60.5 περίπου εκατ.), στη δεύτερη βρίσκεται η Πατρίδα μας Ελλάδα με 22.5%, (με πληθυσμό 10,5 εκατ.), στην Τρίτη θέση η Πορτογαλία με 21.8%, (με πληθυσμό 10,2 εκατ.) στην ίδια θέση και η Φινλανδία με 21.8% (και πληθυσμό 5.5 εκατ.), στην τέταρτη θέση η Γερμανία με 21.5% (και πληθυσμό 83.8 εκατ.) και στην Πέμπτη θέση η Βουλγαρία με 21.3%. (με πληθυσμό 7 εκατ.).>>>

     Καλώ την προσοχή σας στο σχετικό άρθρο της Eurostat (όσοι θέλουν μπορούν να μελετήσουν περισσότερο το μακροσκελές άρθρο χρησιμοποιώντας τον παρακάτω σύνδεσμο)

https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Population_structure_and_ageing

     Σήμερα στην Ευρώπη των 27 ελάχιστα μεγαλύτερος από τα 3 άτομα είναι ο αριθμός των εργαζομένων που καλούνται να στηρίζουν τις συντάξεις των ατόμων άνω των 65.

     Με απλά λόγια μεγαλώνει ο αριθμός των συνταξιούχων ενώ ταυτόχρονα συρρικνώνεται ο αριθμός και τα εισοδήματα των οικονομικά ενεργών πολιτών-κατοίκων της Ευρωπαϊκή Ένωσης.

     Αυτή η πραγματικότητα σίγουρα εγκυμονεί μελλοντικούς κινδύνους που, βέβαια, δεν μπορεί να διαχειρισθεί η δική μου παρέα ή άλλες παρόμοιες παρέες στους 27 της Ε.Ε.

     Στο σημείο αυτό πιστεύω ότι ίσως θα ήταν χρήσιμο να επικαλεστώ εκείνη την ανώνυμη αλλά εντυπωσιακά σοφή παρατήρηση που προσδιορίζει ότι εμείς οι άνθρωποι «χαλνάμε την υγεία μας στη νιότη προσπαθώντας να απολαύσουμε τη ζωή και να αποκτήσουμε οικονομικά αγαθά που θα χρειαστεί να ξοδέψουμε στα ‘γεράματα’ για να ξαναβρούμε την…υγεία μας!»

     Πέρα από τα γενικότερα θέματα του βιολογικού μας προβληματισμού στην έβδομη δεκαετία της ζωής μας, με τα 65 περίπου χρόνια ερχόταν πριν μας έρθουν τα Μνημόνια και η Τρόικα (τώρα τους λέμε θεσμούς), για την συντριπτική πλειοψηφία των μελών κάθε σύγχρονης αστικό-βιομηχανικής κοινωνίας και η υποχρεωτική συνταξιοδότηση από την υπηρεσία, τον οργανισμό ή την επιχείρηση όπου ίσως είχαμε αναλώσει μια ολάκερη ζωή.

     Στην φάση αυτή, στο δύσκολο αυτό πέρασμα της ζωής ξαφνικά το άτομο βρίσκεται αντιμέτωπο με τη νέα πραγματικότητα του ψυχό-κοινωνικό-οικονομικού και επαγγελματικού του παροπλισμού και έχει τώρα πιά στη διάθεσή του αυτό που μοιάζει με αμέτρητες ώρες ελεύθερου χρόνου!  Όπως διατείνεται και το λιγότερο δραστήριο μέλος της δικής μου παρέας «Να τις κάνουμε τι;» θέτοντας το ερώτημα «μάς προετοίμασαν για αυτή την εποχή της ζωής μας;»

     Πέρα από τα προβλήματα σωματικής υγείας και αποκοπής από την ενεργό συμμετοχή στο επάγγελμα ή την απασχόληση το άτομο της τρίτης ηλικίας έχει να αντιμετωπίσει και μια σειρά ψυχολογικών προβλημάτων ανάμεσα στα οποία δεν αποτελεί το λιγότερο σημαντικό και ο θάνατος του ή της συντρόφου του.

     Η «τρίτη ηλικία» χαρακτηρίζεται από μια βαθμιαία αλλά σίγουρη άμβλυνση του συναισθηματικού ρεπερτορίου κάθε ατόμου ενώ παράλληλα παρατηρούμε και μια πεισματική σχεδόν αντιμετώπιση καταστάσεων και συνανθρώπων που συνοδεύεται και από έντονη ευερεθιστότητα.

     Σίγουρα η τρίτη, «η χρυσή» ηλικία δεν είναι εύκολη καθώς ο καθένας και η καθεμιά μας αντιμετωπίζουμε πιά και το αναπόφευκτο, για κάθε ζωντανό οργανισμό αλλά μοναδικά συνειδητοποιημένο από το ανθρώπινο γένος, φάσμα του τέλους της ζωής, του θανάτου.

     Και όμως!

     Η βαθμιαία απώλεια σωματικών, διανοητικών και ψυχικών ικανοτήτων και η αποκοπή από την επαγγελματική και οικονομική δραστηριότητα μαζί με την άμβλυνση των διαπροσωπικών και ευρύτερων κοινωνικών μας σχέσεων δεν συνιστούν οπωσδήποτε την τελεσίδική καταδίκη του ατόμου σε περιθωριοποίηση.

     Άτομα της «τρίτης ηλικίας» είτε ζουν ακόμη στο δικό τους διαμέρισμα ή σε κάποιο εξειδικευμένο ίδρυμα αναπτύσσοντας νέες δραστηριότητες και νέες γνωριμίες, νέα ενδιαφέροντα για τη ζωή συνεπικουρούμενα από τις προόδους των βίο-ιατρικών και ψυχοκοινωνικών επιστημών απαλύνουν τα προβλήματα και διανοίγουν νέους ορίζοντες δημιουργικής ύπαρξης ακόμη και στην περίοδο που είναι το λυκόφως της εφήμερης ζωής μας…

     Ο τρόπος που επιλέγουμε να βιώσουμε την «χρυσή» ηλικία συνιστά το δυνατό χαστούκι στην εφημερότητα του ανθρώπινου γένους, στον αναπόφευκτα επερχόμενο θάνατο!…